2017-06-26 09:04:41
Γράφουν για το HealthReport.gr: Στέλιος Στυλιανίδης και Κυριάκος Σουλιώτης*
Είναι γεγονός ότι η οικονομική κρίση και οι συνακόλουθες μειώσεις στους προϋπολογισμούς υγείας έχουν προκαλέσει έναν εκτεταμένο πολιτικό και επιστημονικό διάλογο, ο οποίος εστιάζει είτε στη μείωση της ποιότητας και της διαθεσιμότητας των φροντίδων είτε, σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και στον αποκλεισμό ομάδων του πληθυσμού από αυτές.
Ωστόσο, τα προβλήματα του συστήματος υγείας αφενός δεν είναι στο σύνολό τους παράγωγα της οικονομικής κρίσης και αφετέρου δεν σχετίζονται όλα με τη μείωση των δαπανών υγείας και ιδίως την υποχώρηση των δημόσιων πηγών χρηματοδότησης σε ποσοστά ιδιαίτερα χαμηλά σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στον χώρο της Ψυχικής Υγείας, για παράδειγμα, εντοπίζονται, διαχρονικά, σημαντικά οργανωτικά προβλήματα και αδιέξοδα, τα οποία επηρεάζουν τόσο την πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας όσο και την προαγωγή αυτής στον ευρύτερο πληθυσμό, ενώ, συχνά, ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα που άπτονται της στέρησης βασικών συνταγματικών δικαιωμάτων των χρηστών των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Η ακούσια νοσηλεία και μία μελέτη
Αναφέρεται χαρακτηριστικά το σημαντικό πρόβλημα της ακούσιας νοσηλείας, πρακτική η οποία περιορίζει δραματικά τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων, λόγω της στέρησης της ελευθερίας και της αυτονομίας τους, της προσβολής της αξιοπρέπειάς τους και του στιγματισμού των ίδιων και των οικογενειών τους.
H «Μελέτη ακούσιων νοσηλειών στην Αθήνα» (Μ.Α.Ν.Α) είναι ένα ερευνητικό πρόγραμμα (2011-2016), το οποίο υλοποιείται από την ΕΠΑΨΥ και το Πάντειο Πανεπιστήμιο υπό την επιστημονική ευθύνη του Ψυχίατρου-Ψυχαναλυτή και Καθηγητή Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Στέλιου Στυλιανίδη.
Πρόκειται για μια διεπιστημονική προσέγγιση στο πλαίσιο της οποίας διενεργούνται διάφορες υπό-έρευνες για την πολύπλευρη κατανόηση του ζητήματος (π.χ. τη διετή έκβαση τα ακούσιας νοσηλείας, την υποκειμενική άποψη των ακούσια νοσηλευόμενων ασθενών σχετικά με την καταναγκαστική φύση της νοσηλείας, τις στάσεις των επαγγελματιών ψυχικής υγείας απέναντι στην ψυχική ασθένεια και την ακούσια νοσηλεία, τη χρήση της μηχανικής καθήλωσης, κ.ά.).
Η προσπάθεια αυτή έχει ως απώτερο στόχο να αναδειχτεί το ζήτημα των ακούσιων νοσηλειών σε θέμα υψίστης σημασίας στην ατζέντα της πολιτικής για την ψυχική υγεία.
Είναι ενδεικτικό ότι το 2011, τo 57,4% των νοσηλειών του ΨΝΑ ήταν ακούσιες, με το 69,8% αυτών να ενεργοποιούνται από συγγενικά πρόσωπα και το 30,2% να εκτελούνται αυτεπάγγελτα. Στο 55% των περιπτώσεων ακούσιας νοσηλείας στο Ψ.Ν.Α., αιτία ενεργοποίησής της είναι η «επιθετικότητα» και στο 34,2% η «ασυνέχεια στην φαρμακευτική αγωγή», παράγοντες οι οποίοι δεν αποτελούν απαραίτητα στοιχεία ψυχοπαθολογίας του ατόμου, αλλά συχνά αποδίδονται στην αντίληψη του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος, στα κενά στην περίθαλψη και στο έλλειμμα συνέχειας στη φροντίδα στην κοινότητα.
Ωστόσο, ανησυχία προκαλεί το εύρημα πως από το 2012 και μετά το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών αυξάνεται ραγδαία: από 56,6% το 2012 σε 63,5% το 2013 και 74,5% το 2014!
Όσον αφορά δε τα περιοριστικά μέτρα στην αναγκαστική νοσηλεία, σχετική έρευνα σε ένα Τμήμα Ψυχιατρικού Νοσοκομείου και σε ένα Ψυχιατρικό Τμήμα Γενικού Νοσοκομείου στην Αττική τον Νοέμβριο του 2015 κατέδειξε ότι το 25% των ασθενών αυτών καθηλώθηκε μηχανικά κατά τη νοσηλεία του.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν τη σοβαρότητα του θέματος, το οποίο συνδέουν με το «έλλειμμα δημοκρατίας» στη διαχείριση των συγκεκριμένων –και όχι μόνο– ασθενών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αντίστοιχο έλλειμμα σημειώνουν και οι έρευνες HOPE που διενεργούνται από ομάδα ερευνητών υπό την επιστημονική ευθύνη του Αναπληρωτή Καθηγητή Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κυριάκου Σουλιώτη, στις οποίες καταδεικνύονται σημαντικά προβλήματα πρόσβασης των ασθενών, διαφόρων κατηγοριών, στις υπηρεσίες υγείας.
Τονίζεται, δε, ότι σε άλλη μελέτη της ίδιας ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου για τη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων, η χώρα μας κατατάσσεται σε μία από τις χαμηλότερες θέσεις στην Ευρώπη, αποτέλεσμα της διαχρονικής άρνησης της κεντρικής διοίκησης να αναγνωρίσει τον ρόλο των οργανώσεων ασθενών στη χάραξη πολιτικής υγείας, όπως άλλωστε συμβαίνει σε άλλες, αναπτυγμένες χώρες.
Υπό την οπτική αυτή και προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της διαχείρισης των ακούσιων νοσηλειών στη χώρα, οι ερευνητές από τις δύο ομάδες προτείνουν την ενεργό συμμετοχή των ασθενών και των οικείων τους στη λήψη αποφάσεων, την ειδική εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στα ως άνω ζητήματα και την προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου με στόχο την εναρμόνισή του στα νέα δεδομένα της κρίσης και των πιέσεων που ασκούνται στο σύστημα υγείας.
*Στέλιος Στυλιανίδης, Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής, Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Επιστημονικός Σύμβουλος ΕΠΑΨΥ
Κυριάκος Σουλιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Υγείας και Αναπληρωτής Πρύτανη στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ελληνική
– Σουλιώτης Κ.: Δημοκρατία, Πολίτες και Πολιτική Υγείας. Συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, ομάδες πίεσης και συμφερόντων, σύλλογοι ασθενών, Παπαζήσης, Αθήνα 2014.
– Στυλιανίδης Σ. (επιμ.): «Ενδυνάμωση και συνηγορία. Για μια δημοκρατία της ψυχικής υγείας», Εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2016.
Ξενόγλωσση
– Souliotis K., Papageorgiou M., Politi A., Ioakeimidis D., Sidiropoulos P.: “Barriers to accessing biologic treatment for rheumatoid arthritis in Greece: the unseen impact of the fiscal crisis-the Health Outcomes Patient Environment (HOPE) study”. Rheumatology International, 2013; Sep 22.
– Souliotis, K., Alexopoulou, E., Papageorgiou, M., Politi, A., Litsa, P., & Contiades, X.: “Access to Care for Multiple Sclerosis in Times of Economic Crisis in Greece–the Hope II Study”, International Journal of Health Policy Management, Vol 5, Issue 2, pp 83-89, 2016.
– Souliotis, K., Agapidaki, E. & Papageorgiou, M.: “Healthcare access for cancer patients in the era of economic crisis.Results from the HOPE III study”, Forum of Clinical Oncology, Vol 8, Issue 4, 2015.
– Souliotis, K.: (Editorial Briefing), “Public and patient involvement in health policy: A continuously growing field”, Health Expectations, Vol 19, pp 1171–1172, 2016.
– Stylianidis S.: (Editor), «Social and Community Psychiatry. Towards a Critical, Patient-Oriented Approach», Springer, 2017, pages 524
Stylianidis, S., Peppou, L. E., Drakonakis, N., Douzenis, A., Panagou, A., Tsikou, K. & Saraceno, B.: “Mental health care in Athens: are compulsory admissions in Greece a one-way road?”, International journal of law and psychiatry, Vol 52, 2017, Pages 28–34
medispin
Είναι γεγονός ότι η οικονομική κρίση και οι συνακόλουθες μειώσεις στους προϋπολογισμούς υγείας έχουν προκαλέσει έναν εκτεταμένο πολιτικό και επιστημονικό διάλογο, ο οποίος εστιάζει είτε στη μείωση της ποιότητας και της διαθεσιμότητας των φροντίδων είτε, σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και στον αποκλεισμό ομάδων του πληθυσμού από αυτές.
Ωστόσο, τα προβλήματα του συστήματος υγείας αφενός δεν είναι στο σύνολό τους παράγωγα της οικονομικής κρίσης και αφετέρου δεν σχετίζονται όλα με τη μείωση των δαπανών υγείας και ιδίως την υποχώρηση των δημόσιων πηγών χρηματοδότησης σε ποσοστά ιδιαίτερα χαμηλά σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στον χώρο της Ψυχικής Υγείας, για παράδειγμα, εντοπίζονται, διαχρονικά, σημαντικά οργανωτικά προβλήματα και αδιέξοδα, τα οποία επηρεάζουν τόσο την πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας όσο και την προαγωγή αυτής στον ευρύτερο πληθυσμό, ενώ, συχνά, ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα που άπτονται της στέρησης βασικών συνταγματικών δικαιωμάτων των χρηστών των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Η ακούσια νοσηλεία και μία μελέτη
Αναφέρεται χαρακτηριστικά το σημαντικό πρόβλημα της ακούσιας νοσηλείας, πρακτική η οποία περιορίζει δραματικά τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων, λόγω της στέρησης της ελευθερίας και της αυτονομίας τους, της προσβολής της αξιοπρέπειάς τους και του στιγματισμού των ίδιων και των οικογενειών τους.
H «Μελέτη ακούσιων νοσηλειών στην Αθήνα» (Μ.Α.Ν.Α) είναι ένα ερευνητικό πρόγραμμα (2011-2016), το οποίο υλοποιείται από την ΕΠΑΨΥ και το Πάντειο Πανεπιστήμιο υπό την επιστημονική ευθύνη του Ψυχίατρου-Ψυχαναλυτή και Καθηγητή Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Στέλιου Στυλιανίδη.
Πρόκειται για μια διεπιστημονική προσέγγιση στο πλαίσιο της οποίας διενεργούνται διάφορες υπό-έρευνες για την πολύπλευρη κατανόηση του ζητήματος (π.χ. τη διετή έκβαση τα ακούσιας νοσηλείας, την υποκειμενική άποψη των ακούσια νοσηλευόμενων ασθενών σχετικά με την καταναγκαστική φύση της νοσηλείας, τις στάσεις των επαγγελματιών ψυχικής υγείας απέναντι στην ψυχική ασθένεια και την ακούσια νοσηλεία, τη χρήση της μηχανικής καθήλωσης, κ.ά.).
Η προσπάθεια αυτή έχει ως απώτερο στόχο να αναδειχτεί το ζήτημα των ακούσιων νοσηλειών σε θέμα υψίστης σημασίας στην ατζέντα της πολιτικής για την ψυχική υγεία.
Είναι ενδεικτικό ότι το 2011, τo 57,4% των νοσηλειών του ΨΝΑ ήταν ακούσιες, με το 69,8% αυτών να ενεργοποιούνται από συγγενικά πρόσωπα και το 30,2% να εκτελούνται αυτεπάγγελτα. Στο 55% των περιπτώσεων ακούσιας νοσηλείας στο Ψ.Ν.Α., αιτία ενεργοποίησής της είναι η «επιθετικότητα» και στο 34,2% η «ασυνέχεια στην φαρμακευτική αγωγή», παράγοντες οι οποίοι δεν αποτελούν απαραίτητα στοιχεία ψυχοπαθολογίας του ατόμου, αλλά συχνά αποδίδονται στην αντίληψη του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος, στα κενά στην περίθαλψη και στο έλλειμμα συνέχειας στη φροντίδα στην κοινότητα.
Ωστόσο, ανησυχία προκαλεί το εύρημα πως από το 2012 και μετά το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών αυξάνεται ραγδαία: από 56,6% το 2012 σε 63,5% το 2013 και 74,5% το 2014!
Όσον αφορά δε τα περιοριστικά μέτρα στην αναγκαστική νοσηλεία, σχετική έρευνα σε ένα Τμήμα Ψυχιατρικού Νοσοκομείου και σε ένα Ψυχιατρικό Τμήμα Γενικού Νοσοκομείου στην Αττική τον Νοέμβριο του 2015 κατέδειξε ότι το 25% των ασθενών αυτών καθηλώθηκε μηχανικά κατά τη νοσηλεία του.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν τη σοβαρότητα του θέματος, το οποίο συνδέουν με το «έλλειμμα δημοκρατίας» στη διαχείριση των συγκεκριμένων –και όχι μόνο– ασθενών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αντίστοιχο έλλειμμα σημειώνουν και οι έρευνες HOPE που διενεργούνται από ομάδα ερευνητών υπό την επιστημονική ευθύνη του Αναπληρωτή Καθηγητή Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κυριάκου Σουλιώτη, στις οποίες καταδεικνύονται σημαντικά προβλήματα πρόσβασης των ασθενών, διαφόρων κατηγοριών, στις υπηρεσίες υγείας.
Τονίζεται, δε, ότι σε άλλη μελέτη της ίδιας ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου για τη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων, η χώρα μας κατατάσσεται σε μία από τις χαμηλότερες θέσεις στην Ευρώπη, αποτέλεσμα της διαχρονικής άρνησης της κεντρικής διοίκησης να αναγνωρίσει τον ρόλο των οργανώσεων ασθενών στη χάραξη πολιτικής υγείας, όπως άλλωστε συμβαίνει σε άλλες, αναπτυγμένες χώρες.
Υπό την οπτική αυτή και προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της διαχείρισης των ακούσιων νοσηλειών στη χώρα, οι ερευνητές από τις δύο ομάδες προτείνουν την ενεργό συμμετοχή των ασθενών και των οικείων τους στη λήψη αποφάσεων, την ειδική εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στα ως άνω ζητήματα και την προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου με στόχο την εναρμόνισή του στα νέα δεδομένα της κρίσης και των πιέσεων που ασκούνται στο σύστημα υγείας.
*Στέλιος Στυλιανίδης, Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής, Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Επιστημονικός Σύμβουλος ΕΠΑΨΥ
Κυριάκος Σουλιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Υγείας και Αναπληρωτής Πρύτανη στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ελληνική
– Σουλιώτης Κ.: Δημοκρατία, Πολίτες και Πολιτική Υγείας. Συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, ομάδες πίεσης και συμφερόντων, σύλλογοι ασθενών, Παπαζήσης, Αθήνα 2014.
– Στυλιανίδης Σ. (επιμ.): «Ενδυνάμωση και συνηγορία. Για μια δημοκρατία της ψυχικής υγείας», Εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2016.
Ξενόγλωσση
– Souliotis K., Papageorgiou M., Politi A., Ioakeimidis D., Sidiropoulos P.: “Barriers to accessing biologic treatment for rheumatoid arthritis in Greece: the unseen impact of the fiscal crisis-the Health Outcomes Patient Environment (HOPE) study”. Rheumatology International, 2013; Sep 22.
– Souliotis, K., Alexopoulou, E., Papageorgiou, M., Politi, A., Litsa, P., & Contiades, X.: “Access to Care for Multiple Sclerosis in Times of Economic Crisis in Greece–the Hope II Study”, International Journal of Health Policy Management, Vol 5, Issue 2, pp 83-89, 2016.
– Souliotis, K., Agapidaki, E. & Papageorgiou, M.: “Healthcare access for cancer patients in the era of economic crisis.Results from the HOPE III study”, Forum of Clinical Oncology, Vol 8, Issue 4, 2015.
– Souliotis, K.: (Editorial Briefing), “Public and patient involvement in health policy: A continuously growing field”, Health Expectations, Vol 19, pp 1171–1172, 2016.
– Stylianidis S.: (Editor), «Social and Community Psychiatry. Towards a Critical, Patient-Oriented Approach», Springer, 2017, pages 524
Stylianidis, S., Peppou, L. E., Drakonakis, N., Douzenis, A., Panagou, A., Tsikou, K. & Saraceno, B.: “Mental health care in Athens: are compulsory admissions in Greece a one-way road?”, International journal of law and psychiatry, Vol 52, 2017, Pages 28–34
medispin
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Εβδομάδα εξελίξεων για πλεονάσματα και προαπαιτούμενα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
