2017-10-15 10:09:57
ΟΙ «ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΟΔΟΝ»
Μητροπλίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου
«Οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν» (Λουκ. 8,12)
Ὅσοι, ἀγαπητοί μου, ἀποροῦν καὶ διερωτῶνται, γιατί τὸ κήρυγμα, ἡ διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου, ὕστερα ἀπὸ μία ἀδιάκοπη πνευματικὴ σπορὰ εἴκοσι τώρα αἰώνων, δὲν καρποφόρησε στὸν κόσμο τόσο ὅσο θὰ περίμενε κανείς, αὐτοὶ θὰ ἔπρεπε νὰ μελετήσουν προσεκτικὰ τὴν παραβολὴ τοῦ σπείροντος γεωργοῦ, τὴ γνωστὴ παραβολὴ τοῦ Σπορέως, ποὺ διαβάστηκε σήμερα ὡς εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα στοὺς ναούς.
Στὴν ὡραιότατη αὐτὴ παραβολὴ ὁ Κύριός μας μὲ ἀπαράμιλλο γλαφυρὸ τρόπο ὑποδεικνύει, ὅτι τὸ αἴτιο τῆς ἀκαρπίας τῆς διδαχῆς τοῦ Εὐαγγελίου δὲν βρίσκεται στὴν ἴδια τὴ διδαχή. Δὲν φταίει τὸ Εὐαγγέλιο γιὰ τὴν ἀκαρπία. Ἡ διδαχὴ τοῦ Εὐαγγελίου εἶνε ἐκλεκτὸς σπόρος, εἶνε ὁ οὐράνιος σπόρος τῆς ἀληθείας, ποὺ κλείνει μέσα του ὅλη τὴ μυστηριώδη δύναμι καὶ τὴ θαυμαστὴ δυνατότητα νὰ δημιουργῇ νέα ζωή, εὐτυχισμένη καὶ ἀθάνατη ζωή
. Ἡ αἰτία τῆς ἀκαρπίας βρίσκεται κάπου ἀλλοῦ, τὸ αἴτιο τῆς ἀκαρπίας εἶνε ἄλλο· εἶνε ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος· καὶ πιὸ συγκεκριμένα, εἶνε ἡ ψυχικὴ διάθεσι καὶ ἡ προαίρεσι, μὲ τὴν ὁποία ἡ κάθε ψυχὴ ἀκούει τὸν λόγο τοῦ Κυρίου. Ἐπειδὴ λοιπὸν ἡ ψυχικὴ διάθεσι διαφέρει ἀπὸ ἄνθρωπο σὲ ἄνθρωπο, γι᾽ αὐτὸ διαφορετικὰ εἶνε καὶ τ᾿ ἀποτελέσματα τῆς θείας σπορᾶς μέσα στὶς ψυχές.
Τέσσερις κατηγορίες ἀνθρώπων διακρίνει ὁ Χριστὸς στὴν παραβολὴ τοῦ Σπορέως καὶ τὴν καθεμιὰ ἀπὸ αὐτὲς τὴν παραβάλλει μὲ ἕνα εἶδος γῆς, μὲ ἕνα συγκεκριμένο κομμάτι ἐδάφους. Καὶ ἐδῶ φαίνεται καθαρὰ αὐτὸ ποὺ εἴπαμε· βλέπουμε δηλαδὴ ὅτι, ἐνῷ ὁ σπόρος ποὺ πέφτει στὴ γῆ εἶνε παντοῦ ὁ ἴδιος ἐκλεκτὸς σπόρος, τὰ ἐδάφη ὅμως διαφέρουν. Ἑπομένως, τὰ διαφορετικὰ ἀποτελέσματα τῆς καλλιεργείας δὲν ὀφείλονται στὸν σπόρο, ἀλλὰ ὀφείλονται στὸ ἔδαφος· τὸ ἔδαφος ἢ εὐνοεῖ τὴν καρποφορία ἢ εὐθύνεται γιὰ τὴν ἀκαρπία.
Οἱ τέσσερις κατηγορίες ἀνθρώπων – ἀκροατῶν τοῦ θείου λόγου, μὲ τὴ σειρὰ ποὺ τὶς περιγράφει ὁ Κύριος, εἰκονίζονται· ἡ μὲν πρώτη μὲ δημόσιο πατημένο δρόμο ὅπου ὁ σπόρος δὲν προλαβαίνει κἂν νὰ ῥιζώσῃ, ἡ δεύτερη μὲ ἕνα πετρῶδες ἔδαφος ὅπου ὁ σπόρος φυτρώνει μὲν ἀλλὰ ἀμέσως ξεραίνεται λόγῳ ἐλλείψεως νεροῦ, ἡ τρίτη μὲ χωράφι γεμᾶτο ἀγκάθια ποὺ κυριαρχοῦν καὶ πνίγουν τὸν σπόρο, καὶ ἡ τέταρτη μὲ καλὴ εὔφορη γῆ ποὺ καρποφορεῖ πλούσια.
Ἐμεῖς, ἀπὸ τὶς τέσσερις αὐτὲς κατηγορίες στὶς ὁποῖες ὁ Θεῖος Διδάσκαλος κατατάσσει τοὺς ἀκροατὰς τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ κάθε ἐποχῆς, σ᾽ αὐτὸ ἐδῶ τὸ σύντομο ἑρμηνευτικό μας κήρυγμα θὰ πάρουμε μόνο μία, τὴν πρώτη κατηγορία. Καὶ θὰ σᾶς παρακαλέσω, ἀγαπητοί μου, νὰ δώσετε τώρα ἰδιαίτερη προσοχή, γιατὶ ἐνδέχεται νὰ ὑπάγεστε κ᾽ ἐσεῖς στὴν κατηγορία αὐτὴ τῶν ἀκάρπων ἀκροατῶν τοῦ Εὐαγγελίου.
* * *
Στὴν πρώτη κατηγορία κατατάσσονται οἱ ἀκροαταὶ ἐκεῖνοι, ποὺ ἡ ψυχική τους διάθεσι μοιάζει μὲ τὴν πεπατημένη ὁδό, τὸν δημόσιο δρόμο μὲ τὸ σκληρὸ ὁδόστρωμα. Ὅπως δηλαδὴ πάνω στὸ δημόσιο δρόμο δὲν μπορεῖ νὰ φυτρώσῃ τίποτε καὶ ἂν ὁ σπόρος τοῦ γεωργοῦ συμβῇ νὰ πέσῃ ἐκεῖ ὁ σπόρος αὐτὸς πάει χαμένος, κατὰ παρόμοιο τρόπο καὶ στὶς ψυχὲς αὐτῶν τῶν ἀκροατῶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ σπόρος τοῦ Εὐαγγελίου, δὲν μπορεῖ νὰ καρποφορήσῃ, γιατὶ οἱ καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν εἶνε σὰν τὸν χιλιοπατημένο δρόμο. Νά πῶς περιγράφει τὴν ψυχική τους κατάστασι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος· «Ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν» (Λουκ. 8,11-12).
Οἱ ἀκροαταί, γιὰ τοὺς ὁποίους μιλάει ἐδῶ ὁ Κύριος, εἶνε κυρίως ἄνθρωποι ἐπιπόλαιοι, ἀπρόσεκτοι, χωρὶς βάθος. Ἀκοῦνε μὲν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, τρέχουν κι αὐτοὶ στοὺς ἱεροὺς ναοὺς ὅπου γίνεται τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου, μελετοῦν τὸ Εὐαγγέλιο ἢ καὶ ὅλη τὴν ἁγία Γραφή, διαβάζουν τὰ θρησκευτικὰ βιβλία καὶ τὰ περιοδικά, ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ τελείως ἐπιπόλαια, ἐπιφανειακά. Δὲν τὰ παίρνουν στὰ σοβαρὰ καὶ μὲ τὴν ἀπόφασι νὰ τηρήσουν ἀκριβῶς ὅ,τι λέει καὶ διατάζει ὁ Θεὸς μὲ τὸ στόμα τῶν κηρύκων τοῦ θείου λόγου. Δὲν ἐκτιμοῦν τὰ λόγια τοῦ Θεοῦ σὰν κάτι πολύτιμο καὶ δὲν τὰ κρατοῦν στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς τους σὰν θησαυρὸ ἀνεκτίμητο. Δὲν ἐφαρμόζουν στὴ ζωή τους ἐκεῖνο ποὺ ἐφάρμοζε στὸν ἑαυτό του ὁ μεγάλος προφήτης καὶ βασιλιᾶς Δαυΐδ· ὁ Δαυῒδ ὄχι ἁπλῶς ἄκουγε, ἀλλὰ καὶ φύλαγε τὰ λόγια τοῦ Κυρίου μὲ τόση προσοχὴ μὲ ὅση δὲν θὰ φύλαγε τοὺς θησαυροὺς τοῦ παλατιοῦ του· γι᾽ αὐτὸ καὶ μποροῦσε ν᾿ ἀπευθύνεται στὸ Θεὸν καὶ νὰ λέῃ· «Ἐν τῇ καρδίᾳ μου ἔκρυψα τὰ λόγιά σου, ὅπως ἂν μὴ ἁμάρτω σοι»· φύλαξα δηλαδή, Θεέ μου, μέσα στὴν καρδιά μου τὰ λόγια σου, ὥστε νὰ τὰ θυμᾶμαι, νὰ τὰ τηρῶ, καὶ νὰ μὴν ἁμαρτήσω σ᾽ ἐσένα (Ψαλμ. 118,11).
Κάθε τι πολύτιμο ὅμως ποὺ δὲν φυλάσσεται μὲ προσοχή, ἀλλ᾽ ἀφήνεται ἀφύλαχτο καὶ ἐκτεθειμένο στὰ μάτια ὅλων, κινδυνεύει καὶ συνήθως δὲν ἀργεῖ νὰ ἐξαφανιστῇ. Χρήματα ἂν εἶνε, θὰ κλαποῦν· τιμαλφὲς κόσμημα ἢ ἄλλο πολύτιμο ἀντικείμενο ἂν εἶνε (ρολόι, δαχτυλίδι, βραχιόλι κ.λπ.), προκαλεῖ καὶ βάζει σὲ πειρασμὸ ὅσους εὔκολα ἁπλώνουν τὸ χέρι. Ἔτσι καὶ ἂν βρεθῇ στὸ δρόμο χυμένος σπόρος, ποὺ ἔπεσε ἐκεῖ ἀπὸ κάποιο τρύπιο σακκί, δὲν πρόκειται νὰ μείνῃ ἐκεῖ γιὰ πολύ· γρήγορα θὰ φαγωθῇ ἀπὸ τὰ πουλιά, ποὺ πετοῦν διαρκῶς καὶ ψάχνουν νὰ βροῦν τροφή· θὰ μαζευτοῦν ἀμέσως καὶ μὲ τὰ ῥάμφη τους θὰ τὸν ἐξαφανίσουν. Ὁ σπόρος αὐτὸς εἶνε καταδικασμένος νὰ μείνῃ ἄκαρπος· πάει χαμένος.
Κάτι παρόμοιο λοιπὸν συμβαίνει καὶ μὲ τὸν οὐράνιο σπόρο, μὲ τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου. Ὅσο ἄφθονο καὶ ἂν σπείρουν οἱ κήρυκες τὸν θεῖο λόγο, ἐφ᾿ ὅσον οἱ ἀκροαταὶ δὲν δίνουν τὴν πρέπουσα προσοχὴ καὶ δὲν ἐκτιμοῦν τὸν μεγάλο αὐτὸ θησαυρό, τὸ ἀποτέλεσμα τῆς σπορᾶς σὲ τέτοιου εἴδους ἀνθρώπους θὰ εἶνε μηδαμινό. Γιατὶ ὁ σατανᾶς, ἀεικίνητος καὶ ἐξαιρετικὰ δραστήριος ἐκεῖ ὅπου σπείρεται ὁ θεῖος λόγος, θὰ τρέξῃ καὶ θ᾿ ἀφαιρέσῃ ὅλο τὸ σπόρο· δὲν θ᾽ ἀφήσῃ οὔτε ἕνα κόκκο, οὔτε ἕνα σπυρί.
Ὁ σατανᾶς θὰ χρησιμοποιήσῃ «τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ», δηλαδὴ τοὺς λογισμοὺς τῆς ἀπιστίας, ποὺ θὰ ἔρθουν νὰ ἐξουδετερώσουν κάθε τυχὸν ἀγαθὴ ἐπίδρασι τοῦ θείου λόγου. Γιὰ κάθε δόγμα, γιὰ κάθε κήρυγμα, γιὰ κάθε εὐαγγελικὴ συμβουλή, ὁ σατανᾶς θ᾿ ἀντιτάξῃ ἕνα σωρὸ «ἐπιχειρήματα», θὰ ἐξαποστείλῃ σμήνη ὁλόκληρα ἀπὸ «πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ» γιὰ νὰ ἁρπάξουν, εἰ δυνατόν, καὶ ἀπ᾿ αὐτὰ ἀκόμη τὰ χέρια τοῦ σπορέως, δηλαδὴ τοῦ κήρυκος, τὸν εὐαγγελικὸ σπόρο. Τόση λύσσα ἔχει ὁ σατανᾶς –καὶ γνωρίζει τὸν τρόπο νὰ τὴ μεταδίδῃ στὰ ὄργανά του– ἐναντίον τοῦ θείου λόγου, τὸν ὁποῖο προσπαθεῖ ν᾿ ἁρπάξῃ ἀπὸ τὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων. Καὶ τὸ δυστύχημα εἶνε ὅτι τὸ κατορθώνει – ποῦ; ἐκεῖ ποὺ βρίσκει ἀκροατὰς ἐπιπόλαιους, ἀπρόσεκτους, ἀμελεῖς καὶ ῥάθυμους.
Ναὶ ἁρπάζει, σὰν ἀπαίσιο ὄρνεο, τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων ὁ σατανᾶς· ἀλλὰ κ᾽ ἐμεῖς δὲν πρέπει νὰ σταυρώσουμε τὰ χέρια καὶ νὰ τὸν ἀφήσουμε νὰ ἐξαφανίσῃ τὴν σπορά. Ὅπως παρατηρεῖ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, «ἁρπάζει ὁ σατανᾶς, ἀλλὰ ἡμεῖς κύριοι τοῦ μὴ ἁρπαγῆναι»· ἀπὸ μᾶς ἐξαρτᾶται νὰ λάβουμε ὅλα τὰ κατάλληλα μέτρα, ὥστε οὔτε ἕνα κόκκο τῆς θείας ἀλήθειας νὰ μὴν πάρῃ, ἀλλὰ νὰ κρατήσουμε ὅλο τὸν σπόρο καὶ νὰ τὸν ἀσφαλίσουμε στὰ ταμεῖα μας, στὶς μυστικὲς ἀποθῆκες τῆς καρδιᾶς μας.
* * *
Ἀδελφοί μου, ἂς προσέξουμε. Νὰ ἐκτιμήσουμε τὸν πολύτιμο θησαυρὸ τοῦ θείου λόγου. Ἂς ἀκοῦμε καὶ ἂς δεχώμαστε τὸν θεῖο λόγο μὲ τόση προσοχὴ καὶ εὐλάβεια μὲ ὅση πλησιάζουμε στὴν ὡραία πύλη καὶ δεχόμαστε τὴν θεία κοινωνία. Καὶ ὅπως θεωροῦμε μεγάλο ἁμάρτημα ἂν λόγῳ ἀπροσεξίας μας συμβῇ νὰ πέσῃ κάτω ἔστω καὶ τὸ ἐλάχιστο ἀπὸ τὴν θεία κοινωνία, ἔτσι νὰ θεωροῦμε ἁμάρτημα μεγάλο ἄν, λόγῳ τῆς δικῆς μας ἀπροσεξίας, βρίσκῃ εὐκαιρία ὁ σατανᾶς καὶ τὴν ὥρα τοῦ κηρύγματος ἁρπάζῃ ἐκεῖνο ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ τοῦ δώσουμε ἔστω καὶ ἂν μᾶς ἔδινε ὡς ἀντάλλαγμα ὅλους τοὺς θησαυροὺς τοῦ κόσμου.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Καρποφορία τοῦ Θείου Λόγου
«Ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ ἀκούσαντες τὸν λόγον κατέχουσι καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑπομονῇ»
Τιμοῦμε σήμερα τοὺς ἁγίους 365 Πατέρες τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θεολόγησαν ὑπὲρ τῶν ἱερῶν εἰκόνων. Συγχρόνως σήμερα ἀκοῦμε τὴν Παραβολὴ τοῦ σπορέως. Ὡστόσο στὴν Παραβολὴ δὲν καρποφόρησε παρὰ μόνο ἕνα μικρὸ μέρος τοῦ χωραφιοῦ, «ἡ γῆ ἡ ἀγαθή». Ἡ καρποφορία δὲν εἶναι κάτι αὐτονόητο. Ἂς δοῦμε λοιπὸν πῶς θὰ γίνουμε κι ἐμεῖς «γῆ ἀγαθὴ» ποὺ θὰ καρποφορεῖ· ποιὰ δηλαδὴ εἶναι τὰ βήματα ποὺ πρέπει νὰ κάνουμε γιὰ νὰ καρποφορήσει στὴ ζωή μας ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
1. Ν᾿ ἀκοῦμε μὲ καλὴ διάθεση
Ὁ Κύριος ἐξήγησε στοὺς μαθητές Του ὅτι ἡ καλὴ γῆ ποὺ καρποφόρησε, σημαίνει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀκοῦνε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ «ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ», δηλαδὴ μὲ καλοπροαίρετη καρδιά. Ὀφείλουμε λοιπὸν καὶ ἐμεῖς νὰ ἀκοῦμε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ἢ νὰ τὸν μελετοῦμε μὲ καλὴ διάθεση, μὲ εὐθεία προαίρεση, λέγοντας μαζὶ μὲ τὸν Ψαλμωδό: «Ἀκούσομαι τί λαλήσει ἐν ἐμοὶ Κύριος ὁ Θεός» (Ψαλ. πδ´ [84] 9). Τώρα μιλάει ὁ Θεός! Ν᾿ ἀκούσω τί θὰ μοῦ πεῖ. Γιὰ νὰ καρποφορήσει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή μας, πρέπει νὰ ταπεινωθοῦμε ἀπέναντί του. Πρέπει νὰ τὸν τιμήσουμε. Νὰ τὸν ἀκοῦμε μὲ πολλὴ εὐλάβεια καὶ προσοχή· μὲ πνεῦμα μαθητείας· χωρὶς νὰ λέμε «αὐτὰ τὰ ξέρουμε» ἢ «αὐτὰ σήμερα δὲν γίνονται». Ἀλλὰ μὲ διάθεση ἐμβαθύνσεως καὶ αὐτοκριτικῆς καὶ μὲ γενναία ἀπόφαση νὰ συμμορφώσουμε τὴ ζωή μας μὲ ὅλες τὶς ἅγιες ἐντολές.
2. Νὰ τὸν κρύβουμε μέσα στὴν καρδιά μας
Ἀλλὰ αὐτοὶ ποὺ παρομοιάζονται μὲ καλὴ γῆ, ὄχι μόνο ἀκοῦν, ἀλλὰ καὶ «κατέχουσι». «Κατέχω» σημαίνει «κρατάω σφιχτά, μὲ δύναμη» τὸν θεῖο λόγο, ὥστε κανεὶς νὰ μὴ μοῦ τὸν ἁρπάξει· ὅπως γράφει πάλι ὁ Ψαλμωδός: «Ἐν τῇ καρδίᾳ μου ἔκρυψα τὰ λόγιά σου, ὅπως ἂν μὴ ἁμάρτω σοι» (Ψαλ. ριη´ [118] 11). Στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου ἔκρυψα τὰ λόγια Σου, Κύριε, σὰν πολύτιμο θησαυρό, γιὰ νὰ τὰ θυμᾶμαι πάντοτε καὶ ἔτσι νὰ μὴν ἁμαρτήσω σ᾿ Ἐσένα.
«Ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι», προτρέπει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α´ Τιμ. δ´ 15). Αὐτὰ νὰ μελετᾶς – συνέχεια! – νὰ εἶσαι μέσα σ᾿ αὐτά. Ἡ πνευματικὴ μελέτη δὲν τελειώνει ὅταν κλείσουμε τὴν Ἁγία Γραφή. Τὰ ἱερὰ νοήματα ποὺ μελετήσαμε, πρέπει νὰ τὰ διατηροῦμε στὴ μνήμη μας, νὰ τὰ κυκλοφοροῦμε στὴ σκέψη μας, νὰ γίνονται προσευχή μας. Δὲν εἶναι εὔκολο αὐτό. Χρειάζεται προσπάθεια. Ἀλλὰ ποιὸ ὡραῖο καὶ ὑψηλὸ δὲν ἀπαιτεῖ κόπο γιὰ νὰ κατακτηθεῖ;
3. Νὰ καρποφοροῦμε μὲ ὑπομονὴ
Τέλος ἡ καρποφορία τοῦ θείου λόγου ἀπαιτεῖ ὑπομονή. Ὁ ὅσιος Δωρόθεος γράφει σχετικὰ ὅτι γι᾿ αὐτὸ δὲν προοδεύουμε πνευματικά, διότι δὲν ἔχουμε ὑπομονὴ στὸ ἔργο ποὺ ξεκινᾶμε, «ἀλλὰ ἀπόνως θέλομεν ἀρετὴν κτήσασθαι»(*)· θέλουμε χωρὶς κόπο νὰ ἀποκτήσουμε τὴν ἀρετή. Νομίζουμε ὅτι νά, θ᾿ ἁπλώσουμε τὸ χέρι μας καὶ θὰ πιάσουμε τὴν ἀρετὴ ποὺ θέλουμε.
Εἶναι ἀνάγκη νὰ δείξουμε πολλὴ ὑπομονή, διότι προβάλλουν πολλὰ ἐμπόδια γιὰ τὴν καρποφορία: ὁ ἑαυτός μας, ὁ ἀδύναμος καὶ κακομαθημένος, ὁ σατανάς, ποὺ μᾶς πολεμάει μὲ λύσσα, ὁ κόσμος τῆς ἀποστασίας, ποὺ μᾶς ἐπηρεάζει· πολλὴ ὑπομονή, ὥστε νὰ μὴν ὀλιγοψυχήσουμε στὶς θλίψεις, σὲ τυχὸν χλευασμούς, ὅπως λύγισαν ὅσοι συμβολίζονται στὴν παραβολὴ μὲ πετρώδη γῆ· ἀλλὰ καὶ νὰ μὴ μᾶς ἀπορροφήσουν οἱ μέριμνες, οἱ πολλὲς δουλειές, οἱ ἐπίγειες χαρὲς καὶ οἱ μάταιες ἀσχολίες – ποὺ συμβολίζονται μὲ τὰ ἀγκάθια.
Ἐξάλλου ὁ Κύριος ὁμιλεῖ γιὰ ὑπομονή, διότι ἡ πνευματικὴ καρποφορία τελικὰ εἶναι δῶρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δὲν ἀποτελεῖ δικό μας κατόρθωμα, ἂν καὶ εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητος καὶ ὁ δικός μας ἀγώνας.
***
Οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, ἀποτελοῦν χαρακτηριστικὸ παράδειγμα πνευματικῆς καρποφορίας. Ἀγάπησαν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν μελέτησαν καὶ ἀγωνίσθηκαν νὰ τὸν ἐφαρμόσουν στὴ ζωή τους. Δὲν προτίμησαν τὴν ἄνεσή τους, τὸ δικό τους θέλημα. Σήκωσαν μὲ πολλὴ ὑπομονὴ τὸν σταυρὸ τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἁγιάσθηκαν· καὶ κατὰ τὶς ἐργασίες τῆς Συνόδου στὴ Νίκαια τὸ 787 φωτίσθηκαν καὶ ὀρθοτόμησαν τὴν ἀλήθεια. Ἔδωσαν γλυκύτατο καρπὸ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τὰ θεοφώτιστα κείμενα τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἡ θαυμαστὴ καρποφορία τους, ὅπως καὶ ὅλων τῶν Ἁγίων, ἂς ἀποτελεῖ προτροπὴ νὰ ἀκολουθήσουμε τὸ παράδειγμά τους.
Καρποφορία τοῦ Θείου Λόγου
«Ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ ἀκούσαντες τὸν λόγον κατέχουσι καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑπομονῇ»
Τιμοῦμε σήμερα τοὺς ἁγίους 365 Πατέρες τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θεολόγησαν ὑπὲρ τῶν ἱερῶν εἰκόνων. Συγχρόνως σήμερα ἀκοῦμε τὴν Παραβολὴ τοῦ σπορέως. Ὡστόσο στὴν Παραβολὴ δὲν καρποφόρησε παρὰ μόνο ἕνα μικρὸ μέρος τοῦ χωραφιοῦ, «ἡ γῆ ἡ ἀγαθή». Ἡ καρποφορία δὲν εἶναι κάτι αὐτονόητο. Ἂς δοῦμε λοιπὸν πῶς θὰ γίνουμε κι ἐμεῖς «γῆ ἀγαθὴ» ποὺ θὰ καρποφορεῖ· ποιὰ δηλαδὴ εἶναι τὰ βήματα ποὺ πρέπει νὰ κάνουμε γιὰ νὰ καρποφορήσει στὴ ζωή μας ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
1. Ν᾿ ἀκοῦμε μὲ καλὴ διάθεση
Ὁ Κύριος ἐξήγησε στοὺς μαθητές Του ὅτι ἡ καλὴ γῆ ποὺ καρποφόρησε, σημαίνει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀκοῦνε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ «ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ», δηλαδὴ μὲ καλοπροαίρετη καρδιά. Ὀφείλουμε λοιπὸν καὶ ἐμεῖς νὰ ἀκοῦμε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ἢ νὰ τὸν μελετοῦμε μὲ καλὴ διάθεση, μὲ εὐθεία προαίρεση, λέγοντας μαζὶ μὲ τὸν Ψαλμωδό: «Ἀκούσομαι τί λαλήσει ἐν ἐμοὶ Κύριος ὁ Θεός» (Ψαλ. πδ´ [84] 9). Τώρα μιλάει ὁ Θεός! Ν᾿ ἀκούσω τί θὰ μοῦ πεῖ. Γιὰ νὰ καρποφορήσει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή μας, πρέπει νὰ ταπεινωθοῦμε ἀπέναντί του. Πρέπει νὰ τὸν τιμήσουμε. Νὰ τὸν ἀκοῦμε μὲ πολλὴ εὐλάβεια καὶ προσοχή· μὲ πνεῦμα μαθητείας· χωρὶς νὰ λέμε «αὐτὰ τὰ ξέρουμε» ἢ «αὐτὰ σήμερα δὲν γίνονται». Ἀλλὰ μὲ διάθεση ἐμβαθύνσεως καὶ αὐτοκριτικῆς καὶ μὲ γενναία ἀπόφαση νὰ συμμορφώσουμε τὴ ζωή μας μὲ ὅλες τὶς ἅγιες ἐντολές.
2. Νὰ τὸν κρύβουμε μέσα στὴν καρδιά μας
Ἀλλὰ αὐτοὶ ποὺ παρομοιάζονται μὲ καλὴ γῆ, ὄχι μόνο ἀκοῦν, ἀλλὰ καὶ «κατέχουσι». «Κατέχω» σημαίνει «κρατάω σφιχτά, μὲ δύναμη» τὸν θεῖο λόγο, ὥστε κανεὶς νὰ μὴ μοῦ τὸν ἁρπάξει· ὅπως γράφει πάλι ὁ Ψαλμωδός: «Ἐν τῇ καρδίᾳ μου ἔκρυψα τὰ λόγιά σου, ὅπως ἂν μὴ ἁμάρτω σοι» (Ψαλ. ριη´ [118] 11). Στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου ἔκρυψα τὰ λόγια Σου, Κύριε, σὰν πολύτιμο θησαυρό, γιὰ νὰ τὰ θυμᾶμαι πάντοτε καὶ ἔτσι νὰ μὴν ἁμαρτήσω σ᾿ Ἐσένα.
«Ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι», προτρέπει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α´ Τιμ. δ´ 15). Αὐτὰ νὰ μελετᾶς – συνέχεια! – νὰ εἶσαι μέσα σ᾿ αὐτά. Ἡ πνευματικὴ μελέτη δὲν τελειώνει ὅταν κλείσουμε τὴν Ἁγία Γραφή. Τὰ ἱερὰ νοήματα ποὺ μελετήσαμε, πρέπει νὰ τὰ διατηροῦμε στὴ μνήμη μας, νὰ τὰ κυκλοφοροῦμε στὴ σκέψη μας, νὰ γίνονται προσευχή μας. Δὲν εἶναι εὔκολο αὐτό. Χρειάζεται προσπάθεια. Ἀλλὰ ποιὸ ὡραῖο καὶ ὑψηλὸ δὲν ἀπαιτεῖ κόπο γιὰ νὰ κατακτηθεῖ;
3. Νὰ καρποφοροῦμε μὲ ὑπομονὴ
Τέλος ἡ καρποφορία τοῦ θείου λόγου ἀπαιτεῖ ὑπομονή. Ὁ ὅσιος Δωρόθεος γράφει σχετικὰ ὅτι γι᾿ αὐτὸ δὲν προοδεύουμε πνευματικά, διότι δὲν ἔχουμε ὑπομονὴ στὸ ἔργο ποὺ ξεκινᾶμε, «ἀλλὰ ἀπόνως θέλομεν ἀρετὴν κτήσασθαι»(*)· θέλουμε χωρὶς κόπο νὰ ἀποκτήσουμε τὴν ἀρετή. Νομίζουμε ὅτι νά, θ᾿ ἁπλώσουμε τὸ χέρι μας καὶ θὰ πιάσουμε τὴν ἀρετὴ ποὺ θέλουμε.
Εἶναι ἀνάγκη νὰ δείξουμε πολλὴ ὑπομονή, διότι προβάλλουν πολλὰ ἐμπόδια γιὰ τὴν καρποφορία: ὁ ἑαυτός μας, ὁ ἀδύναμος καὶ κακομαθημένος, ὁ σατανάς, ποὺ μᾶς πολεμάει μὲ λύσσα, ὁ κόσμος τῆς ἀποστασίας, ποὺ μᾶς ἐπηρεάζει· πολλὴ ὑπομονή, ὥστε νὰ μὴν ὀλιγοψυχήσουμε στὶς θλίψεις, σὲ τυχὸν χλευασμούς, ὅπως λύγισαν ὅσοι συμβολίζονται στὴν παραβολὴ μὲ πετρώδη γῆ· ἀλλὰ καὶ νὰ μὴ μᾶς ἀπορροφήσουν οἱ μέριμνες, οἱ πολλὲς δουλειές, οἱ ἐπίγειες χαρὲς καὶ οἱ μάταιες ἀσχολίες – ποὺ συμβολίζονται μὲ τὰ ἀγκάθια.
Ἐξάλλου ὁ Κύριος ὁμιλεῖ γιὰ ὑπομονή, διότι ἡ πνευματικὴ καρποφορία τελικὰ εἶναι δῶρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δὲν ἀποτελεῖ δικό μας κατόρθωμα, ἂν καὶ εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητος καὶ ὁ δικός μας ἀγώνας.
***
Οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, ἀποτελοῦν χαρακτηριστικὸ παράδειγμα πνευματικῆς καρποφορίας. Ἀγάπησαν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν μελέτησαν καὶ ἀγωνίσθηκαν νὰ τὸν ἐφαρμόσουν στὴ ζωή τους. Δὲν προτίμησαν τὴν ἄνεσή τους, τὸ δικό τους θέλημα. Σήκωσαν μὲ πολλὴ ὑπομονὴ τὸν σταυρὸ τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἁγιάσθηκαν· καὶ κατὰ τὶς ἐργασίες τῆς Συνόδου στὴ Νίκαια τὸ 787 φωτίσθηκαν καὶ ὀρθοτόμησαν τὴν ἀλήθεια. Ἔδωσαν γλυκύτατο καρπὸ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τὰ θεοφώτιστα κείμενα τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἡ θαυμαστὴ καρποφορία τους, ὅπως καὶ ὅλων τῶν Ἁγίων, ἂς ἀποτελεῖ προτροπὴ νὰ ἀκολουθήσουμε τὸ παράδειγμά τους.
Πιστός ο λόγος
«Πιστός ο λόγος» (Τίτ. 3,8) αναφέρει ο Απόστολος Παύλος στον μαθητή του Τίτο, αγαπητοί μου αδελφοί, που ήταν επίσκοπος Κρήτης, σε μία περικοπή που διαβάζεται όταν στην Εκκλησία θυμόμαστε οικουμενικές συνόδους, στις οποίες οι Πατέρες τη συνεργεία του Αγίου Πνεύματος έδιναν απαντήσεις σε ζητήματα πίστης.
Κι αυτό διότι ο λόγος της πίστης, ο λόγος των Πατέρων, ο λόγος της Εκκλησίας είναι αξιόπιστος, όχι μόνο διότι προέρχεται από ανθρώπους που έχουν αξιοπιστία στη σχέση τους με τους άλλους, αλλά και γιατί πηγάζει από εκείνους που έχουν εναποθέσει την εμπιστοσύνη τους στο φωτισμό του Θεού. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν καλλιεργούν τους εαυτούς τους, δεν μορφώνονται, δεν μελετούν, δεν ζούνε την πνευματική ζωή της πίστης δια της νηστείας, της αγρυπνίας, της προσευχής, της αγάπης, λαμβάνοντας ουράνια χαρίσματα. Δεν μένουν όμως οι Πατέρες, που είναι συνεχιστές του έργου των Αποστόλων, στα δικά τους χαρίσματα, αλλά εναποθέτουν τον τρόπο τους στα χέρια του Θεού και στην κοινωνία της Εκκλησίας και αφήνονται να φωτισθούν, να μιλήσουν και να κριθούν τελικά και από το Θεό και από το σώμα του Χριστού.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας εκφράζουν την πίστη, το ήθος και την παράδοση της ίδιας της Εκκλησίας. Και είναι επιπλέον πιστός ο λόγος τους διότι έχει χριστοκεντρικό και σωτηριολογικό περιεχόμενο. Δεν είναι λόγος που αποσκοπεί στο να προβάλλει την ικανότητα και το χάρισμά τους, αλλά καταδεικνύει τον Χριστό και τον δρόμο της σωτηρίας που ο Κύριος προσέφερε στους ανθρώπους, σπέρνοντας τον σπόρο του λόγου Του και ζητώντας την αγαθή γη των ανθρώπων. Δεν έμεινε όμως μόνο στο λόγο ο Χριστός, αλλά φρόντισε να «προΐσταται καλών έργων», που δεν ήταν απλώς η αγάπη που έβγαινε από μέσα Του για τους
ανθρώπους και η οποία γιάτρευε, φώτιζε, παρηγορούσε, έτρεφε και υλικά και πνευματικά τις υπάρξεις, συγχωρούσε για τα αμαρτήματα και έδινε ελπίδα.
Ο Χριστός προσέφερε τον ίδιο Του τον εαυτό δια του σταυρού και του τάφου και συνανέστησε το ανθρώπινο γένος με την δική Του Ανάσταση. Ο λόγος Του ήταν αξιόπιστος διότι συνδέθηκε με την αγάπη που έφτασε στην αυτοπαραίτηση και τη θυσία.
Αυτόν τον λόγο φανέρωσαν και οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Αυτόν τον Χριστό κατέδειξαν στους ανθρώπους.
Αυτόν τον Χριστό ζήτησαν από τους ανθρώπους να ακολουθήσουν.
Και αυτόν τον Χριστό ακολούθησαν οι ίδιοι πρώτα.
Θυσιάζοντας τον χρόνο τους, την δυνατότητά τους να γίνουν σπουδαίοι κατά κόσμον, την ευκαιρία να διακονηθούν, αλλά και οδηγούμενοι στην μαρτυρία και το μαρτύριο είτε του αίματος είτε της συνειδήσεως. Δεν έμειναν στον λόγο, αλλά τον επιβεβαίωσαν δια των καλών έργων, κάνοντας βίωμα την πίστη.
Ο λόγος των Πατέρων και ο λόγος της Εκκλησίας είναι πιστός, διότι διακρίνει ανάμεσα στην αλήθεια και την παραφθορά της που είναι η αίρεση.
Η αλήθεια για την Εκκλησία δεν είναι διανοητικό κατασκεύασμα, ούτε σύνθεση λόγων.
«Ου γαρ περί των λέξεων ο σκοπός εμοί, αλλ’ άπας ο αγών περί των πραγμάτων» αναφέρει ένας ωραίος πατερικός λόγος (Γρηγόριος ο Θεολόγος).
Είναι η αποτύπωση της κοινωνίας του ανθρώπου με το Χριστό, που είναι ο Ίδιος η Αλήθεια. Είναι Πρόσωπο η Αλήθεια και όχι λόγοι ή ιδέες ή επιχειρήματα. Και γι’ αυτό η αίρεση αποτελεί παραμόρφωση του προσώπου του Χριστού, διαίρεση του χιτώνα Του και επιλογή τμήματος της αλήθειας, δηλαδή διάλυση της ακεραιότητάς της.
Ο Χριστός διασώζεται ακέραιος στη ζωή της Εκκλησίας. Και η Εκκλησία, δια των Συνόδων, δια του διαλόγου των Πατέρων μεταξύ τους, δια της λειτουργικής της εμπειρίας, δια της επιβεβαιώσεως από τον λαό που πιστεύει, μας δείχνει το Πρόσωπο του Χριστού ακέραιο στους αιώνες. Και η σχέση με τον Χριστό δείχνει την οδό που πρέπει να ακολουθήσουμε ώστε η ζωή μας να γίνει ακέραιη, να έχει δηλαδή πλήρες νόημα και σκοπό, που συνεπάγεται ότι δια της κοινωνίας με τον Χριστό να αγιαζόμαστε ψυχή τε και σώματι και να στρεφόμαστε προς Αυτόν για να μην χάσουμε την χαρά και την ελπίδα τόσο σ’ αυτή όσο και στην αιώνια ζωή. Αυτό είναι τελικά το νόημα της αληθινής ακεραιότητας.
Στην εποχή μας, μεγάλη μερίδα ανθρώπων, αντί να προβληματιστεί από το γεγονός ότι ο λόγος των όσων κυβερνούν τη ζωή μας και πολιτικά και οικονομικά και πολιτισμικά αποδεικνύεται παντελώς αναξιόπιστος, διότι στερείται των τριών χαρακτηριστικών που περιγράψαμε (του φωτισμού από τον Θεό στον Οποίο εναποτίθεται η εμπιστοσύνη, δεν είναι λόγος που οδηγεί στο Χριστό και την σωτηρία, ενώ δεν είναι λόγος που δείχνει την ακεραιότητα του νοήματος της ζωής μας) και αποδοκιμάζεται στην πράξη από την ίδια την πραγματικότητα, καθότι είναι λόγος εγωκεντρικός, λόγος εξουσίας και θεραπείας του εαυτού από τους άλλους και όχι διακονίας και θυσίας, λόγος που βλέπει τη ζωή μερικά και αποσπασματικά, στο τμήμα των υλικών αγαθών, των βιοτικών μεριμνών, της φιληδονίας και της ικανοποίησης των επιθυμιών, εξακολουθεί να ειρωνεύεται, να περιφρονεί και να αδιαφορεί για το λόγο της Εκκλησίας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πάντοτε όσοι διακονούμε αυτόν τον λόγο με την φωνή αλλά και με τα έργα μας είμαστε έτοιμοι να αποδειχθούμε αξιόπιστοι. Όμως ο ίδιος ο λόγος, επειδή προέρχεται από τον Λόγο του Θεού και αυτόν εκφράζει μέσα από την ιστορία, την παράδοση, τον βίο της αγιότητας που συναντούμε στην Εκκλησία, αποτελεί τον αληθινό οδοδείκτη για να γίνει η καρδιά μας γη αγαθή, για να αλλάξουμε προσανατολισμό στην δύσκολη πραγματικότητά μας και να βρούμε τον δρόμο προς την ακεραιότητα.
Προϊστάμενοι καλών έργων και ζώντας την αλήθεια της Εκκλησίας μπορούμε να διδάξουμε και ετέρους. Και εδώ έγκειται τελικά η ευθύνη όλων. Οι μεν ποιμένες να ακολουθούν τον δρόμο των Πατέρων. Ο δε λαός να ζητά καλούς ποιμένες, αλλά και να έχει αγαθή γη εντός του, ώστε να μπορεί να διακρίνει και να ζει την αλήθεια. Και να ζητεί την ελπίδα μέσα από την κοινωνία με τον Λόγο του Θεού στη ζωή της Εκκλησίας, τον ίδιο τον Χριστό. Αμήν!
Το μήνυμα του πρώτου αγρού από την παραβολή του σπορέως.
Κυριακή Δ' Λουκά 15-10-2017
Το μήνυμα του πρώτου αγρού από την παραβολή του σπορέως.
Του Πρωτοσυγκέλλου της Ι.Μ. Φωκίδος Γέροντος Νεκταρίου Μουλατσιώτη
Αδελφοί μου, σήμερα σε όλους τους ναούς του Θεού, διαβάζουν οι ιερείς την παραβολή του Καλού Σπορέως. Ο γεωργός που δεν είναι άλλος από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, σπέρνει τον σπόρο του, που είναι ο λόγος του Θεού.
Ο Κύριος μάς λέγει ότι ο σπόρος έπεσε πρώτα σε ένα σκληρό έδαφος και δεν φύτρωσε τίποτε, διότι ήλθαν τελικά τα πουλιά του ουρανού και τον κατεπάτησαν. Η σκληρή γη που ο σπόρος δεν φύτρωσε είναι η σκληρή καρδιά μας, που δεν δέχεται τον Λόγο του Θεού. Τα δε πουλιά είναι οι δαίμονες που σκορπούν και καταπατούν τον λόγο του Θεού. Η καρδιά του ανθρώπου που δεν δέχεται το Λόγο του Θεού, είναι σκληρή όπως το τσιμέντο. Το δε τσιμέντο είναι ο τρομερός εγωισμός του ανθρώπου, το σκληρό «εγώ» του, που αντιδρά στις υποδείξεις και στις εντολές του Θεού. Τι είναι ο Θεός που θα πει σε μένα πώς θα ζήσω, τι θα τρώω, τι θα πίνω, τι θα κάνω στην καθημερινή μου ζωή; Δική μου είναι η ζωή, εγώ θα τη ρυθμίζω, καθώς και τη ζωή των παιδιών μου και όλης της οικογενείας μου. Ποιος Θεός, ποιος Χριστός, ποιος Άγιος, ποιος Επίσκοπος, ποιος παπάς και ποιος καλόγερος θα πει σε μένα, το τι θα κάνω στη ζωή μου και θα μου δίδει εμένα εντολές;
Αυτή, αδελφοί μου, είναι η σκληρή γη, η σκληρή καρδιά του ανθρώπινου εγωισμού που κάνει τον άνθρωπο να μην υπακούει στη φωνή του Θεού και να ζει όπως εκείνος θέλει και όχι σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Έτσι ο άνθρωπος γίνεται αυτοκαταστροφικός. Υπάρχει τρόπος να σπάσει αυτό το σκληρό εγώ; Ναι υπάρχει. Σας συνιστώ να ενθυμηθείτε το θείο κήρυγμα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Τότε θα καταλάβετε το γιατί ο Θεός παραχωρεί στους ανθρώπους να σηκώνουν στην ζωή τους κάποιο «σταυρό». Σπάει το εγώ μας και η σκληρή καρδιά, όταν σηκώνουμε με υπομονή ο καθένας τον σταυρό του.
Ο άνθρωπος έτσι ταπεινώνεται και γίνεται έδαφος μαλακό, χωρίς άλλες σκληρές πέτρες υποκάτω του χώματος, χωρίς ζιζάνια που πνίγουν την φωνή του Χριστού. Ο σπόρος του Χριστού μόνο τότε δίδει καρπούς πνευματικούς, όταν φύγει το σκληρό εγώ μας, όταν φύγουν οι κρυφοί εγωισμοί που υποβόσκουν κάτω από τον εξωτερικό ευσεβισμό που δείχνουμε στους άλλους. Όταν πολεμήσουμε τα ζιζάνια που είναι οι καθημερινές φροντίδες, οι ηδονές, ο πλούτος και οι μέριμνες της ζωής μας. Τότε μόνο ο σπόρος αυξάνεται και γίνεται δέντρο αγλαόκαρπον, με πολλούς καρπούς πνευματικούς. Όποιος έχει αυτιά για να ακούσει και να υπακούσει στο Λόγο του Θεού, ας το πράξει. Όποιος έχει νου, ας κατανοήσει τι λέγει σήμερα ο λόγος του Θεού. Αμήν.
kranos
Μητροπλίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου
«Οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν» (Λουκ. 8,12)
Ὅσοι, ἀγαπητοί μου, ἀποροῦν καὶ διερωτῶνται, γιατί τὸ κήρυγμα, ἡ διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου, ὕστερα ἀπὸ μία ἀδιάκοπη πνευματικὴ σπορὰ εἴκοσι τώρα αἰώνων, δὲν καρποφόρησε στὸν κόσμο τόσο ὅσο θὰ περίμενε κανείς, αὐτοὶ θὰ ἔπρεπε νὰ μελετήσουν προσεκτικὰ τὴν παραβολὴ τοῦ σπείροντος γεωργοῦ, τὴ γνωστὴ παραβολὴ τοῦ Σπορέως, ποὺ διαβάστηκε σήμερα ὡς εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα στοὺς ναούς.
Στὴν ὡραιότατη αὐτὴ παραβολὴ ὁ Κύριός μας μὲ ἀπαράμιλλο γλαφυρὸ τρόπο ὑποδεικνύει, ὅτι τὸ αἴτιο τῆς ἀκαρπίας τῆς διδαχῆς τοῦ Εὐαγγελίου δὲν βρίσκεται στὴν ἴδια τὴ διδαχή. Δὲν φταίει τὸ Εὐαγγέλιο γιὰ τὴν ἀκαρπία. Ἡ διδαχὴ τοῦ Εὐαγγελίου εἶνε ἐκλεκτὸς σπόρος, εἶνε ὁ οὐράνιος σπόρος τῆς ἀληθείας, ποὺ κλείνει μέσα του ὅλη τὴ μυστηριώδη δύναμι καὶ τὴ θαυμαστὴ δυνατότητα νὰ δημιουργῇ νέα ζωή, εὐτυχισμένη καὶ ἀθάνατη ζωή
Τέσσερις κατηγορίες ἀνθρώπων διακρίνει ὁ Χριστὸς στὴν παραβολὴ τοῦ Σπορέως καὶ τὴν καθεμιὰ ἀπὸ αὐτὲς τὴν παραβάλλει μὲ ἕνα εἶδος γῆς, μὲ ἕνα συγκεκριμένο κομμάτι ἐδάφους. Καὶ ἐδῶ φαίνεται καθαρὰ αὐτὸ ποὺ εἴπαμε· βλέπουμε δηλαδὴ ὅτι, ἐνῷ ὁ σπόρος ποὺ πέφτει στὴ γῆ εἶνε παντοῦ ὁ ἴδιος ἐκλεκτὸς σπόρος, τὰ ἐδάφη ὅμως διαφέρουν. Ἑπομένως, τὰ διαφορετικὰ ἀποτελέσματα τῆς καλλιεργείας δὲν ὀφείλονται στὸν σπόρο, ἀλλὰ ὀφείλονται στὸ ἔδαφος· τὸ ἔδαφος ἢ εὐνοεῖ τὴν καρποφορία ἢ εὐθύνεται γιὰ τὴν ἀκαρπία.
Οἱ τέσσερις κατηγορίες ἀνθρώπων – ἀκροατῶν τοῦ θείου λόγου, μὲ τὴ σειρὰ ποὺ τὶς περιγράφει ὁ Κύριος, εἰκονίζονται· ἡ μὲν πρώτη μὲ δημόσιο πατημένο δρόμο ὅπου ὁ σπόρος δὲν προλαβαίνει κἂν νὰ ῥιζώσῃ, ἡ δεύτερη μὲ ἕνα πετρῶδες ἔδαφος ὅπου ὁ σπόρος φυτρώνει μὲν ἀλλὰ ἀμέσως ξεραίνεται λόγῳ ἐλλείψεως νεροῦ, ἡ τρίτη μὲ χωράφι γεμᾶτο ἀγκάθια ποὺ κυριαρχοῦν καὶ πνίγουν τὸν σπόρο, καὶ ἡ τέταρτη μὲ καλὴ εὔφορη γῆ ποὺ καρποφορεῖ πλούσια.
Ἐμεῖς, ἀπὸ τὶς τέσσερις αὐτὲς κατηγορίες στὶς ὁποῖες ὁ Θεῖος Διδάσκαλος κατατάσσει τοὺς ἀκροατὰς τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ κάθε ἐποχῆς, σ᾽ αὐτὸ ἐδῶ τὸ σύντομο ἑρμηνευτικό μας κήρυγμα θὰ πάρουμε μόνο μία, τὴν πρώτη κατηγορία. Καὶ θὰ σᾶς παρακαλέσω, ἀγαπητοί μου, νὰ δώσετε τώρα ἰδιαίτερη προσοχή, γιατὶ ἐνδέχεται νὰ ὑπάγεστε κ᾽ ἐσεῖς στὴν κατηγορία αὐτὴ τῶν ἀκάρπων ἀκροατῶν τοῦ Εὐαγγελίου.
* * *
Στὴν πρώτη κατηγορία κατατάσσονται οἱ ἀκροαταὶ ἐκεῖνοι, ποὺ ἡ ψυχική τους διάθεσι μοιάζει μὲ τὴν πεπατημένη ὁδό, τὸν δημόσιο δρόμο μὲ τὸ σκληρὸ ὁδόστρωμα. Ὅπως δηλαδὴ πάνω στὸ δημόσιο δρόμο δὲν μπορεῖ νὰ φυτρώσῃ τίποτε καὶ ἂν ὁ σπόρος τοῦ γεωργοῦ συμβῇ νὰ πέσῃ ἐκεῖ ὁ σπόρος αὐτὸς πάει χαμένος, κατὰ παρόμοιο τρόπο καὶ στὶς ψυχὲς αὐτῶν τῶν ἀκροατῶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ σπόρος τοῦ Εὐαγγελίου, δὲν μπορεῖ νὰ καρποφορήσῃ, γιατὶ οἱ καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν εἶνε σὰν τὸν χιλιοπατημένο δρόμο. Νά πῶς περιγράφει τὴν ψυχική τους κατάστασι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος· «Ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν» (Λουκ. 8,11-12).
Οἱ ἀκροαταί, γιὰ τοὺς ὁποίους μιλάει ἐδῶ ὁ Κύριος, εἶνε κυρίως ἄνθρωποι ἐπιπόλαιοι, ἀπρόσεκτοι, χωρὶς βάθος. Ἀκοῦνε μὲν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, τρέχουν κι αὐτοὶ στοὺς ἱεροὺς ναοὺς ὅπου γίνεται τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου, μελετοῦν τὸ Εὐαγγέλιο ἢ καὶ ὅλη τὴν ἁγία Γραφή, διαβάζουν τὰ θρησκευτικὰ βιβλία καὶ τὰ περιοδικά, ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ τελείως ἐπιπόλαια, ἐπιφανειακά. Δὲν τὰ παίρνουν στὰ σοβαρὰ καὶ μὲ τὴν ἀπόφασι νὰ τηρήσουν ἀκριβῶς ὅ,τι λέει καὶ διατάζει ὁ Θεὸς μὲ τὸ στόμα τῶν κηρύκων τοῦ θείου λόγου. Δὲν ἐκτιμοῦν τὰ λόγια τοῦ Θεοῦ σὰν κάτι πολύτιμο καὶ δὲν τὰ κρατοῦν στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς τους σὰν θησαυρὸ ἀνεκτίμητο. Δὲν ἐφαρμόζουν στὴ ζωή τους ἐκεῖνο ποὺ ἐφάρμοζε στὸν ἑαυτό του ὁ μεγάλος προφήτης καὶ βασιλιᾶς Δαυΐδ· ὁ Δαυῒδ ὄχι ἁπλῶς ἄκουγε, ἀλλὰ καὶ φύλαγε τὰ λόγια τοῦ Κυρίου μὲ τόση προσοχὴ μὲ ὅση δὲν θὰ φύλαγε τοὺς θησαυροὺς τοῦ παλατιοῦ του· γι᾽ αὐτὸ καὶ μποροῦσε ν᾿ ἀπευθύνεται στὸ Θεὸν καὶ νὰ λέῃ· «Ἐν τῇ καρδίᾳ μου ἔκρυψα τὰ λόγιά σου, ὅπως ἂν μὴ ἁμάρτω σοι»· φύλαξα δηλαδή, Θεέ μου, μέσα στὴν καρδιά μου τὰ λόγια σου, ὥστε νὰ τὰ θυμᾶμαι, νὰ τὰ τηρῶ, καὶ νὰ μὴν ἁμαρτήσω σ᾽ ἐσένα (Ψαλμ. 118,11).
Κάθε τι πολύτιμο ὅμως ποὺ δὲν φυλάσσεται μὲ προσοχή, ἀλλ᾽ ἀφήνεται ἀφύλαχτο καὶ ἐκτεθειμένο στὰ μάτια ὅλων, κινδυνεύει καὶ συνήθως δὲν ἀργεῖ νὰ ἐξαφανιστῇ. Χρήματα ἂν εἶνε, θὰ κλαποῦν· τιμαλφὲς κόσμημα ἢ ἄλλο πολύτιμο ἀντικείμενο ἂν εἶνε (ρολόι, δαχτυλίδι, βραχιόλι κ.λπ.), προκαλεῖ καὶ βάζει σὲ πειρασμὸ ὅσους εὔκολα ἁπλώνουν τὸ χέρι. Ἔτσι καὶ ἂν βρεθῇ στὸ δρόμο χυμένος σπόρος, ποὺ ἔπεσε ἐκεῖ ἀπὸ κάποιο τρύπιο σακκί, δὲν πρόκειται νὰ μείνῃ ἐκεῖ γιὰ πολύ· γρήγορα θὰ φαγωθῇ ἀπὸ τὰ πουλιά, ποὺ πετοῦν διαρκῶς καὶ ψάχνουν νὰ βροῦν τροφή· θὰ μαζευτοῦν ἀμέσως καὶ μὲ τὰ ῥάμφη τους θὰ τὸν ἐξαφανίσουν. Ὁ σπόρος αὐτὸς εἶνε καταδικασμένος νὰ μείνῃ ἄκαρπος· πάει χαμένος.
Κάτι παρόμοιο λοιπὸν συμβαίνει καὶ μὲ τὸν οὐράνιο σπόρο, μὲ τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου. Ὅσο ἄφθονο καὶ ἂν σπείρουν οἱ κήρυκες τὸν θεῖο λόγο, ἐφ᾿ ὅσον οἱ ἀκροαταὶ δὲν δίνουν τὴν πρέπουσα προσοχὴ καὶ δὲν ἐκτιμοῦν τὸν μεγάλο αὐτὸ θησαυρό, τὸ ἀποτέλεσμα τῆς σπορᾶς σὲ τέτοιου εἴδους ἀνθρώπους θὰ εἶνε μηδαμινό. Γιατὶ ὁ σατανᾶς, ἀεικίνητος καὶ ἐξαιρετικὰ δραστήριος ἐκεῖ ὅπου σπείρεται ὁ θεῖος λόγος, θὰ τρέξῃ καὶ θ᾿ ἀφαιρέσῃ ὅλο τὸ σπόρο· δὲν θ᾽ ἀφήσῃ οὔτε ἕνα κόκκο, οὔτε ἕνα σπυρί.
Ὁ σατανᾶς θὰ χρησιμοποιήσῃ «τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ», δηλαδὴ τοὺς λογισμοὺς τῆς ἀπιστίας, ποὺ θὰ ἔρθουν νὰ ἐξουδετερώσουν κάθε τυχὸν ἀγαθὴ ἐπίδρασι τοῦ θείου λόγου. Γιὰ κάθε δόγμα, γιὰ κάθε κήρυγμα, γιὰ κάθε εὐαγγελικὴ συμβουλή, ὁ σατανᾶς θ᾿ ἀντιτάξῃ ἕνα σωρὸ «ἐπιχειρήματα», θὰ ἐξαποστείλῃ σμήνη ὁλόκληρα ἀπὸ «πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ» γιὰ νὰ ἁρπάξουν, εἰ δυνατόν, καὶ ἀπ᾿ αὐτὰ ἀκόμη τὰ χέρια τοῦ σπορέως, δηλαδὴ τοῦ κήρυκος, τὸν εὐαγγελικὸ σπόρο. Τόση λύσσα ἔχει ὁ σατανᾶς –καὶ γνωρίζει τὸν τρόπο νὰ τὴ μεταδίδῃ στὰ ὄργανά του– ἐναντίον τοῦ θείου λόγου, τὸν ὁποῖο προσπαθεῖ ν᾿ ἁρπάξῃ ἀπὸ τὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων. Καὶ τὸ δυστύχημα εἶνε ὅτι τὸ κατορθώνει – ποῦ; ἐκεῖ ποὺ βρίσκει ἀκροατὰς ἐπιπόλαιους, ἀπρόσεκτους, ἀμελεῖς καὶ ῥάθυμους.
Ναὶ ἁρπάζει, σὰν ἀπαίσιο ὄρνεο, τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων ὁ σατανᾶς· ἀλλὰ κ᾽ ἐμεῖς δὲν πρέπει νὰ σταυρώσουμε τὰ χέρια καὶ νὰ τὸν ἀφήσουμε νὰ ἐξαφανίσῃ τὴν σπορά. Ὅπως παρατηρεῖ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, «ἁρπάζει ὁ σατανᾶς, ἀλλὰ ἡμεῖς κύριοι τοῦ μὴ ἁρπαγῆναι»· ἀπὸ μᾶς ἐξαρτᾶται νὰ λάβουμε ὅλα τὰ κατάλληλα μέτρα, ὥστε οὔτε ἕνα κόκκο τῆς θείας ἀλήθειας νὰ μὴν πάρῃ, ἀλλὰ νὰ κρατήσουμε ὅλο τὸν σπόρο καὶ νὰ τὸν ἀσφαλίσουμε στὰ ταμεῖα μας, στὶς μυστικὲς ἀποθῆκες τῆς καρδιᾶς μας.
* * *
Ἀδελφοί μου, ἂς προσέξουμε. Νὰ ἐκτιμήσουμε τὸν πολύτιμο θησαυρὸ τοῦ θείου λόγου. Ἂς ἀκοῦμε καὶ ἂς δεχώμαστε τὸν θεῖο λόγο μὲ τόση προσοχὴ καὶ εὐλάβεια μὲ ὅση πλησιάζουμε στὴν ὡραία πύλη καὶ δεχόμαστε τὴν θεία κοινωνία. Καὶ ὅπως θεωροῦμε μεγάλο ἁμάρτημα ἂν λόγῳ ἀπροσεξίας μας συμβῇ νὰ πέσῃ κάτω ἔστω καὶ τὸ ἐλάχιστο ἀπὸ τὴν θεία κοινωνία, ἔτσι νὰ θεωροῦμε ἁμάρτημα μεγάλο ἄν, λόγῳ τῆς δικῆς μας ἀπροσεξίας, βρίσκῃ εὐκαιρία ὁ σατανᾶς καὶ τὴν ὥρα τοῦ κηρύγματος ἁρπάζῃ ἐκεῖνο ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ τοῦ δώσουμε ἔστω καὶ ἂν μᾶς ἔδινε ὡς ἀντάλλαγμα ὅλους τοὺς θησαυροὺς τοῦ κόσμου.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Καρποφορία τοῦ Θείου Λόγου
«Ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ ἀκούσαντες τὸν λόγον κατέχουσι καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑπομονῇ»
Τιμοῦμε σήμερα τοὺς ἁγίους 365 Πατέρες τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θεολόγησαν ὑπὲρ τῶν ἱερῶν εἰκόνων. Συγχρόνως σήμερα ἀκοῦμε τὴν Παραβολὴ τοῦ σπορέως. Ὡστόσο στὴν Παραβολὴ δὲν καρποφόρησε παρὰ μόνο ἕνα μικρὸ μέρος τοῦ χωραφιοῦ, «ἡ γῆ ἡ ἀγαθή». Ἡ καρποφορία δὲν εἶναι κάτι αὐτονόητο. Ἂς δοῦμε λοιπὸν πῶς θὰ γίνουμε κι ἐμεῖς «γῆ ἀγαθὴ» ποὺ θὰ καρποφορεῖ· ποιὰ δηλαδὴ εἶναι τὰ βήματα ποὺ πρέπει νὰ κάνουμε γιὰ νὰ καρποφορήσει στὴ ζωή μας ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
1. Ν᾿ ἀκοῦμε μὲ καλὴ διάθεση
Ὁ Κύριος ἐξήγησε στοὺς μαθητές Του ὅτι ἡ καλὴ γῆ ποὺ καρποφόρησε, σημαίνει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀκοῦνε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ «ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ», δηλαδὴ μὲ καλοπροαίρετη καρδιά. Ὀφείλουμε λοιπὸν καὶ ἐμεῖς νὰ ἀκοῦμε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ἢ νὰ τὸν μελετοῦμε μὲ καλὴ διάθεση, μὲ εὐθεία προαίρεση, λέγοντας μαζὶ μὲ τὸν Ψαλμωδό: «Ἀκούσομαι τί λαλήσει ἐν ἐμοὶ Κύριος ὁ Θεός» (Ψαλ. πδ´ [84] 9). Τώρα μιλάει ὁ Θεός! Ν᾿ ἀκούσω τί θὰ μοῦ πεῖ. Γιὰ νὰ καρποφορήσει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή μας, πρέπει νὰ ταπεινωθοῦμε ἀπέναντί του. Πρέπει νὰ τὸν τιμήσουμε. Νὰ τὸν ἀκοῦμε μὲ πολλὴ εὐλάβεια καὶ προσοχή· μὲ πνεῦμα μαθητείας· χωρὶς νὰ λέμε «αὐτὰ τὰ ξέρουμε» ἢ «αὐτὰ σήμερα δὲν γίνονται». Ἀλλὰ μὲ διάθεση ἐμβαθύνσεως καὶ αὐτοκριτικῆς καὶ μὲ γενναία ἀπόφαση νὰ συμμορφώσουμε τὴ ζωή μας μὲ ὅλες τὶς ἅγιες ἐντολές.
2. Νὰ τὸν κρύβουμε μέσα στὴν καρδιά μας
Ἀλλὰ αὐτοὶ ποὺ παρομοιάζονται μὲ καλὴ γῆ, ὄχι μόνο ἀκοῦν, ἀλλὰ καὶ «κατέχουσι». «Κατέχω» σημαίνει «κρατάω σφιχτά, μὲ δύναμη» τὸν θεῖο λόγο, ὥστε κανεὶς νὰ μὴ μοῦ τὸν ἁρπάξει· ὅπως γράφει πάλι ὁ Ψαλμωδός: «Ἐν τῇ καρδίᾳ μου ἔκρυψα τὰ λόγιά σου, ὅπως ἂν μὴ ἁμάρτω σοι» (Ψαλ. ριη´ [118] 11). Στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου ἔκρυψα τὰ λόγια Σου, Κύριε, σὰν πολύτιμο θησαυρό, γιὰ νὰ τὰ θυμᾶμαι πάντοτε καὶ ἔτσι νὰ μὴν ἁμαρτήσω σ᾿ Ἐσένα.
«Ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι», προτρέπει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α´ Τιμ. δ´ 15). Αὐτὰ νὰ μελετᾶς – συνέχεια! – νὰ εἶσαι μέσα σ᾿ αὐτά. Ἡ πνευματικὴ μελέτη δὲν τελειώνει ὅταν κλείσουμε τὴν Ἁγία Γραφή. Τὰ ἱερὰ νοήματα ποὺ μελετήσαμε, πρέπει νὰ τὰ διατηροῦμε στὴ μνήμη μας, νὰ τὰ κυκλοφοροῦμε στὴ σκέψη μας, νὰ γίνονται προσευχή μας. Δὲν εἶναι εὔκολο αὐτό. Χρειάζεται προσπάθεια. Ἀλλὰ ποιὸ ὡραῖο καὶ ὑψηλὸ δὲν ἀπαιτεῖ κόπο γιὰ νὰ κατακτηθεῖ;
3. Νὰ καρποφοροῦμε μὲ ὑπομονὴ
Τέλος ἡ καρποφορία τοῦ θείου λόγου ἀπαιτεῖ ὑπομονή. Ὁ ὅσιος Δωρόθεος γράφει σχετικὰ ὅτι γι᾿ αὐτὸ δὲν προοδεύουμε πνευματικά, διότι δὲν ἔχουμε ὑπομονὴ στὸ ἔργο ποὺ ξεκινᾶμε, «ἀλλὰ ἀπόνως θέλομεν ἀρετὴν κτήσασθαι»(*)· θέλουμε χωρὶς κόπο νὰ ἀποκτήσουμε τὴν ἀρετή. Νομίζουμε ὅτι νά, θ᾿ ἁπλώσουμε τὸ χέρι μας καὶ θὰ πιάσουμε τὴν ἀρετὴ ποὺ θέλουμε.
Εἶναι ἀνάγκη νὰ δείξουμε πολλὴ ὑπομονή, διότι προβάλλουν πολλὰ ἐμπόδια γιὰ τὴν καρποφορία: ὁ ἑαυτός μας, ὁ ἀδύναμος καὶ κακομαθημένος, ὁ σατανάς, ποὺ μᾶς πολεμάει μὲ λύσσα, ὁ κόσμος τῆς ἀποστασίας, ποὺ μᾶς ἐπηρεάζει· πολλὴ ὑπομονή, ὥστε νὰ μὴν ὀλιγοψυχήσουμε στὶς θλίψεις, σὲ τυχὸν χλευασμούς, ὅπως λύγισαν ὅσοι συμβολίζονται στὴν παραβολὴ μὲ πετρώδη γῆ· ἀλλὰ καὶ νὰ μὴ μᾶς ἀπορροφήσουν οἱ μέριμνες, οἱ πολλὲς δουλειές, οἱ ἐπίγειες χαρὲς καὶ οἱ μάταιες ἀσχολίες – ποὺ συμβολίζονται μὲ τὰ ἀγκάθια.
Ἐξάλλου ὁ Κύριος ὁμιλεῖ γιὰ ὑπομονή, διότι ἡ πνευματικὴ καρποφορία τελικὰ εἶναι δῶρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δὲν ἀποτελεῖ δικό μας κατόρθωμα, ἂν καὶ εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητος καὶ ὁ δικός μας ἀγώνας.
***
Οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, ἀποτελοῦν χαρακτηριστικὸ παράδειγμα πνευματικῆς καρποφορίας. Ἀγάπησαν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν μελέτησαν καὶ ἀγωνίσθηκαν νὰ τὸν ἐφαρμόσουν στὴ ζωή τους. Δὲν προτίμησαν τὴν ἄνεσή τους, τὸ δικό τους θέλημα. Σήκωσαν μὲ πολλὴ ὑπομονὴ τὸν σταυρὸ τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἁγιάσθηκαν· καὶ κατὰ τὶς ἐργασίες τῆς Συνόδου στὴ Νίκαια τὸ 787 φωτίσθηκαν καὶ ὀρθοτόμησαν τὴν ἀλήθεια. Ἔδωσαν γλυκύτατο καρπὸ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τὰ θεοφώτιστα κείμενα τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἡ θαυμαστὴ καρποφορία τους, ὅπως καὶ ὅλων τῶν Ἁγίων, ἂς ἀποτελεῖ προτροπὴ νὰ ἀκολουθήσουμε τὸ παράδειγμά τους.
Καρποφορία τοῦ Θείου Λόγου
«Ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ ἀκούσαντες τὸν λόγον κατέχουσι καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑπομονῇ»
Τιμοῦμε σήμερα τοὺς ἁγίους 365 Πατέρες τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θεολόγησαν ὑπὲρ τῶν ἱερῶν εἰκόνων. Συγχρόνως σήμερα ἀκοῦμε τὴν Παραβολὴ τοῦ σπορέως. Ὡστόσο στὴν Παραβολὴ δὲν καρποφόρησε παρὰ μόνο ἕνα μικρὸ μέρος τοῦ χωραφιοῦ, «ἡ γῆ ἡ ἀγαθή». Ἡ καρποφορία δὲν εἶναι κάτι αὐτονόητο. Ἂς δοῦμε λοιπὸν πῶς θὰ γίνουμε κι ἐμεῖς «γῆ ἀγαθὴ» ποὺ θὰ καρποφορεῖ· ποιὰ δηλαδὴ εἶναι τὰ βήματα ποὺ πρέπει νὰ κάνουμε γιὰ νὰ καρποφορήσει στὴ ζωή μας ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
1. Ν᾿ ἀκοῦμε μὲ καλὴ διάθεση
Ὁ Κύριος ἐξήγησε στοὺς μαθητές Του ὅτι ἡ καλὴ γῆ ποὺ καρποφόρησε, σημαίνει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀκοῦνε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ «ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ», δηλαδὴ μὲ καλοπροαίρετη καρδιά. Ὀφείλουμε λοιπὸν καὶ ἐμεῖς νὰ ἀκοῦμε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ἢ νὰ τὸν μελετοῦμε μὲ καλὴ διάθεση, μὲ εὐθεία προαίρεση, λέγοντας μαζὶ μὲ τὸν Ψαλμωδό: «Ἀκούσομαι τί λαλήσει ἐν ἐμοὶ Κύριος ὁ Θεός» (Ψαλ. πδ´ [84] 9). Τώρα μιλάει ὁ Θεός! Ν᾿ ἀκούσω τί θὰ μοῦ πεῖ. Γιὰ νὰ καρποφορήσει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή μας, πρέπει νὰ ταπεινωθοῦμε ἀπέναντί του. Πρέπει νὰ τὸν τιμήσουμε. Νὰ τὸν ἀκοῦμε μὲ πολλὴ εὐλάβεια καὶ προσοχή· μὲ πνεῦμα μαθητείας· χωρὶς νὰ λέμε «αὐτὰ τὰ ξέρουμε» ἢ «αὐτὰ σήμερα δὲν γίνονται». Ἀλλὰ μὲ διάθεση ἐμβαθύνσεως καὶ αὐτοκριτικῆς καὶ μὲ γενναία ἀπόφαση νὰ συμμορφώσουμε τὴ ζωή μας μὲ ὅλες τὶς ἅγιες ἐντολές.
2. Νὰ τὸν κρύβουμε μέσα στὴν καρδιά μας
Ἀλλὰ αὐτοὶ ποὺ παρομοιάζονται μὲ καλὴ γῆ, ὄχι μόνο ἀκοῦν, ἀλλὰ καὶ «κατέχουσι». «Κατέχω» σημαίνει «κρατάω σφιχτά, μὲ δύναμη» τὸν θεῖο λόγο, ὥστε κανεὶς νὰ μὴ μοῦ τὸν ἁρπάξει· ὅπως γράφει πάλι ὁ Ψαλμωδός: «Ἐν τῇ καρδίᾳ μου ἔκρυψα τὰ λόγιά σου, ὅπως ἂν μὴ ἁμάρτω σοι» (Ψαλ. ριη´ [118] 11). Στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου ἔκρυψα τὰ λόγια Σου, Κύριε, σὰν πολύτιμο θησαυρό, γιὰ νὰ τὰ θυμᾶμαι πάντοτε καὶ ἔτσι νὰ μὴν ἁμαρτήσω σ᾿ Ἐσένα.
«Ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι», προτρέπει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α´ Τιμ. δ´ 15). Αὐτὰ νὰ μελετᾶς – συνέχεια! – νὰ εἶσαι μέσα σ᾿ αὐτά. Ἡ πνευματικὴ μελέτη δὲν τελειώνει ὅταν κλείσουμε τὴν Ἁγία Γραφή. Τὰ ἱερὰ νοήματα ποὺ μελετήσαμε, πρέπει νὰ τὰ διατηροῦμε στὴ μνήμη μας, νὰ τὰ κυκλοφοροῦμε στὴ σκέψη μας, νὰ γίνονται προσευχή μας. Δὲν εἶναι εὔκολο αὐτό. Χρειάζεται προσπάθεια. Ἀλλὰ ποιὸ ὡραῖο καὶ ὑψηλὸ δὲν ἀπαιτεῖ κόπο γιὰ νὰ κατακτηθεῖ;
3. Νὰ καρποφοροῦμε μὲ ὑπομονὴ
Τέλος ἡ καρποφορία τοῦ θείου λόγου ἀπαιτεῖ ὑπομονή. Ὁ ὅσιος Δωρόθεος γράφει σχετικὰ ὅτι γι᾿ αὐτὸ δὲν προοδεύουμε πνευματικά, διότι δὲν ἔχουμε ὑπομονὴ στὸ ἔργο ποὺ ξεκινᾶμε, «ἀλλὰ ἀπόνως θέλομεν ἀρετὴν κτήσασθαι»(*)· θέλουμε χωρὶς κόπο νὰ ἀποκτήσουμε τὴν ἀρετή. Νομίζουμε ὅτι νά, θ᾿ ἁπλώσουμε τὸ χέρι μας καὶ θὰ πιάσουμε τὴν ἀρετὴ ποὺ θέλουμε.
Εἶναι ἀνάγκη νὰ δείξουμε πολλὴ ὑπομονή, διότι προβάλλουν πολλὰ ἐμπόδια γιὰ τὴν καρποφορία: ὁ ἑαυτός μας, ὁ ἀδύναμος καὶ κακομαθημένος, ὁ σατανάς, ποὺ μᾶς πολεμάει μὲ λύσσα, ὁ κόσμος τῆς ἀποστασίας, ποὺ μᾶς ἐπηρεάζει· πολλὴ ὑπομονή, ὥστε νὰ μὴν ὀλιγοψυχήσουμε στὶς θλίψεις, σὲ τυχὸν χλευασμούς, ὅπως λύγισαν ὅσοι συμβολίζονται στὴν παραβολὴ μὲ πετρώδη γῆ· ἀλλὰ καὶ νὰ μὴ μᾶς ἀπορροφήσουν οἱ μέριμνες, οἱ πολλὲς δουλειές, οἱ ἐπίγειες χαρὲς καὶ οἱ μάταιες ἀσχολίες – ποὺ συμβολίζονται μὲ τὰ ἀγκάθια.
Ἐξάλλου ὁ Κύριος ὁμιλεῖ γιὰ ὑπομονή, διότι ἡ πνευματικὴ καρποφορία τελικὰ εἶναι δῶρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δὲν ἀποτελεῖ δικό μας κατόρθωμα, ἂν καὶ εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητος καὶ ὁ δικός μας ἀγώνας.
***
Οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, ἀποτελοῦν χαρακτηριστικὸ παράδειγμα πνευματικῆς καρποφορίας. Ἀγάπησαν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν μελέτησαν καὶ ἀγωνίσθηκαν νὰ τὸν ἐφαρμόσουν στὴ ζωή τους. Δὲν προτίμησαν τὴν ἄνεσή τους, τὸ δικό τους θέλημα. Σήκωσαν μὲ πολλὴ ὑπομονὴ τὸν σταυρὸ τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἁγιάσθηκαν· καὶ κατὰ τὶς ἐργασίες τῆς Συνόδου στὴ Νίκαια τὸ 787 φωτίσθηκαν καὶ ὀρθοτόμησαν τὴν ἀλήθεια. Ἔδωσαν γλυκύτατο καρπὸ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τὰ θεοφώτιστα κείμενα τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἡ θαυμαστὴ καρποφορία τους, ὅπως καὶ ὅλων τῶν Ἁγίων, ἂς ἀποτελεῖ προτροπὴ νὰ ἀκολουθήσουμε τὸ παράδειγμά τους.
Πιστός ο λόγος
«Πιστός ο λόγος» (Τίτ. 3,8) αναφέρει ο Απόστολος Παύλος στον μαθητή του Τίτο, αγαπητοί μου αδελφοί, που ήταν επίσκοπος Κρήτης, σε μία περικοπή που διαβάζεται όταν στην Εκκλησία θυμόμαστε οικουμενικές συνόδους, στις οποίες οι Πατέρες τη συνεργεία του Αγίου Πνεύματος έδιναν απαντήσεις σε ζητήματα πίστης.
Κι αυτό διότι ο λόγος της πίστης, ο λόγος των Πατέρων, ο λόγος της Εκκλησίας είναι αξιόπιστος, όχι μόνο διότι προέρχεται από ανθρώπους που έχουν αξιοπιστία στη σχέση τους με τους άλλους, αλλά και γιατί πηγάζει από εκείνους που έχουν εναποθέσει την εμπιστοσύνη τους στο φωτισμό του Θεού. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν καλλιεργούν τους εαυτούς τους, δεν μορφώνονται, δεν μελετούν, δεν ζούνε την πνευματική ζωή της πίστης δια της νηστείας, της αγρυπνίας, της προσευχής, της αγάπης, λαμβάνοντας ουράνια χαρίσματα. Δεν μένουν όμως οι Πατέρες, που είναι συνεχιστές του έργου των Αποστόλων, στα δικά τους χαρίσματα, αλλά εναποθέτουν τον τρόπο τους στα χέρια του Θεού και στην κοινωνία της Εκκλησίας και αφήνονται να φωτισθούν, να μιλήσουν και να κριθούν τελικά και από το Θεό και από το σώμα του Χριστού.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας εκφράζουν την πίστη, το ήθος και την παράδοση της ίδιας της Εκκλησίας. Και είναι επιπλέον πιστός ο λόγος τους διότι έχει χριστοκεντρικό και σωτηριολογικό περιεχόμενο. Δεν είναι λόγος που αποσκοπεί στο να προβάλλει την ικανότητα και το χάρισμά τους, αλλά καταδεικνύει τον Χριστό και τον δρόμο της σωτηρίας που ο Κύριος προσέφερε στους ανθρώπους, σπέρνοντας τον σπόρο του λόγου Του και ζητώντας την αγαθή γη των ανθρώπων. Δεν έμεινε όμως μόνο στο λόγο ο Χριστός, αλλά φρόντισε να «προΐσταται καλών έργων», που δεν ήταν απλώς η αγάπη που έβγαινε από μέσα Του για τους
ανθρώπους και η οποία γιάτρευε, φώτιζε, παρηγορούσε, έτρεφε και υλικά και πνευματικά τις υπάρξεις, συγχωρούσε για τα αμαρτήματα και έδινε ελπίδα.
Ο Χριστός προσέφερε τον ίδιο Του τον εαυτό δια του σταυρού και του τάφου και συνανέστησε το ανθρώπινο γένος με την δική Του Ανάσταση. Ο λόγος Του ήταν αξιόπιστος διότι συνδέθηκε με την αγάπη που έφτασε στην αυτοπαραίτηση και τη θυσία.
Αυτόν τον λόγο φανέρωσαν και οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Αυτόν τον Χριστό κατέδειξαν στους ανθρώπους.
Αυτόν τον Χριστό ζήτησαν από τους ανθρώπους να ακολουθήσουν.
Και αυτόν τον Χριστό ακολούθησαν οι ίδιοι πρώτα.
Θυσιάζοντας τον χρόνο τους, την δυνατότητά τους να γίνουν σπουδαίοι κατά κόσμον, την ευκαιρία να διακονηθούν, αλλά και οδηγούμενοι στην μαρτυρία και το μαρτύριο είτε του αίματος είτε της συνειδήσεως. Δεν έμειναν στον λόγο, αλλά τον επιβεβαίωσαν δια των καλών έργων, κάνοντας βίωμα την πίστη.
Ο λόγος των Πατέρων και ο λόγος της Εκκλησίας είναι πιστός, διότι διακρίνει ανάμεσα στην αλήθεια και την παραφθορά της που είναι η αίρεση.
Η αλήθεια για την Εκκλησία δεν είναι διανοητικό κατασκεύασμα, ούτε σύνθεση λόγων.
«Ου γαρ περί των λέξεων ο σκοπός εμοί, αλλ’ άπας ο αγών περί των πραγμάτων» αναφέρει ένας ωραίος πατερικός λόγος (Γρηγόριος ο Θεολόγος).
Είναι η αποτύπωση της κοινωνίας του ανθρώπου με το Χριστό, που είναι ο Ίδιος η Αλήθεια. Είναι Πρόσωπο η Αλήθεια και όχι λόγοι ή ιδέες ή επιχειρήματα. Και γι’ αυτό η αίρεση αποτελεί παραμόρφωση του προσώπου του Χριστού, διαίρεση του χιτώνα Του και επιλογή τμήματος της αλήθειας, δηλαδή διάλυση της ακεραιότητάς της.
Ο Χριστός διασώζεται ακέραιος στη ζωή της Εκκλησίας. Και η Εκκλησία, δια των Συνόδων, δια του διαλόγου των Πατέρων μεταξύ τους, δια της λειτουργικής της εμπειρίας, δια της επιβεβαιώσεως από τον λαό που πιστεύει, μας δείχνει το Πρόσωπο του Χριστού ακέραιο στους αιώνες. Και η σχέση με τον Χριστό δείχνει την οδό που πρέπει να ακολουθήσουμε ώστε η ζωή μας να γίνει ακέραιη, να έχει δηλαδή πλήρες νόημα και σκοπό, που συνεπάγεται ότι δια της κοινωνίας με τον Χριστό να αγιαζόμαστε ψυχή τε και σώματι και να στρεφόμαστε προς Αυτόν για να μην χάσουμε την χαρά και την ελπίδα τόσο σ’ αυτή όσο και στην αιώνια ζωή. Αυτό είναι τελικά το νόημα της αληθινής ακεραιότητας.
Στην εποχή μας, μεγάλη μερίδα ανθρώπων, αντί να προβληματιστεί από το γεγονός ότι ο λόγος των όσων κυβερνούν τη ζωή μας και πολιτικά και οικονομικά και πολιτισμικά αποδεικνύεται παντελώς αναξιόπιστος, διότι στερείται των τριών χαρακτηριστικών που περιγράψαμε (του φωτισμού από τον Θεό στον Οποίο εναποτίθεται η εμπιστοσύνη, δεν είναι λόγος που οδηγεί στο Χριστό και την σωτηρία, ενώ δεν είναι λόγος που δείχνει την ακεραιότητα του νοήματος της ζωής μας) και αποδοκιμάζεται στην πράξη από την ίδια την πραγματικότητα, καθότι είναι λόγος εγωκεντρικός, λόγος εξουσίας και θεραπείας του εαυτού από τους άλλους και όχι διακονίας και θυσίας, λόγος που βλέπει τη ζωή μερικά και αποσπασματικά, στο τμήμα των υλικών αγαθών, των βιοτικών μεριμνών, της φιληδονίας και της ικανοποίησης των επιθυμιών, εξακολουθεί να ειρωνεύεται, να περιφρονεί και να αδιαφορεί για το λόγο της Εκκλησίας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πάντοτε όσοι διακονούμε αυτόν τον λόγο με την φωνή αλλά και με τα έργα μας είμαστε έτοιμοι να αποδειχθούμε αξιόπιστοι. Όμως ο ίδιος ο λόγος, επειδή προέρχεται από τον Λόγο του Θεού και αυτόν εκφράζει μέσα από την ιστορία, την παράδοση, τον βίο της αγιότητας που συναντούμε στην Εκκλησία, αποτελεί τον αληθινό οδοδείκτη για να γίνει η καρδιά μας γη αγαθή, για να αλλάξουμε προσανατολισμό στην δύσκολη πραγματικότητά μας και να βρούμε τον δρόμο προς την ακεραιότητα.
Προϊστάμενοι καλών έργων και ζώντας την αλήθεια της Εκκλησίας μπορούμε να διδάξουμε και ετέρους. Και εδώ έγκειται τελικά η ευθύνη όλων. Οι μεν ποιμένες να ακολουθούν τον δρόμο των Πατέρων. Ο δε λαός να ζητά καλούς ποιμένες, αλλά και να έχει αγαθή γη εντός του, ώστε να μπορεί να διακρίνει και να ζει την αλήθεια. Και να ζητεί την ελπίδα μέσα από την κοινωνία με τον Λόγο του Θεού στη ζωή της Εκκλησίας, τον ίδιο τον Χριστό. Αμήν!
Το μήνυμα του πρώτου αγρού από την παραβολή του σπορέως.
Κυριακή Δ' Λουκά 15-10-2017
Το μήνυμα του πρώτου αγρού από την παραβολή του σπορέως.
Του Πρωτοσυγκέλλου της Ι.Μ. Φωκίδος Γέροντος Νεκταρίου Μουλατσιώτη
Αδελφοί μου, σήμερα σε όλους τους ναούς του Θεού, διαβάζουν οι ιερείς την παραβολή του Καλού Σπορέως. Ο γεωργός που δεν είναι άλλος από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, σπέρνει τον σπόρο του, που είναι ο λόγος του Θεού.
Ο Κύριος μάς λέγει ότι ο σπόρος έπεσε πρώτα σε ένα σκληρό έδαφος και δεν φύτρωσε τίποτε, διότι ήλθαν τελικά τα πουλιά του ουρανού και τον κατεπάτησαν. Η σκληρή γη που ο σπόρος δεν φύτρωσε είναι η σκληρή καρδιά μας, που δεν δέχεται τον Λόγο του Θεού. Τα δε πουλιά είναι οι δαίμονες που σκορπούν και καταπατούν τον λόγο του Θεού. Η καρδιά του ανθρώπου που δεν δέχεται το Λόγο του Θεού, είναι σκληρή όπως το τσιμέντο. Το δε τσιμέντο είναι ο τρομερός εγωισμός του ανθρώπου, το σκληρό «εγώ» του, που αντιδρά στις υποδείξεις και στις εντολές του Θεού. Τι είναι ο Θεός που θα πει σε μένα πώς θα ζήσω, τι θα τρώω, τι θα πίνω, τι θα κάνω στην καθημερινή μου ζωή; Δική μου είναι η ζωή, εγώ θα τη ρυθμίζω, καθώς και τη ζωή των παιδιών μου και όλης της οικογενείας μου. Ποιος Θεός, ποιος Χριστός, ποιος Άγιος, ποιος Επίσκοπος, ποιος παπάς και ποιος καλόγερος θα πει σε μένα, το τι θα κάνω στη ζωή μου και θα μου δίδει εμένα εντολές;
Αυτή, αδελφοί μου, είναι η σκληρή γη, η σκληρή καρδιά του ανθρώπινου εγωισμού που κάνει τον άνθρωπο να μην υπακούει στη φωνή του Θεού και να ζει όπως εκείνος θέλει και όχι σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Έτσι ο άνθρωπος γίνεται αυτοκαταστροφικός. Υπάρχει τρόπος να σπάσει αυτό το σκληρό εγώ; Ναι υπάρχει. Σας συνιστώ να ενθυμηθείτε το θείο κήρυγμα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Τότε θα καταλάβετε το γιατί ο Θεός παραχωρεί στους ανθρώπους να σηκώνουν στην ζωή τους κάποιο «σταυρό». Σπάει το εγώ μας και η σκληρή καρδιά, όταν σηκώνουμε με υπομονή ο καθένας τον σταυρό του.
Ο άνθρωπος έτσι ταπεινώνεται και γίνεται έδαφος μαλακό, χωρίς άλλες σκληρές πέτρες υποκάτω του χώματος, χωρίς ζιζάνια που πνίγουν την φωνή του Χριστού. Ο σπόρος του Χριστού μόνο τότε δίδει καρπούς πνευματικούς, όταν φύγει το σκληρό εγώ μας, όταν φύγουν οι κρυφοί εγωισμοί που υποβόσκουν κάτω από τον εξωτερικό ευσεβισμό που δείχνουμε στους άλλους. Όταν πολεμήσουμε τα ζιζάνια που είναι οι καθημερινές φροντίδες, οι ηδονές, ο πλούτος και οι μέριμνες της ζωής μας. Τότε μόνο ο σπόρος αυξάνεται και γίνεται δέντρο αγλαόκαρπον, με πολλούς καρπούς πνευματικούς. Όποιος έχει αυτιά για να ακούσει και να υπακούσει στο Λόγο του Θεού, ας το πράξει. Όποιος έχει νου, ας κατανοήσει τι λέγει σήμερα ο λόγος του Θεού. Αμήν.
kranos
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
H μη ασφαλή χρήση δεδομένων στην εργασία
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
