2016-06-23 07:40:03
Τιμήθηκε με τη δέουσα λαμπρότητα η 103η επέτειος της ιστορικής Mάχης του Κιλκίς, με πανηγυρική Θ. Λειτουργία στη Μητρόπολη, προεξάρχοντος του μητροπολίτη Εμμανουήλ και με την παρουσία εκπροσώπων των αρχών, ενώ τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο πρώην δήμαρχος, Αναστάσιος Αμανατίδης, ο οποίος περιέγραψε με παραστατικότητα τα γεγονότα της ένδοξης μάχης του Κιλκίς και στάθηκε ιδιαίτερα στην ιστορική της σημασία.
Ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο της Μάχης και ξενάγηση των αρχών και επισκεπτών στο Πολεμικό Μουσείο.
Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου με την παρέλαση τμημάτων της μαθητιώσας νεολαίας, του στρατού, πολιτιστικών και κοινωνικών φορέων του Δήμου Κιλκίς.
Την κυβέρνηση εκπροσώπησε στις εκδηλώσεις ο αν. υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Μάρκος Μπόλαρης, ενώ παραβρέθηκαν επίσης, ο διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού, Αλκιβιάδης Στεφανής, ο δήμαρχος Λύσης Κύπρου, Συμεών Παστός, εκπρόσωποι του αδελφοποιημένου Δήμου Λατσιών, καθώς και του Δήμου Ύψωνα Κύπρου.
Το κείμενο του Πανηγυρικού του κ. Αμανατίδη
Συμμετείχαμε μόλις προ ολίγου στη λαμπρή Δοξολογία, για να δοξάσουμε τον Θεό και για να αποτίσουμε φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους άξιους αγωνιστές της πολύνεκρης μάχης του Κιλκίς του 1913, που κατέληξε στην πλήρη επικράτηση των Ελληνικών όπλων. Εορτάζουμε την επέτειο της φοβερής εποποιίας, με φανερή εθνική υπερηφάνεια, γιατί με την νίκη αυτή εδραιώθηκε η ελληνική κυριαρχία στη σημερινή Μακεδονία, αυτόν τον από αρχαιοτάτων χρόνων Ελληνικό χώρο, που κατοικούμε ελεύθεροι εμείς σήμερα.
Όλα άρχισαν μετά την ολοκληρωτική επικράτηση των συνασπισμένων Βαλκανικών λαών στο χώρο της Ευρωπαϊκής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εκκρεμούσε η διανομή των απελευθερωθέντων εδαφών μεταξύ των ‘’συμμάχων’’. Όμως η απληστία και η αλαζονεία της τότε Βουλγαρικής ηγεσίας, υπερκέρασαν την εφεκτικότητα της Ελληνικής Κυβερνήσεως για ειρηνική και συμβιβαστική διευθέτηση των εδαφικών διεκδικήσεων. Απαιτούσε την ‘’μερίδα του λέοντος’’. Επικαλούνταν ότι αυτή σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Είχε στο νου της την ‘’Μεγάλη Βουλγαρία’’ του Αγίου Στεφάνου του 1878. Στηριζόταν στην αριθμητική και την ποιοτική, κατ’ αυτήν, υπεροχή του στρατού της. Εκφράζονταν με αμετροέπεια υποτιμητικά και απαξιωτικά για τον Έλληνα στρατιώτη. Διέδιδαν μεταξύ τους, ότι ο ελληνικός στρατός είναι παρωδία στρατού, στρατός ‘’πλασιέ’’ και εμπόρων και ’’μαζώματα δρόμων’’. Ότι η Θεσσαλονίκη είναι για αυτούς στρατιωτικός περίπατος εννέα ωρών και η Αθήνα πέντε ημερών! Ότι η Θεσσαλονίκη και η Μακεδονία είναι για τους Βουλγάρους υπόθεση ζωής ή θανάτου.
Αλλά πόσο πλανιόντουσαν στους υπολογισμούς τους!
Οι παραπάνω ειδήσεις και άλλες παρόμοιες έφταναν στα αυτιά των ημετέρων και είχαν μεγάλη επίδραση επί του ηθικού του στρατού μας. Λειτούργησαν περισσότερο από κάθε άλλη θεωρία, σαν κήρυγμα και μέσο έξαρσης του εθνικού φρονήματος. Μετέβαλαν, ως μυστηριώδης δύναμη, τους Έλληνες στρατιώτες σε μυθικούς ήρωες, που κατέπληξαν τον κόσμο!
Τι έκαμε λέει; Σαλονίκη κι ούλα τ’ άλλα μέρη, που χύσαμε το αίμα μας; Αφού είναι έτσι, κανείς δε θα γυρίσει πίσω στο χωριό του! Έτσι κ’ έτσι κατεστραμμένοι στα σπίτια μας είμαστε… Ακούς εκεί Σαλονίκη Και οι ορεσίβιοι εκείνοι άνδρες, οι οποίοι, όπως λέει αυτόπτης μάρτυρας, ούτε είδαν ποτέ την Θεσσαλονίκη, ούτε είχαν να κερδίσουν τίποτε αυτοί προσωπικά από την κατοχή της πόλεως, ορκίζονταν να χύσουν και την τελευταία ρανίδα του αίματός τους, για την ασφάλεια των απειλουμένων ελληνικών μερών, που έχουν ανακτηθεί με αίμα.
Και ο όρκος εκείνος ήταν πεπρωμένο να τους οδηγήσει στο θρίαμβο και τη δόξα.
Ο εθελοντής συνοδός ως πνευματικός του στρατεύματος, Θρακιώτης ιερεύς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας Καλλίμαχος, όταν ρωτήθηκε από τον Μέραρχο, πως βλέπει το ηθικό του στρατού, απάντησε:
Φρενοκομείο λυσσασμένων μανιακών Συνταγματάρχη μου…
Ένα τεράστιο πέταλο αγωνιστών 90 χιλιομέτρων από την Αξιούπολη και Πολύκαστρο, έως τον Μικρόκαμπο, την Πικρολίμνη, Ξυλοκερατιά, Γαλλικό, μέχρι πέραν των λιμνών του Λαγκαδά και τον Στρυμονικό κόλπο, οχυρώθηκε κατ’ αρχήν σε αμυντική διάταξη για προστασία της Θεσσαλονίκης. Αλλά, όταν οι επίβουλοι ‘’σύμμαχοι’’ έγιναν περισσότερο προκλητικοί με τις αναίτιες αιματηρές επιθέσεις στο Παγγαίο και στο μέτωπο Γευγελής – Ευζώνων, δείχνοντας ξεκάθαρα τις προθέσεις τους, ο στρατός μας μεταβλήθηκε σε επιθετικό για να δώσει τις αποφασιστικές μάχες προς εκπόρθηση των θέσεων του στο Κιλκίς και Λαχανά.
Οι ελληνικές λόγχες καλούνταν να προβάλλουν την αναλαμπή τους εναντίον των καλά οχυρωμένων εχθρικών δυνάμεων, που μας υποδέχθηκαν με ομοβροντίες του πυροβολικού τους και καταιγισμό οβίδων, εκείνο το πρωί της 19ης Ιουνίου, με τα συντεταγμένα ελληνικά τμήματα να προχωρούν κατά κλιμάκια και φάλαγγας. Ήταν άγρια η μεγαλοπρέπεια της μανίας των διασταυρούμενων οβίδων, ενώ μέσα στη σκόνη που σήκωναν οι εκρηκτικές, εξαφανίζονταν προς στιγμήν οι επιτιθέμενοι άνδρες.
Είχαν προσβληθεί από πατριωτική παραφροσύνη, όπως παραφρόνησαν όλοι, αξιωματικοί και στρατιώτες, παρασύροντες και παρασυρόμενοι, μεθυσμένοι όλοι από την συναίσθηση, ότι ο αγώνας είναι υπέρ όλων και απαιτούσε τις μεγαλύτερες θυσίες.
Και μπροστά από όλους οι αξιωματικοί!
– Κύριε διοικητά, έτσι θα βαδίζουμε πρώτοι, χωρίς προφύλαξη;
– Τι πρώτος και τι τελευταίος, απάντησε αδιάφορα ο διοικητής συνταγματάρχης. Δε βλέπεις τι γίνεται; Κι εδώ φωτιά κι εκεί φωτιά, παντού φωτιά. Η σφαίρα είναι τυχερή! Αν είναι να σ’ εύρει, θα σ’ εύρει!
Απέραντα σύννεφα καπνού από τα καιόμενα σπαρτά, που ανέδιδαν κάποτε – κάποτε τεράστιες κόκκινες φλόγες, δημιουργούσαν εικόνα έκλειψης ηλίου, όπως τα περιγράφουν μαχητές στα ημερολόγιά τους.
Φωτιά και σίδερο και αίμα και θυμός και ουρλιαχτά και βογγητά, σωστό πανδαιμόνιο.
Και όμως μέσα στην μαινόμενη εκείνη φωτιά, οι Έλληνες στρατιώτες προχωρούν ατρόμητοι ως μυθικοί ήρωες ζητωκραυγάζοντας υπέρ της Πατρίδας!
Μέσα σε αυτήν την εικόνα της κόλασης, χειρότερης από αυτήν που περιγράφει ο Δάντης στην δική του κόλαση, ξετυλίγεται ως κινηματογραφική ταινία, η νέα ελληνική εποποιία, με το εχθρικό πυροβολικό να σκορπά τον όλεθρο και τη μανία και μέθη των Ελλήνων να προκαλούν στον εχθρό ηθικό κλονισμό!
Οι πρώτες εκείνες στιγμές του ηθικού μεγαλείου του στρατού μας, να αντιμετωπίζει και να ξεφτιλίζει και να χαιρετά με τραγούδι τον θάνατο, έκριναν την όλη έκβαση του αγώνα, έκριναν την τύχη της Μακεδονίας, έκριναν τις τύχες του Ελληνισμού.
Από τις πρώτες εκείνες στιγμές η δόξα και η νίκη έπλεκαν το στεφάνι της δάφνης και στόλιζαν τα τιμημένα παλληκάρια.
Μπροστά ο αξιωματικός με γυμνό το σπαθί, παρασύρει τον δαιμονισμένο στρατιώτη, που παρά την ανηλεή βροχή των εχθρικών πυροβόλων, προχωρεί ακάθεκτος, άλλοτε τρέχοντας και άλλοτε με άλματα κραυγάζοντας:
Επάνω τους… επάνωωωω τροχάδην… θα τους φάμε…
Και έπεφταν τα παλληκάρια, ακάλυπτα εντελώς και κοκκίνιζε το διάβα τους, μέχρι να φθάσουν στο κράσπεδο κάποιου απυρόβλητου πεδίου, εκεί που μπορούσε να κάνει χρήση το επαναληπτικό ντουφέκι.
Έτσι απώθησαν την πρώτη ημέρα τον εχθρό από την πρώτη γραμμή άμυνας, πότε τρέχοντας, όπως είπαμε, πότε με μικρά άλματα, πότε, ύστερα από την διαταγή ‘’ποιήσατε την χελώνα’’ με το κεφάλι μεταξύ ράχης και γυλιού του προηγουμένου σερνόμενοι με την κοιλιά….
Και το βράδυ της δεύτερης ημέρας έφθασαν κατάκοποι στον σιδηροδρομικό σταθμό της Κρηστώνης, τα υψώματα του Μεταλλικού και τις χαράδρες του Λειψυδρίου, με το βαρύ τίμημα των χιλιάδων μαχητών εκτός μάχης.
Αποδεκατίσθηκαν, αλλά νίκησαν! Αμέτρητες και απίστευτες οι περιπτώσεις πατριωτισμού, αυτοθυσίας και ηρωισμού.
Και εκείνη η διαταγή του αρχιστράτηγου, σκληρή και επιτατική προς τα εξουθενωμένα τμήματα: ‘’Πρέπει εντός της ημέρας να πέσει το Κιλκίς’’, ανασύνταξε τις απομένουσες δυνάμεις τους.
Από το παρατηρητήριο του στρατού μας φαινόταν με γυμνό μάτι, ως πυραμίδα του Χέοπος ο λόφος του Αγίου Γεωργίου με την εκκλησία στην κορυφή, ενώ στα κράσπεδα του λόφου πρόβαλλε η πόλη του Κιλκίς, ωραία και πλούσια και αλαζονική. Μπροστά από αυτήν οι χαμηλότερες λοφοσειρές που από μές τους αποτελούν φυσικό οχύρωμα απόρθητο, ενισχυμένες επί πλέον τώρα επιμελώς από οκταμήνου που κατέχουν την πόλη οι Βούλγαροι, με σειρές αφανών χαρακωμάτων, όπου φώλιαζαν τα πυροβολεία του εχθρού, προστατευόμενα από πολλές σειρές συρματοπλεγμάτων. Και από την κορυφή τον αρχιστράτηγο του εχθρού να παρακολουθεί και την ελαχίστη κίνησή μας και να συντονίζει τηλεφωνικά τις δράσεις του στρατού του. Σωστός κέρβερος του Άδη…
Αυτόν τον Άδη καλούνταν να εκπορθήσει, σαν σήμερα τη νύχτα προς την τρίτη ημέρα του πολέμου κατά μέτωπο ο στρατός μας.
Το Κιλκίς απέχει περί τα τρία με τέσσερα χιλιόμετρα! Το περισφίγγουν αποπνικτικά οι δικοί μας. Το επιβεβαιώνει και το μοναδικό βουλγαρικό αεροπλάνο, που απογειώνεται από τη Μουράφτσια, που συνιστά εκκένωση της πόλης από τον άμαχο πληθυσμό της.
Αλλά οι αλαζόνες Βούλγαροι εξακολουθούν να πιστεύουν στο δόγμα τους, ότι το Κιλκίς θα είναι ο τάφος των Ελλήνων. Ότι το Κιλκίς είναι απόρθητο και δεν πέφτει…
Και όμως έπεσε… Αλλά μαζί έπεσαν και άπειρα λαμπρά παλληκάρια και ζυμώθηκε το χώμα του με το αίμα των ηρώων του.
Η λύτρωση ήρθε από την ανατολική πλευρά! Από τις Ποταμιές και την περιοχή του Προφήτη Ηλία, ύστερα από ολονύκτια παράτολμη και αιματηρή επιθετική προσπάθεια. Χρειάσθηκε να μπει μπροστά και να θυσιασθεί ο Θηβαίος συνταγματάρχης Καραγιαννόπουλος και να ακολουθήσει ο παράτολμος Τριπολιτσιώτης στρατιώτης Κωνσταντίνος Δουγκάκης, που πρώτος πήδηξε στο χαράκωμα και λόγχισε το Βούλγαρο αξιωματικό! Γενικεύτηκε η συμπλοκή σώμα με σώμα, με χρήση κύρια της ξιφολόγχης σε όλο το μέτωπο, νότια και δυτικά εναντίον και των λοιπών οχυρωμένων λόφων, μπρος την ορμή της οποίας ακολούθησε η επονείδιστη υποχώρηση των υπερφίαλων Βουλγάρων!
Η κατάρρευση των ‘’άπαρτων’’ οχυρών του εχθρού υπήρξε πλήρης. Όπως και η ολοκληρωτική υποχώρηση και φυγή τους! Είχαν χάρη, που ο Ελληνικός στρατός δε διέθετε αναπαυμένες εφεδρείες για αποτελεσματική καταδίωξή τους.
Οι πλούσιες προετοιμασίες του πανηγυρισμού στην πόλη, βρέθηκαν από το στρατό μας άθικτες. Ήταν βέβαιοι βλέπετε για την συντριβή των Ελλήνων. Γιατί το Κιλκίς θεωρούνταν άπαρτο! Θα γινόταν η νέα Πλεύνα των Βουλγάρων του 1878, όπου θα τσακιζόταν το θράσος των Ελλήνων. Για αυτούς ήρθε η ώρα να πετύχουν τους καταχθόνιους σκοπούς τους.
Και έγινε το αντίθετο. Διότι συνάντησαν και σκόνταψαν στη γρανιτένια αντίσταση του Έλληνα στρατιώτη. Το πάθος την μανία και την περιφρόνηση προς τον θάνατο! Και εξαφανίστηκαν, φεύγοντας, κατάπληκτοι, γιατί το Κιλκίς, που το προόριζαν για τάφο των Ελλήνων, αυτό το Κιλκίς ενταφίασε τους πόθους και τα μεγαλοϊδεατικά τους οράματα.
Αντιγράφω από τον προρρηθέντα Καλλίμαχο:
…Βούλγαρος αξιωματικός εκ των αιχμαλώτων, ο υπολοχαγός Πουλώφ, που ρωτήθηκε, πως εγκατέλειψαν τέτοια απόρθητη θέση και τέτοια γι’ αυτούς Πλεύνα τόσο εύκολα και ταχέως, απάντησε:
…Πρέπει να ομολογήσουμε ότι έχετε ποιοτικώς καλλίτερο στρατό! Όταν είδαμε τα πεζικά σας να ορμούν ακάλυπτα, λέγαμε: Οι άνθρωποι αυτοί ή είναι παράφρονες ή θέλουν να αυτοκτονήσουν!… Ανατρέψατε τους όρους της παραδεδεγμένης τακτικής και εξευτελίσατε τελείως το έργο της οχυρωματικής! Ο πόλεμος αυτός θα απασχολήσει την στρατιωτική επιστήμη, ως δημιουργός νέας τακτικής, στην οποία οφείλεται η νίκη σας.
Ο Γάλλος καθηγητής της σχολής πολέμου, στρατηγός Ντενεβεΐ, που επισκέφθηκε τον ίδιο χρόνο τα πεδία της μάχης του Κιλκίς, αποφάνθηκε: Η αναμέτρηση κρίθηκε υπέρ των Ελλήνων, γιατί δεν ακολουθήθηκε η Γαλλική στρατηγική, που διδασκόταν ο ελληνικός στρατός από το 1911, ούτε η Γερμανική την οποία σπούδασαν πολλοί Έλληνες αξιωματικοί, αλλά εφαρμόσθηκε η Ελληνική τακτική!
Προ ημερών, γνωστός δημοσιογράφος του Κιλκίς εκ των εγκριτοτέρων, με πρακτική και συνθετική γραφίδα, αναλογιζόμενος προφανώς το μέγεθος της νίκης και κυρίως τον τρόπο με τον οποίο κατακτήθηκε, κάτω από τόσες αντίξοες συνθήκες, εδαφολογικές, οχυρωματικές, καιρικές, εφοδιασμού, κατάρτισης, επί ενός πυκνού μετώπου, χωρίς εφεδρείες, ως και τα διδάγματα που θα μπορούσαν να εξαχθούν από αυτήν, πρότεινε ότι θα μπορούσε η νικηφόρα μάχη του Κιλκίς – Λαχανά να αποτελέσει αντικείμενο και θέμα έρευνας και σπουδής από μέρους της στρατιωτικής επιστήμης, σχετικά με την στρατηγική που ακολουθήθηκε. Ίσως καταδειχθεί, έλεγε, καλύτερος ο Ελληνικός τρόπος από τον Γαλλικό ή Γερμανικό. Οι δε στρατιωτικές σχολές να συμπεριλάβουν στο πρόγραμμά τους εκπαιδευτικές επισκέψεις στα πεδία των μαχών και να εξαγάγουν χρήσιμα συμπεράσματα. Το Κιλκίς βέβαια θα σεμνύνεται από τις επισκέψεις κάθε χρόνο των μαθητών των στρατιωτικών σχολών, κυρίως όμως οι μαθητές των σχολών αυτών θα ωφεληθούν πολλαπλά με την επί τόπου πρακτική κάλυψη της θεωρητικής τους κατάρτισης.
Το Κιλκίς τίμησε τους γενναίους μαχητές, που πότισαν τη γη του με το αίμα τους! Τα ονόματά τους κοσμούν τις οδούς της πόλης. Η δε κεντρική οδός θυμίζει την ημέρα της ηρωικής κατάληψης. Η Πολιτεία κράτησε, ως ιστορική την ονομασία της πόλης, καθώς έπρεπε, για να θυμίζει στον αιώνα τη σημασία και τον βαθμό της νίκης! Όλες οι πόλεις της Ελλάδας φέρουν μία οδό Κιλκίς. Ο Πειραιάς αφιέρωσε την κεντρική του λεωφόρο στη 2η Μεραρχία! Η Άρτα την κεντρικότερη πλατεία της. Κάθε πόλη και χωριό της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας, ανήγειρε μνημεία με τα ονόματα και ανδριάντες προς τιμή των τέκνων τους που άφησαν την τελευταία τους πνοή στο Κιλκίς.
Κύριε εκπρόσωπε της Κυβέρνησης
Αυτός ο τόπος, που στη γη του ανευρίσκονται ακόμη οστά των υπέρ πατρίδας πεσόντων και οι παπαρούνες της Άνοιξης ανθούν πιο κόκκινες , γιατί παίρνουν από το αίμα, που νότισε το χώμα του, κατοικήθηκε αμέσως μετά, κατά πλειοψηφία από ανθρώπους με αυξημένο το αίσθημα της αγάπης προς την πατρίδα, ως προερχόμενους από εστίες ελληνισμού, που διεθνείς συνθήκες τις άφησαν εκτός των ορίων της Επικράτειας. Το μήνυμα των αγωνιστών του 1913 για την υπεράσπιση, προστασία και ευημερία της πατρίδας, το ενστερνίσθηκαν καλύτερα αυτοί, δίδοντας πάντα το παρόν σε όλα τα προσκλητήριά της, πολεμικά και ειρηνικά.
Καθώς για εμάς σε περιόδους ειρηνικές, έστω και γενικής οικονομικής ύφεσης, η καλύτερη προάσπιση αυτής είναι η οικονομική της θωράκιση, με σειρά αναπτυξιακών μέτρων και ιδιαίτερων δημοσιονομικών κινήτρων. Θεωρούμε χρέος της Πολιτείας, του κράτους και των κυβερνητών να φροντίζουν περισσότερο με τις περιοχές αυτές, που αποκτήθηκαν με σκληρούς αγώνες και θυσίες. Για να αποτελέσουν με την ανάπτυξή τους κυματοθραύστη σε κάθε εξωτερική επιβουλή, που κάθε φορά ανακύπτει, με άλλοτε άλλο πρόσωπο. Αλλά και γιατί μετά τον πόλεμο την νίκη πρέπει να ακολουθεί ανάπτυξη και προκοπή. Για να επαληθευθούν οι στίχοι του εθνικού ποιητή των αποκαλυπτηρίων του μνημείου των ηρώων Κωστή Παλαμά το καλοκαίρι του 1928, ενώπιον ακροατηρίου κατά πλειοψηφία τους πρόσφυγες νέους οικιστές:
… Οι Μαραθώνες, μάθετε, γεννούν τους Παρθενώνες…
Τότε, πιστεύω, θα αγαλλιάσουν οι ψυχές των ηρώων της εποποιίας του Κιλκίς – Λαχανά του 1913, που μας βλέπουν από ψηλά, ότι οι θυσίες τους δεν πήγαν χαμένες!
Εμείς δε, που απολαμβάνουμε τα αγαθά της ελευθερίας και εθνικής κυριαρχίας στον τόπο, που αυτοί με τη θυσία τους μας κληροδότησαν, με τις σημερινές δοξαστικές και άλλες επετειακές εκδηλώσεις, θέλουμε να τους πούμε, ότι αναγνωρίζουμε τη μεγάλη προσφορά τους και τους μακαρίζουμε, ως σε μνημόσυνο, με τα λόγια του ποιητή των αποκαλυπτηρίων του μνημείου, που συνοδεύοντας το Κυβερνήτη, ήρθε στο Κιλκίς, ως Πατρίδα, να φέρει τον ύμνο:
Παιδιά μου, όσοι…
Βάλατε την εικόνα μου φερτή σαν από τ’ άστρα
στου Λαχανά και του Κιλκίς την εκκλησιά την πλάστρα,
πνοές και αν πλανάστε σε άλλη ζωή, λείψανα και αν κοιμάστε,
σας λειτουργώ στη δόξα μου. Μακαρισμένοι να’ στε…
ΠΗΓΗ: http://www.kilkis24.gr/%CE%BA%CE%B9%CE%BB%CE%BA%CE%AF%CF%82-%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CF%80%CF%81%CF%8C%CF%82-%CE%BF-%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%81%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/
kranos
Ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο της Μάχης και ξενάγηση των αρχών και επισκεπτών στο Πολεμικό Μουσείο.
Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου με την παρέλαση τμημάτων της μαθητιώσας νεολαίας, του στρατού, πολιτιστικών και κοινωνικών φορέων του Δήμου Κιλκίς.
Την κυβέρνηση εκπροσώπησε στις εκδηλώσεις ο αν. υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Μάρκος Μπόλαρης, ενώ παραβρέθηκαν επίσης, ο διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού, Αλκιβιάδης Στεφανής, ο δήμαρχος Λύσης Κύπρου, Συμεών Παστός, εκπρόσωποι του αδελφοποιημένου Δήμου Λατσιών, καθώς και του Δήμου Ύψωνα Κύπρου.
Το κείμενο του Πανηγυρικού του κ. Αμανατίδη
Συμμετείχαμε μόλις προ ολίγου στη λαμπρή Δοξολογία, για να δοξάσουμε τον Θεό και για να αποτίσουμε φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους άξιους αγωνιστές της πολύνεκρης μάχης του Κιλκίς του 1913, που κατέληξε στην πλήρη επικράτηση των Ελληνικών όπλων. Εορτάζουμε την επέτειο της φοβερής εποποιίας, με φανερή εθνική υπερηφάνεια, γιατί με την νίκη αυτή εδραιώθηκε η ελληνική κυριαρχία στη σημερινή Μακεδονία, αυτόν τον από αρχαιοτάτων χρόνων Ελληνικό χώρο, που κατοικούμε ελεύθεροι εμείς σήμερα.
Όλα άρχισαν μετά την ολοκληρωτική επικράτηση των συνασπισμένων Βαλκανικών λαών στο χώρο της Ευρωπαϊκής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εκκρεμούσε η διανομή των απελευθερωθέντων εδαφών μεταξύ των ‘’συμμάχων’’. Όμως η απληστία και η αλαζονεία της τότε Βουλγαρικής ηγεσίας, υπερκέρασαν την εφεκτικότητα της Ελληνικής Κυβερνήσεως για ειρηνική και συμβιβαστική διευθέτηση των εδαφικών διεκδικήσεων. Απαιτούσε την ‘’μερίδα του λέοντος’’. Επικαλούνταν ότι αυτή σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Είχε στο νου της την ‘’Μεγάλη Βουλγαρία’’ του Αγίου Στεφάνου του 1878. Στηριζόταν στην αριθμητική και την ποιοτική, κατ’ αυτήν, υπεροχή του στρατού της. Εκφράζονταν με αμετροέπεια υποτιμητικά και απαξιωτικά για τον Έλληνα στρατιώτη. Διέδιδαν μεταξύ τους, ότι ο ελληνικός στρατός είναι παρωδία στρατού, στρατός ‘’πλασιέ’’ και εμπόρων και ’’μαζώματα δρόμων’’. Ότι η Θεσσαλονίκη είναι για αυτούς στρατιωτικός περίπατος εννέα ωρών και η Αθήνα πέντε ημερών! Ότι η Θεσσαλονίκη και η Μακεδονία είναι για τους Βουλγάρους υπόθεση ζωής ή θανάτου.
Αλλά πόσο πλανιόντουσαν στους υπολογισμούς τους!
Οι παραπάνω ειδήσεις και άλλες παρόμοιες έφταναν στα αυτιά των ημετέρων και είχαν μεγάλη επίδραση επί του ηθικού του στρατού μας. Λειτούργησαν περισσότερο από κάθε άλλη θεωρία, σαν κήρυγμα και μέσο έξαρσης του εθνικού φρονήματος. Μετέβαλαν, ως μυστηριώδης δύναμη, τους Έλληνες στρατιώτες σε μυθικούς ήρωες, που κατέπληξαν τον κόσμο!
Τι έκαμε λέει; Σαλονίκη κι ούλα τ’ άλλα μέρη, που χύσαμε το αίμα μας; Αφού είναι έτσι, κανείς δε θα γυρίσει πίσω στο χωριό του! Έτσι κ’ έτσι κατεστραμμένοι στα σπίτια μας είμαστε… Ακούς εκεί Σαλονίκη Και οι ορεσίβιοι εκείνοι άνδρες, οι οποίοι, όπως λέει αυτόπτης μάρτυρας, ούτε είδαν ποτέ την Θεσσαλονίκη, ούτε είχαν να κερδίσουν τίποτε αυτοί προσωπικά από την κατοχή της πόλεως, ορκίζονταν να χύσουν και την τελευταία ρανίδα του αίματός τους, για την ασφάλεια των απειλουμένων ελληνικών μερών, που έχουν ανακτηθεί με αίμα.
Και ο όρκος εκείνος ήταν πεπρωμένο να τους οδηγήσει στο θρίαμβο και τη δόξα.
Ο εθελοντής συνοδός ως πνευματικός του στρατεύματος, Θρακιώτης ιερεύς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας Καλλίμαχος, όταν ρωτήθηκε από τον Μέραρχο, πως βλέπει το ηθικό του στρατού, απάντησε:
Φρενοκομείο λυσσασμένων μανιακών Συνταγματάρχη μου…
Ένα τεράστιο πέταλο αγωνιστών 90 χιλιομέτρων από την Αξιούπολη και Πολύκαστρο, έως τον Μικρόκαμπο, την Πικρολίμνη, Ξυλοκερατιά, Γαλλικό, μέχρι πέραν των λιμνών του Λαγκαδά και τον Στρυμονικό κόλπο, οχυρώθηκε κατ’ αρχήν σε αμυντική διάταξη για προστασία της Θεσσαλονίκης. Αλλά, όταν οι επίβουλοι ‘’σύμμαχοι’’ έγιναν περισσότερο προκλητικοί με τις αναίτιες αιματηρές επιθέσεις στο Παγγαίο και στο μέτωπο Γευγελής – Ευζώνων, δείχνοντας ξεκάθαρα τις προθέσεις τους, ο στρατός μας μεταβλήθηκε σε επιθετικό για να δώσει τις αποφασιστικές μάχες προς εκπόρθηση των θέσεων του στο Κιλκίς και Λαχανά.
Οι ελληνικές λόγχες καλούνταν να προβάλλουν την αναλαμπή τους εναντίον των καλά οχυρωμένων εχθρικών δυνάμεων, που μας υποδέχθηκαν με ομοβροντίες του πυροβολικού τους και καταιγισμό οβίδων, εκείνο το πρωί της 19ης Ιουνίου, με τα συντεταγμένα ελληνικά τμήματα να προχωρούν κατά κλιμάκια και φάλαγγας. Ήταν άγρια η μεγαλοπρέπεια της μανίας των διασταυρούμενων οβίδων, ενώ μέσα στη σκόνη που σήκωναν οι εκρηκτικές, εξαφανίζονταν προς στιγμήν οι επιτιθέμενοι άνδρες.
Είχαν προσβληθεί από πατριωτική παραφροσύνη, όπως παραφρόνησαν όλοι, αξιωματικοί και στρατιώτες, παρασύροντες και παρασυρόμενοι, μεθυσμένοι όλοι από την συναίσθηση, ότι ο αγώνας είναι υπέρ όλων και απαιτούσε τις μεγαλύτερες θυσίες.
Και μπροστά από όλους οι αξιωματικοί!
– Κύριε διοικητά, έτσι θα βαδίζουμε πρώτοι, χωρίς προφύλαξη;
– Τι πρώτος και τι τελευταίος, απάντησε αδιάφορα ο διοικητής συνταγματάρχης. Δε βλέπεις τι γίνεται; Κι εδώ φωτιά κι εκεί φωτιά, παντού φωτιά. Η σφαίρα είναι τυχερή! Αν είναι να σ’ εύρει, θα σ’ εύρει!
Απέραντα σύννεφα καπνού από τα καιόμενα σπαρτά, που ανέδιδαν κάποτε – κάποτε τεράστιες κόκκινες φλόγες, δημιουργούσαν εικόνα έκλειψης ηλίου, όπως τα περιγράφουν μαχητές στα ημερολόγιά τους.
Φωτιά και σίδερο και αίμα και θυμός και ουρλιαχτά και βογγητά, σωστό πανδαιμόνιο.
Και όμως μέσα στην μαινόμενη εκείνη φωτιά, οι Έλληνες στρατιώτες προχωρούν ατρόμητοι ως μυθικοί ήρωες ζητωκραυγάζοντας υπέρ της Πατρίδας!
Μέσα σε αυτήν την εικόνα της κόλασης, χειρότερης από αυτήν που περιγράφει ο Δάντης στην δική του κόλαση, ξετυλίγεται ως κινηματογραφική ταινία, η νέα ελληνική εποποιία, με το εχθρικό πυροβολικό να σκορπά τον όλεθρο και τη μανία και μέθη των Ελλήνων να προκαλούν στον εχθρό ηθικό κλονισμό!
Οι πρώτες εκείνες στιγμές του ηθικού μεγαλείου του στρατού μας, να αντιμετωπίζει και να ξεφτιλίζει και να χαιρετά με τραγούδι τον θάνατο, έκριναν την όλη έκβαση του αγώνα, έκριναν την τύχη της Μακεδονίας, έκριναν τις τύχες του Ελληνισμού.
Από τις πρώτες εκείνες στιγμές η δόξα και η νίκη έπλεκαν το στεφάνι της δάφνης και στόλιζαν τα τιμημένα παλληκάρια.
Μπροστά ο αξιωματικός με γυμνό το σπαθί, παρασύρει τον δαιμονισμένο στρατιώτη, που παρά την ανηλεή βροχή των εχθρικών πυροβόλων, προχωρεί ακάθεκτος, άλλοτε τρέχοντας και άλλοτε με άλματα κραυγάζοντας:
Επάνω τους… επάνωωωω τροχάδην… θα τους φάμε…
Και έπεφταν τα παλληκάρια, ακάλυπτα εντελώς και κοκκίνιζε το διάβα τους, μέχρι να φθάσουν στο κράσπεδο κάποιου απυρόβλητου πεδίου, εκεί που μπορούσε να κάνει χρήση το επαναληπτικό ντουφέκι.
Έτσι απώθησαν την πρώτη ημέρα τον εχθρό από την πρώτη γραμμή άμυνας, πότε τρέχοντας, όπως είπαμε, πότε με μικρά άλματα, πότε, ύστερα από την διαταγή ‘’ποιήσατε την χελώνα’’ με το κεφάλι μεταξύ ράχης και γυλιού του προηγουμένου σερνόμενοι με την κοιλιά….
Και το βράδυ της δεύτερης ημέρας έφθασαν κατάκοποι στον σιδηροδρομικό σταθμό της Κρηστώνης, τα υψώματα του Μεταλλικού και τις χαράδρες του Λειψυδρίου, με το βαρύ τίμημα των χιλιάδων μαχητών εκτός μάχης.
Αποδεκατίσθηκαν, αλλά νίκησαν! Αμέτρητες και απίστευτες οι περιπτώσεις πατριωτισμού, αυτοθυσίας και ηρωισμού.
Και εκείνη η διαταγή του αρχιστράτηγου, σκληρή και επιτατική προς τα εξουθενωμένα τμήματα: ‘’Πρέπει εντός της ημέρας να πέσει το Κιλκίς’’, ανασύνταξε τις απομένουσες δυνάμεις τους.
Από το παρατηρητήριο του στρατού μας φαινόταν με γυμνό μάτι, ως πυραμίδα του Χέοπος ο λόφος του Αγίου Γεωργίου με την εκκλησία στην κορυφή, ενώ στα κράσπεδα του λόφου πρόβαλλε η πόλη του Κιλκίς, ωραία και πλούσια και αλαζονική. Μπροστά από αυτήν οι χαμηλότερες λοφοσειρές που από μές τους αποτελούν φυσικό οχύρωμα απόρθητο, ενισχυμένες επί πλέον τώρα επιμελώς από οκταμήνου που κατέχουν την πόλη οι Βούλγαροι, με σειρές αφανών χαρακωμάτων, όπου φώλιαζαν τα πυροβολεία του εχθρού, προστατευόμενα από πολλές σειρές συρματοπλεγμάτων. Και από την κορυφή τον αρχιστράτηγο του εχθρού να παρακολουθεί και την ελαχίστη κίνησή μας και να συντονίζει τηλεφωνικά τις δράσεις του στρατού του. Σωστός κέρβερος του Άδη…
Αυτόν τον Άδη καλούνταν να εκπορθήσει, σαν σήμερα τη νύχτα προς την τρίτη ημέρα του πολέμου κατά μέτωπο ο στρατός μας.
Το Κιλκίς απέχει περί τα τρία με τέσσερα χιλιόμετρα! Το περισφίγγουν αποπνικτικά οι δικοί μας. Το επιβεβαιώνει και το μοναδικό βουλγαρικό αεροπλάνο, που απογειώνεται από τη Μουράφτσια, που συνιστά εκκένωση της πόλης από τον άμαχο πληθυσμό της.
Αλλά οι αλαζόνες Βούλγαροι εξακολουθούν να πιστεύουν στο δόγμα τους, ότι το Κιλκίς θα είναι ο τάφος των Ελλήνων. Ότι το Κιλκίς είναι απόρθητο και δεν πέφτει…
Και όμως έπεσε… Αλλά μαζί έπεσαν και άπειρα λαμπρά παλληκάρια και ζυμώθηκε το χώμα του με το αίμα των ηρώων του.
Η λύτρωση ήρθε από την ανατολική πλευρά! Από τις Ποταμιές και την περιοχή του Προφήτη Ηλία, ύστερα από ολονύκτια παράτολμη και αιματηρή επιθετική προσπάθεια. Χρειάσθηκε να μπει μπροστά και να θυσιασθεί ο Θηβαίος συνταγματάρχης Καραγιαννόπουλος και να ακολουθήσει ο παράτολμος Τριπολιτσιώτης στρατιώτης Κωνσταντίνος Δουγκάκης, που πρώτος πήδηξε στο χαράκωμα και λόγχισε το Βούλγαρο αξιωματικό! Γενικεύτηκε η συμπλοκή σώμα με σώμα, με χρήση κύρια της ξιφολόγχης σε όλο το μέτωπο, νότια και δυτικά εναντίον και των λοιπών οχυρωμένων λόφων, μπρος την ορμή της οποίας ακολούθησε η επονείδιστη υποχώρηση των υπερφίαλων Βουλγάρων!
Η κατάρρευση των ‘’άπαρτων’’ οχυρών του εχθρού υπήρξε πλήρης. Όπως και η ολοκληρωτική υποχώρηση και φυγή τους! Είχαν χάρη, που ο Ελληνικός στρατός δε διέθετε αναπαυμένες εφεδρείες για αποτελεσματική καταδίωξή τους.
Οι πλούσιες προετοιμασίες του πανηγυρισμού στην πόλη, βρέθηκαν από το στρατό μας άθικτες. Ήταν βέβαιοι βλέπετε για την συντριβή των Ελλήνων. Γιατί το Κιλκίς θεωρούνταν άπαρτο! Θα γινόταν η νέα Πλεύνα των Βουλγάρων του 1878, όπου θα τσακιζόταν το θράσος των Ελλήνων. Για αυτούς ήρθε η ώρα να πετύχουν τους καταχθόνιους σκοπούς τους.
Και έγινε το αντίθετο. Διότι συνάντησαν και σκόνταψαν στη γρανιτένια αντίσταση του Έλληνα στρατιώτη. Το πάθος την μανία και την περιφρόνηση προς τον θάνατο! Και εξαφανίστηκαν, φεύγοντας, κατάπληκτοι, γιατί το Κιλκίς, που το προόριζαν για τάφο των Ελλήνων, αυτό το Κιλκίς ενταφίασε τους πόθους και τα μεγαλοϊδεατικά τους οράματα.
Αντιγράφω από τον προρρηθέντα Καλλίμαχο:
…Βούλγαρος αξιωματικός εκ των αιχμαλώτων, ο υπολοχαγός Πουλώφ, που ρωτήθηκε, πως εγκατέλειψαν τέτοια απόρθητη θέση και τέτοια γι’ αυτούς Πλεύνα τόσο εύκολα και ταχέως, απάντησε:
…Πρέπει να ομολογήσουμε ότι έχετε ποιοτικώς καλλίτερο στρατό! Όταν είδαμε τα πεζικά σας να ορμούν ακάλυπτα, λέγαμε: Οι άνθρωποι αυτοί ή είναι παράφρονες ή θέλουν να αυτοκτονήσουν!… Ανατρέψατε τους όρους της παραδεδεγμένης τακτικής και εξευτελίσατε τελείως το έργο της οχυρωματικής! Ο πόλεμος αυτός θα απασχολήσει την στρατιωτική επιστήμη, ως δημιουργός νέας τακτικής, στην οποία οφείλεται η νίκη σας.
Ο Γάλλος καθηγητής της σχολής πολέμου, στρατηγός Ντενεβεΐ, που επισκέφθηκε τον ίδιο χρόνο τα πεδία της μάχης του Κιλκίς, αποφάνθηκε: Η αναμέτρηση κρίθηκε υπέρ των Ελλήνων, γιατί δεν ακολουθήθηκε η Γαλλική στρατηγική, που διδασκόταν ο ελληνικός στρατός από το 1911, ούτε η Γερμανική την οποία σπούδασαν πολλοί Έλληνες αξιωματικοί, αλλά εφαρμόσθηκε η Ελληνική τακτική!
Προ ημερών, γνωστός δημοσιογράφος του Κιλκίς εκ των εγκριτοτέρων, με πρακτική και συνθετική γραφίδα, αναλογιζόμενος προφανώς το μέγεθος της νίκης και κυρίως τον τρόπο με τον οποίο κατακτήθηκε, κάτω από τόσες αντίξοες συνθήκες, εδαφολογικές, οχυρωματικές, καιρικές, εφοδιασμού, κατάρτισης, επί ενός πυκνού μετώπου, χωρίς εφεδρείες, ως και τα διδάγματα που θα μπορούσαν να εξαχθούν από αυτήν, πρότεινε ότι θα μπορούσε η νικηφόρα μάχη του Κιλκίς – Λαχανά να αποτελέσει αντικείμενο και θέμα έρευνας και σπουδής από μέρους της στρατιωτικής επιστήμης, σχετικά με την στρατηγική που ακολουθήθηκε. Ίσως καταδειχθεί, έλεγε, καλύτερος ο Ελληνικός τρόπος από τον Γαλλικό ή Γερμανικό. Οι δε στρατιωτικές σχολές να συμπεριλάβουν στο πρόγραμμά τους εκπαιδευτικές επισκέψεις στα πεδία των μαχών και να εξαγάγουν χρήσιμα συμπεράσματα. Το Κιλκίς βέβαια θα σεμνύνεται από τις επισκέψεις κάθε χρόνο των μαθητών των στρατιωτικών σχολών, κυρίως όμως οι μαθητές των σχολών αυτών θα ωφεληθούν πολλαπλά με την επί τόπου πρακτική κάλυψη της θεωρητικής τους κατάρτισης.
Το Κιλκίς τίμησε τους γενναίους μαχητές, που πότισαν τη γη του με το αίμα τους! Τα ονόματά τους κοσμούν τις οδούς της πόλης. Η δε κεντρική οδός θυμίζει την ημέρα της ηρωικής κατάληψης. Η Πολιτεία κράτησε, ως ιστορική την ονομασία της πόλης, καθώς έπρεπε, για να θυμίζει στον αιώνα τη σημασία και τον βαθμό της νίκης! Όλες οι πόλεις της Ελλάδας φέρουν μία οδό Κιλκίς. Ο Πειραιάς αφιέρωσε την κεντρική του λεωφόρο στη 2η Μεραρχία! Η Άρτα την κεντρικότερη πλατεία της. Κάθε πόλη και χωριό της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας, ανήγειρε μνημεία με τα ονόματα και ανδριάντες προς τιμή των τέκνων τους που άφησαν την τελευταία τους πνοή στο Κιλκίς.
Κύριε εκπρόσωπε της Κυβέρνησης
Αυτός ο τόπος, που στη γη του ανευρίσκονται ακόμη οστά των υπέρ πατρίδας πεσόντων και οι παπαρούνες της Άνοιξης ανθούν πιο κόκκινες , γιατί παίρνουν από το αίμα, που νότισε το χώμα του, κατοικήθηκε αμέσως μετά, κατά πλειοψηφία από ανθρώπους με αυξημένο το αίσθημα της αγάπης προς την πατρίδα, ως προερχόμενους από εστίες ελληνισμού, που διεθνείς συνθήκες τις άφησαν εκτός των ορίων της Επικράτειας. Το μήνυμα των αγωνιστών του 1913 για την υπεράσπιση, προστασία και ευημερία της πατρίδας, το ενστερνίσθηκαν καλύτερα αυτοί, δίδοντας πάντα το παρόν σε όλα τα προσκλητήριά της, πολεμικά και ειρηνικά.
Καθώς για εμάς σε περιόδους ειρηνικές, έστω και γενικής οικονομικής ύφεσης, η καλύτερη προάσπιση αυτής είναι η οικονομική της θωράκιση, με σειρά αναπτυξιακών μέτρων και ιδιαίτερων δημοσιονομικών κινήτρων. Θεωρούμε χρέος της Πολιτείας, του κράτους και των κυβερνητών να φροντίζουν περισσότερο με τις περιοχές αυτές, που αποκτήθηκαν με σκληρούς αγώνες και θυσίες. Για να αποτελέσουν με την ανάπτυξή τους κυματοθραύστη σε κάθε εξωτερική επιβουλή, που κάθε φορά ανακύπτει, με άλλοτε άλλο πρόσωπο. Αλλά και γιατί μετά τον πόλεμο την νίκη πρέπει να ακολουθεί ανάπτυξη και προκοπή. Για να επαληθευθούν οι στίχοι του εθνικού ποιητή των αποκαλυπτηρίων του μνημείου των ηρώων Κωστή Παλαμά το καλοκαίρι του 1928, ενώπιον ακροατηρίου κατά πλειοψηφία τους πρόσφυγες νέους οικιστές:
… Οι Μαραθώνες, μάθετε, γεννούν τους Παρθενώνες…
Τότε, πιστεύω, θα αγαλλιάσουν οι ψυχές των ηρώων της εποποιίας του Κιλκίς – Λαχανά του 1913, που μας βλέπουν από ψηλά, ότι οι θυσίες τους δεν πήγαν χαμένες!
Εμείς δε, που απολαμβάνουμε τα αγαθά της ελευθερίας και εθνικής κυριαρχίας στον τόπο, που αυτοί με τη θυσία τους μας κληροδότησαν, με τις σημερινές δοξαστικές και άλλες επετειακές εκδηλώσεις, θέλουμε να τους πούμε, ότι αναγνωρίζουμε τη μεγάλη προσφορά τους και τους μακαρίζουμε, ως σε μνημόσυνο, με τα λόγια του ποιητή των αποκαλυπτηρίων του μνημείου, που συνοδεύοντας το Κυβερνήτη, ήρθε στο Κιλκίς, ως Πατρίδα, να φέρει τον ύμνο:
Παιδιά μου, όσοι…
Βάλατε την εικόνα μου φερτή σαν από τ’ άστρα
στου Λαχανά και του Κιλκίς την εκκλησιά την πλάστρα,
πνοές και αν πλανάστε σε άλλη ζωή, λείψανα και αν κοιμάστε,
σας λειτουργώ στη δόξα μου. Μακαρισμένοι να’ στε…
ΠΗΓΗ: http://www.kilkis24.gr/%CE%BA%CE%B9%CE%BB%CE%BA%CE%AF%CF%82-%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CF%80%CF%81%CF%8C%CF%82-%CE%BF-%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%81%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/
kranos
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
![Θυμάστε τη γλυκιά Maleficent; Δείτε πώς είναι στην πραγματική της ζωή... [photo]](https://images.newsnowgreece.com/94/941213/thymaste-ti-glykia-Maleficent-deite-pos-einai-stin-pragmatiki-tis-zoi-photo-1-124x78.jpg)
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
