2012-06-01 09:04:35
Το 2008 είχα αναλάβει να κάνω μία πολιτική έρευνα για τις αμερικανικές εκλογές. Με την ιδιότητα του επιστημονικού συνεργάτη, είχα επιφορτιστεί με την παρακολούθηση της στρατηγικής που ακολουθούσαν οι εκστρατείες McCain και Ομπάμα, καθώς και την παρακολούθηση των προεκλογικών προγραμμάτων τους.
Την περίοδο εκείνη, η Αμερική ήταν στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης και οι υποψήφιοι ήταν υπό μεγάλη πίεση να εκπονήσουν ρεαλιστικά οικονομικά προγράμματα. Λόγω του σοκ που προκάλεσε η κατάρρευση της Lehman, το ευρύ κοινό άρχισε να προσέχει ακόμα περισσότερο το οικονομικό τους πρόγραμμα. Στα debate τους οι McCain και Obama, όχι μόνο ανέλυαν τις κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές που ήθελαν να χαράξουν, αλλά μιλούσαν με στοιχεία – ποια εισοδήματα θα πάρουν φοροαπαλλαγές, ποια όχι, ποιοι είναι οι λόγοι και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις των επιλογών αυτών στα έσοδα του κράτους.
Το εντυπωσιακό ήταν ότι ο λόγος τους ήταν δομημένος με τέτοιο τρόπο που να γίνεται κατανοητός και από αυτούς που δεν είχαν καλές οικονομικές γνώσεις. Μπορούσε κανείς να διαφωνεί ή να συμφωνεί με τις προτεινόμενες πολιτικές, αλλά τα trade-offs ήταν σαφή, και το κυριότερο, κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει τα στοιχεία επί των οποίων δομούνταν τα επιχειρήματα. Everyone is entitled to their own opinion, but not their own facts.
Δυστυχώς, τέτοιου είδους δημόσιος διάλογος “ευδοκιμεί” στις χώρες που θεωρούν ρεαλιστικά οικονομικά μεγέθη απαραίτητο συστατικό του πολιτικού λόγου, και όπου το ζητούμενο του διαλόγου είναι η εύρεση του βέλτιστου προγράμματος για την επίτευξη ενός στόχου. Στην Ελλάδα, αντιθέτως με άλλες χώρες, θεωρούμε ότι μπορούμε να έχουμε απόψεις και πακέτο δικά μας στοιχεία που να τις επιβεβαιώνουν. Και αν τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι αδύνατον να πετύχουμε αυτό που υπαγορεύει η κοσμοθεωρία μας, δεν πειράζει. Υπάρχουν Ρώσοι, Κινέζοι, πετρέλαια, κτλ. Για ανεξάρτητες αρχές και γραφειοκρατική υποδομή συλλογής και διασταύρωσης οικονομικών δεδομένων ούτε λόγος φυσικά.
Η ανυπαρξία γραφειοκρατικής υποδομής που να παράγει με αξιοπιστία τέτοια δεδομένα, η άρνηση του πολιτικού συστήματος να τα εισάγει στον δημόσιο διάλογο, και η αδυναμία του εκλογικού σώματος να τα επεξεργαστεί, αποτελούν μεγάλα μειονεκτήματα για την πολιτική ζωή του τόπου. Στην Ελλάδα σήμερα διανύουμε μία ακόμα δυσμενέστερη περίοδο από αυτήν που διένυε η Αμερική το 2008. Η κοινωνία είναι στα κάγκελα, και ο κοινωνικός ιστός σε αποσύνθεση. Αντί όμως για πολιτικούς που να εκπονούν πρόγραμμα με στοιχεία, η πολιτική σκηνή κυριαρχείται στην καλύτερη περίπτωση από κόμματα με μη ρεαλιστικά προγράμματα και στη χειρότερη από κόμματα που απλώς εμπορεύονται φρούδες ελπίδες. Δείτε π.χ. τις ανακοινώσεις του Αντώνη Σαμαρά. Από πού θα βρεθούν τα χρήματα; Ο κ. Σαμαράς υπόσχεται παροχές τη στιγμή που όλοι ξέρουν ότι τον Ιούνιο θα έχουμε πρόβλημα πληρωμών. Το ΠΑΣΟΚ ψάχνει το βηματισμό του, κάνοντας ανοίγματα στους συνήθεις υπόπτους του δημοσίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σε παρόμοιο μήκος κύματος. Είναι απίστευτο ότι ένα κόμμα το οποίο προτείνει μια εκ βάθρων αλλαγή της οικονομικής οργάνωσης της ελληνικής κοινωνίας εκδίδει επικαιροποιημένο πολιτικό πρόγραμμα 7 (ολογράφως, επτά) σελίδων που απλώς περιορίζεται σε αερολογίες περί κοινωνικής δικαιοσύνης και περιέχει μπόλικες αντιφάσεις. ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ λένε “λεφτά υπάρχουν”, και ο ΣΥΡΙΖΑ το λέει με ανδρεϊκό θράσος. Ας μη μιλήσουμε για τους Ανεξάρτητους Έλληνες, το οικονομικό πρόγραμμα των οποίων είναι ανύπαρκτο. Πουλάνε ακροδεξιά επανάσταση και τσαμπουκά, απλώς. Μπορεί κανείς να υποθέσει πως πιστεύουν ότι η οικονομία θα ορθοποδήσει λόγω εθνικιστικού οίστρου και πετρελαίων.
Ίσως τιποτε από αυτά δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Άλλωστε, και πριν την κρίση όποιος έλληνας πολιτικός που μιλούσε για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων χαρακτηρίζόταν “νεοφιλελεύθερος” (αυτή η περίφημη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα, που όλο έρχεται και ποτέ δεν φτάνει), και βρισκόταν εκτός βουλής. Σε αυτό αρωγός ήταν τα ΜΜΕ τα οποία πρώτα από όλα απέκλειαν αυτούς που προειδοποιούσαν – χαρακτηριστική η περίπτωση Σημίτη. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα ΜΜΕ δεν έχουν κάνει καμία απολύτως κριτική για τον ελλιπέστατο τρόπο με τον οποίο εξάσκησαν το δημοσιογραφικό λειτούργημα, και για την τερατώδη αποτυχία τους να προβλέψουν αυτό που όσοι ήξεραν τα νούμερα έβλεπαν να έρχεται.
Εδώ που είμαστε όμως τα ψέματα έχουν πια τελειώσει. Το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να προστατεύσει τα φέουδα που λειτουργούσαν ως ερείσματά του. Παράλληλα δεν φρόντισε να δημιουργήσει νέες συμμαχίες με τους ψηφοφόρους του ιδιωτικού τομέα που επιθυμούσαν μεταρρυθμίσεις, γιατί αυτό σήμαινε ρήξεις με αυτά τα φέουδα αυτά. Η κοινωνία είναι σε σοκ, γιατί ξαφνικά το χρήμα έχει σταματήσει να ρέει, και έτσι είναι αδύνατη η εξαγορά ψήφων. Τώρα όλοι ψηφίζουμε είτε για να αλλάξουμε το σύστημα, είτε για να συνεχίσουμε όπως πριν. Σε περίπτωση που τα πράγματα δυσκολέψουν – και θα δυσκολέψουν αν κρίνει κανείς από την τωρινή διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού – δεν μπορούμε πλέον να ισχυριζόμαστε ότι μας εξαπάτησαν. Τα πράγματα είναι πολύ ξεκάθαρα και η πραγματικότητα τρανταχτή.
Εμείς εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στα μικρά κόμματα όπως η Δράση και η Δημοκρατική Αριστερά. Όχι απαραίτητα γιατί συμφωνούμε εξολοκλήρου με το πρόγραμμά τους. Αλλά γιατί έχουν τοποθετηθεί αριστερά και δεξιά του κέντρου, χωρίς να λένε ακρότητες γεγονός που επιτρέπει τη συζήτηση και τη σύνθεση ιδεών. Η Δράση είχε από την αρχή λεπτομερές πρόγραμμα, και η Δημοκρατική Αριστερά αρχίζει να γίνεται πολύ περισσότερο συγκεκριμένη. Ελπίζουμε ότι καθώς καταρρέει ο δικομματισμός, αυτά τα κόμματα ακόμα και στην περίπτωση που αποτύχουν να μεγαλώσουν τα ποσοστά τους, θα έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ρεύματα ορθολογικής σκέψης που θα “μπολιάσουν” τους νέους σχηματισμούς οι οποίοι θα προκύψουν στο πολιτικό στερέωμα. Γιατί αν τα κόμματα δεν αρχίσουν να μιλάνε με στοιχεία και συνεχίσουν να λαϊκίζουν, το μέλλον προδιαγράφεται ιδιαίτερα μελανό.
political animal
InfoGnomon
Την περίοδο εκείνη, η Αμερική ήταν στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης και οι υποψήφιοι ήταν υπό μεγάλη πίεση να εκπονήσουν ρεαλιστικά οικονομικά προγράμματα. Λόγω του σοκ που προκάλεσε η κατάρρευση της Lehman, το ευρύ κοινό άρχισε να προσέχει ακόμα περισσότερο το οικονομικό τους πρόγραμμα. Στα debate τους οι McCain και Obama, όχι μόνο ανέλυαν τις κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές που ήθελαν να χαράξουν, αλλά μιλούσαν με στοιχεία – ποια εισοδήματα θα πάρουν φοροαπαλλαγές, ποια όχι, ποιοι είναι οι λόγοι και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις των επιλογών αυτών στα έσοδα του κράτους.
Το εντυπωσιακό ήταν ότι ο λόγος τους ήταν δομημένος με τέτοιο τρόπο που να γίνεται κατανοητός και από αυτούς που δεν είχαν καλές οικονομικές γνώσεις. Μπορούσε κανείς να διαφωνεί ή να συμφωνεί με τις προτεινόμενες πολιτικές, αλλά τα trade-offs ήταν σαφή, και το κυριότερο, κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει τα στοιχεία επί των οποίων δομούνταν τα επιχειρήματα. Everyone is entitled to their own opinion, but not their own facts.
Δυστυχώς, τέτοιου είδους δημόσιος διάλογος “ευδοκιμεί” στις χώρες που θεωρούν ρεαλιστικά οικονομικά μεγέθη απαραίτητο συστατικό του πολιτικού λόγου, και όπου το ζητούμενο του διαλόγου είναι η εύρεση του βέλτιστου προγράμματος για την επίτευξη ενός στόχου. Στην Ελλάδα, αντιθέτως με άλλες χώρες, θεωρούμε ότι μπορούμε να έχουμε απόψεις και πακέτο δικά μας στοιχεία που να τις επιβεβαιώνουν. Και αν τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι αδύνατον να πετύχουμε αυτό που υπαγορεύει η κοσμοθεωρία μας, δεν πειράζει. Υπάρχουν Ρώσοι, Κινέζοι, πετρέλαια, κτλ. Για ανεξάρτητες αρχές και γραφειοκρατική υποδομή συλλογής και διασταύρωσης οικονομικών δεδομένων ούτε λόγος φυσικά.
Η ανυπαρξία γραφειοκρατικής υποδομής που να παράγει με αξιοπιστία τέτοια δεδομένα, η άρνηση του πολιτικού συστήματος να τα εισάγει στον δημόσιο διάλογο, και η αδυναμία του εκλογικού σώματος να τα επεξεργαστεί, αποτελούν μεγάλα μειονεκτήματα για την πολιτική ζωή του τόπου. Στην Ελλάδα σήμερα διανύουμε μία ακόμα δυσμενέστερη περίοδο από αυτήν που διένυε η Αμερική το 2008. Η κοινωνία είναι στα κάγκελα, και ο κοινωνικός ιστός σε αποσύνθεση. Αντί όμως για πολιτικούς που να εκπονούν πρόγραμμα με στοιχεία, η πολιτική σκηνή κυριαρχείται στην καλύτερη περίπτωση από κόμματα με μη ρεαλιστικά προγράμματα και στη χειρότερη από κόμματα που απλώς εμπορεύονται φρούδες ελπίδες. Δείτε π.χ. τις ανακοινώσεις του Αντώνη Σαμαρά. Από πού θα βρεθούν τα χρήματα; Ο κ. Σαμαράς υπόσχεται παροχές τη στιγμή που όλοι ξέρουν ότι τον Ιούνιο θα έχουμε πρόβλημα πληρωμών. Το ΠΑΣΟΚ ψάχνει το βηματισμό του, κάνοντας ανοίγματα στους συνήθεις υπόπτους του δημοσίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σε παρόμοιο μήκος κύματος. Είναι απίστευτο ότι ένα κόμμα το οποίο προτείνει μια εκ βάθρων αλλαγή της οικονομικής οργάνωσης της ελληνικής κοινωνίας εκδίδει επικαιροποιημένο πολιτικό πρόγραμμα 7 (ολογράφως, επτά) σελίδων που απλώς περιορίζεται σε αερολογίες περί κοινωνικής δικαιοσύνης και περιέχει μπόλικες αντιφάσεις. ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ λένε “λεφτά υπάρχουν”, και ο ΣΥΡΙΖΑ το λέει με ανδρεϊκό θράσος. Ας μη μιλήσουμε για τους Ανεξάρτητους Έλληνες, το οικονομικό πρόγραμμα των οποίων είναι ανύπαρκτο. Πουλάνε ακροδεξιά επανάσταση και τσαμπουκά, απλώς. Μπορεί κανείς να υποθέσει πως πιστεύουν ότι η οικονομία θα ορθοποδήσει λόγω εθνικιστικού οίστρου και πετρελαίων.
Ίσως τιποτε από αυτά δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Άλλωστε, και πριν την κρίση όποιος έλληνας πολιτικός που μιλούσε για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων χαρακτηρίζόταν “νεοφιλελεύθερος” (αυτή η περίφημη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα, που όλο έρχεται και ποτέ δεν φτάνει), και βρισκόταν εκτός βουλής. Σε αυτό αρωγός ήταν τα ΜΜΕ τα οποία πρώτα από όλα απέκλειαν αυτούς που προειδοποιούσαν – χαρακτηριστική η περίπτωση Σημίτη. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα ΜΜΕ δεν έχουν κάνει καμία απολύτως κριτική για τον ελλιπέστατο τρόπο με τον οποίο εξάσκησαν το δημοσιογραφικό λειτούργημα, και για την τερατώδη αποτυχία τους να προβλέψουν αυτό που όσοι ήξεραν τα νούμερα έβλεπαν να έρχεται.
Εδώ που είμαστε όμως τα ψέματα έχουν πια τελειώσει. Το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να προστατεύσει τα φέουδα που λειτουργούσαν ως ερείσματά του. Παράλληλα δεν φρόντισε να δημιουργήσει νέες συμμαχίες με τους ψηφοφόρους του ιδιωτικού τομέα που επιθυμούσαν μεταρρυθμίσεις, γιατί αυτό σήμαινε ρήξεις με αυτά τα φέουδα αυτά. Η κοινωνία είναι σε σοκ, γιατί ξαφνικά το χρήμα έχει σταματήσει να ρέει, και έτσι είναι αδύνατη η εξαγορά ψήφων. Τώρα όλοι ψηφίζουμε είτε για να αλλάξουμε το σύστημα, είτε για να συνεχίσουμε όπως πριν. Σε περίπτωση που τα πράγματα δυσκολέψουν – και θα δυσκολέψουν αν κρίνει κανείς από την τωρινή διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού – δεν μπορούμε πλέον να ισχυριζόμαστε ότι μας εξαπάτησαν. Τα πράγματα είναι πολύ ξεκάθαρα και η πραγματικότητα τρανταχτή.
Εμείς εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στα μικρά κόμματα όπως η Δράση και η Δημοκρατική Αριστερά. Όχι απαραίτητα γιατί συμφωνούμε εξολοκλήρου με το πρόγραμμά τους. Αλλά γιατί έχουν τοποθετηθεί αριστερά και δεξιά του κέντρου, χωρίς να λένε ακρότητες γεγονός που επιτρέπει τη συζήτηση και τη σύνθεση ιδεών. Η Δράση είχε από την αρχή λεπτομερές πρόγραμμα, και η Δημοκρατική Αριστερά αρχίζει να γίνεται πολύ περισσότερο συγκεκριμένη. Ελπίζουμε ότι καθώς καταρρέει ο δικομματισμός, αυτά τα κόμματα ακόμα και στην περίπτωση που αποτύχουν να μεγαλώσουν τα ποσοστά τους, θα έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ρεύματα ορθολογικής σκέψης που θα “μπολιάσουν” τους νέους σχηματισμούς οι οποίοι θα προκύψουν στο πολιτικό στερέωμα. Γιατί αν τα κόμματα δεν αρχίσουν να μιλάνε με στοιχεία και συνεχίσουν να λαϊκίζουν, το μέλλον προδιαγράφεται ιδιαίτερα μελανό.
political animal
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Στο «σφυρί» το σπίτι της Amy Winehouse
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Σε κινητό καλεί ο κόσμος αντί του 166 στην Πάτρα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
