2023-08-01 22:44:19
Φωτογραφία για Οι φυσικοί για το φιλμ “Oppenheimer”
του Γ. Φασουλόπουλου

Δεν ησυχάζουν ούτε όταν βλέπουν ψυχαγωγικό καλοκαιρινό σινεμαδάκι. Ψάχνουν για παραβιάσεις του επιστημονικού πρότυπου, σε ότι πέφτει στην αντίληψή τους. Άλλοι τους θεωρούν κακή καλοκαιρινή σινεφίλ παρέα όποτε εκδηλώνονται οι εκρήξεις της αλαζονικής επιστημοσύνης τους. Οι λιγότεροι απολαμβάνουν την «επιστημονική» αποδόμηση της αντίληψης των τεχνοκριτικών και των φιλότεχνων για τις πολυδιαφημισμένες προτάσεις της έβδομης τέχνης

Παραδείγματα αυτής της τάσης είναι τα ακόλουθα βιβλία

γραμμένα απ’ τον γνωστό φυσικό και εκλαϊκευτή L. Krauss και τον ελληνοαμερικάνο φυσικό J. Kakalios

Στην ίδια την γραμμή, η δημοφιλής ιστοσελίδα Bulletin of the Atomic Scientists δημοσίευσε μέχρι σήμερα πέντε απόψεις κάτω απ’ την ετικέτα Physicist and other experts react to “Oppenheimer”, προαναγγέλλοντας και συνέχεια για το ίδιο θέμα

Επέλεξα ως πιο ενδιαφέρουσα την ακόλουθη άποψη


ιστορικά σχόλια για το Manhattan Project στο “Oppenheimer”

γραμμένη απ’ τον Chris Griffith, επιμελητή της ιστοσελίδας atomicarchive.com, που ενδιαφέρεται για την εκπαίδευση, την επιστήμη, την ιστορία της και τις επιπτώσεις της ατομικής εποχής

Η μετάφραση έγινε απ’ το ψηφιακό εργαλείο google translator, ενώ για τη γλωσσική επιμέλεια, τις παραλήψεις πληροφοριών που θεώρησα ότι θα ήταν θολές για όποιον, όπως εγώ, δεν έχει δει την ταινία, αλλά για και κάποιες διευκρινιστικές προσθήκες έβαλα εγώ το χεράκι μου, χρεωνόμενος βέβαια ο ίδιος τα φάλτσα

Σε οποιαδήποτε ταινία για ένα ιστορικό γεγονός, αναμένουμε πως κάποια επεισόδια θα είναι ακριβή και άλλα θα έχουν τροποποιηθεί προς όφελος της δραματοποίησης. Όσοι είναι εξοικειωμένοι με την ιστορία του Manhattan Project και τη ζωή του επικεφαλής του, J. Robert Oppenheimer, θα δουν με άλλο φακό την προσαρμογή που έκανε ο Christopher Nolan στο βραβευμένο με Πούλιτζερ βιβλίο, «American Prometheus», γραμμένο από τον K. Bird και τον M. Sherwin. Αφήνω στους επαγγελματίες κριτικούς να συζητήσουν τα πλεονεκτήματα της ταινίας, την οποία συνολικά βρήκα εξαιρετική, και θα δώσω μια πιο προσεκτική ματιά σε ορισμένες τεχνικές λεπτομέρειες που εμφανίζονται στην ταινία

Ο Nolan βάδισε τη λεπτή γραμμή παρέχοντας αρκετές τεχνικές λεπτομέρειες για να αφηγηθεί την ιστορία του Manhattan Project. Μερικές όμως από τις απλοποιήσεις της ταινίας έγιναν αγνοώντας σχεδόν τελείως το σημαντικό έργο που επιτελέστηκε σε άλλες τοποθεσίες του Manhattan Project – συγκεκριμένα στο Hanford της Ουάσιγκτον και στο Oak Ridge του Τεννεσί. Η μόνη αναφορά τους αφορούσε την παραγωγή σχάσιμων υλικών. Νομίζω ότι η αίσθηση της κλίμακας του Manhattan Project μάλλον δεν είναι αισθητή από την ταινία

Για πολλούς θεατές, μια από τις «εκπλήξεις» είναι πιθανώς η σκηνή του Oppenheimer που δηλητηριάζει το μήλο για τον Patrick Blackett, τον δάσκαλό του στο Κέμπριτζ. Αν δεν έχετε διαβάσει βιβλία για τη ζωή του Oppenheimer, αυτό το γεγονός είναι συνήθως κάτι που δεν αναφέρεται συχνά και σίγουρα μοιάζει φανταστικό. Όμως, όσο σουρεαλιστικό κι αν προσλαμβάνεται, αυτό το γεγονός συνέβη και η μόνη αβεβαιότητα ήταν το ακριβές δηλητήριο που χρησιμοποίησε. Δεδομένου ότι το κυανιούχο κάλιο είναι ένα δηλητήριο γνωστό στους περισσότερους κινηματογραφόφιλους, ο Nolan επέλεξε να το χρησιμοποιήσει ως σαφή ένδειξη του τι συνέβαινε. Όσο για το ότι ο Oppenheimer συστήθηκε στον Niels Bohr από τον μέντορά του στο Cambridge, Patrick Blackett, είναι εσφαλμένο. Αυτή η γνωριμία έγινε μέσω του Ernest Rutherford, επικεφαλή του Εργαστηρίου του Κέιμπριτζ, την άνοιξη του 1926. Η συνομιλία μεταξύ τους, ωστόσο, που ακολουθεί είναι τεκμηριωμένη

Η ταινία του Nolan τείνει επίσης να διαστρεβλώνει τη σύνδεση Bohr – Heisenberg. Για όσους δεν γνωρίζουν, υπήρξε μια συνάντηση τον Σεπτέμβριο του 1941 στην Κοπεγχάγη μεταξύ των δύο επιστημόνων. Τι συνέβη στη συνάντηση εξακολουθεί να συζητείται μέχρι σήμερα: Ο Χάιζενμπεργκ προειδοποιούσε τον Μπορ ότι η Γερμανία πίστευε ότι θα μπορούσε να κατασκευάσει ένα ατομικό όπλο; Ή ήλπιζε ότι ο Bohr θα μπορούσε να εμποδίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιδιώξουν την ανάπτυξη μιας ατομικής βόμβας που θα χρησιμοποιηθεί κατά της Γερμανίας;

Όσον αφορά την ακρίβεια της απεικόνισης της ταινίας της ίδιας της δοκιμής Trinity, ο Nolan αποφάσισε από νωρίς ότι δεν θα χρησιμοποιούσε εικόνες που δημιουργούνται από υπολογιστή (CGI) για την έκρηξη Trinity αλλά μάλλον συμβατικά εφέ. Το test Trinity είναι η κωδική ονομασία της πρώτης πυρηνικής δοκιμής, εμπνευσμένη από ποίημα του John Donne, με εισήγηση του ίδιου του «Oppi». Για πάρα πολύ καιρό, το κοινό έχει εθιστεί να ακούει και να βλέπει μια πυρηνική έκρηξη ως ένα ταυτόχρονο γεγονός. Αλλά η έκρηξη του Nolan είναι σωστή: Ένα φως «φωτεινότερο από χίλιους ήλιους» αναβοσβήνει στην οθόνη και, δευτερόλεπτα αργότερα, ο τρομερός βρυχηθμός και το κύμα έκρηξης φτάνει στους παρατηρητές. Για να δείτε το πραγματικό υλικό της δοκιμής Trinity και της καθυστέρησης ήχου, προτείνω να παρακολουθήσετε το ντοκιμαντέρ Trinity and Beyond

Ωστόσο, περίμενα να δω πώς σχηματίζεται και μεγαλώνει το σύννεφο των μανιταριών, κάτι που είναι για τους ειδικούς πολύ οικείο σχήμα, αλλά που δεν συνέβη στην ταινία. Για τους περισσότερους θεατές, όμως, αυτή η παράλειψη θα περάσει απαρατήρητη. Μου άρεσε το γεγονός ότι ο Nolan συμπεριέλαβε αρχικά τη μετακίνηση των στρωμάτων κάτω από το Gadget ενώ ανυψωνόταν για πρώτη φορά στον πύργο της δοκιμής. Αυτή ήταν μια ωραία πραγματική λεπτομέρεια για όσους την έπιασαν. Το όπλο της δοκιμής ήταν μια βόμβα πλουτωνίου, του ίδιου τύπου με εκείνη που ρίφθηκε στο Ναγκασάκι της Ιαπωνίας, και έφερε την ανεπίσημη ονομασία Gadget. Η πολυπλοκότητα του σχεδιασμού απαίτησε μεγάλη προσπάθεια από το Εργαστήριο του Λος Άλαμος και γέννησε ανησυχίες για το εάν θα λειτουργούσε. Για τον λόγο αυτόν λήφθηκε η απόφαση να διεξαχθεί η πρώτη πυρηνική δοκιμή στην ιστορία

Ένα μικρό πρόβλημα που είχα ήταν με τον χαρακτήρα του Donald Hornig και τον διακόπτη «kill». Ο Hornig, ένας φυσικός του Χάρβαρντ, ήταν αυτός που σχεδίασε τους πυκνωτές υψηλής τάσης που χρειάζονταν για να πυροδοτηθεί η έκρηξη. Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτός ο διακόπτης ήταν στην πραγματικότητα ένα μεγάλο κόκκινο κουμπί, τόσο τέλειο για την μη ειδικό θεατή

Ο Νόλαν κατέγραψε πολλά από τα γεγονότα που συνέβησαν στο λόφο Compania (ένα σημείο παρατήρησης που βρίσκεται περίπου 20 μίλια βορειοδυτικά του σημείου μηδέν), από τον Edward Teller που έβαζε αντηλιακό, μέχρι τον Ernest Lawrence που αρχικά ήθελε να την παρακολουθήσει μέσα από το αυτοκίνητο. Ο Richard Feynman παρέμεινε στο αυτοκίνητο και ήταν πιθανώς το μόνο άτομο που είδε τη δοκιμή απευθείας. Ωστόσο, βρήκα υπερβολική την έμφαση της ταινίας στη συζήτηση για την ενδεχόμενη ατμοσφαιρική ανάφλεξη. Δεν θυμάμαι να έχω διαβάσει ποτέ ότι ο Oppenheimer μίλησε με τον Einstein για αυτό το θέμα. Πρώτον, δεν ήταν αυτός ο τομέας εμπειρογνωμοσύνης του Einstein. Δεύτερον, αυτό θα ήταν επίσης μια μεγάλη παραβίαση της ασφάλειας. Ήταν ο Hans Bethe που επιβεβαίωσε πρώτος ότι οι πιθανότητες να πυροδοτήσει την ατμόσφαιρα και να καταστρέψει τον κόσμο μια έκρηξη ατομικής βόμβας ήταν «σχεδόν μηδενικές» – τίποτα δεν είναι ποτέ μηδενικό στην κβαντική μηχανική. Οι υπολογισμοί εξετάστηκαν ξανά από έναν άλλο φυσικό, τον Emil Konopinski, ο οποίος αργότερα θα πρότεινε τη χρήση τριτίου ως καύσιμο για τη βόμβα υδρογόνου

Η ταινία πηδά πέρα δώθε στο χρόνο καθώς υφαίνει την ιστορία της. Αυτό περιπλέκεται όταν η ταινία καλύπτει τόσο την ακρόαση για την ασφάλεια της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας του Oppenheimer, που έλαβε χώρα το 1954, όσο και την ακρόαση επιβεβαίωσης του Κογκρέσου το 1959, υπό τον Strauss. Υποψιάζομαι ότι πολλοί θεατές μπορεί να θεωρήσουν ότι αυτά τα γεγονότα συνέβησαν παράλληλα

Μια άλλη αμφισβητήσιμη σκηνή ήταν το τέλος της μεταπολεμικής συνάντησης μεταξύ του προέδρου Truman και του Oppenheimer. Στην ταινία, ακούμε τον Truman να λέει στον Ντιν Dean Acheson, τον υφυπουργό του, ότι δεν θέλει να ξανακούσει αυτές τις «κλάψες». Ο Truman έκανε το σχόλιό του για τον Oppenheimer σχεδόν ένα χρόνο μετά τη συνάντησή τους σε μια επιστολή στον Acheson. Η αντίδραση του Truman στον θρήνο του Oppenheimer για το «αίμα στα χέρια μου» είναι επίσης λίγο θολή, καθώς οι απολογισμοί της συνάντησης έχουν αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, η σκηνή εκφράζει την άποψη Truman για τις αμφιβολίες του Oppenheimer

Το τελευταίο σχόλιο που έχω για την ταινία είναι για το πόσο λίγα πραγματικά παρουσιάστηκαν σχετικά με τη φρίκη της ρίψης των ατομικών βομβών πάνω από την Ιαπωνία. Οι θεατές μόνο σε μία σκηνή στο Λος Άλαμος, αντιλαμβάνονται τους επιστήμονες να βλέπουν φωτογραφίες απ’ τα αποτελέσματα. Αλλά καμία από αυτές τις εικόνες δεν εμφανίζεται στους θεατές. Αντίθετα, βλέπουμε την αντίδραση του ίδιου του Oppenheimer σε αυτές τις εικόνες – μια προφανής σκόπιμη επιλογή του σκηνοθέτη. Το πιο κοντινό στο να δούμε την πραγματικότητα των ατομικών βομβαρδισμών είναι όταν, μετά την παρουσίαση, ο Oppenheimer παρατηρεί μόνος ένα απανθρακωμένο πτώμα. Για όσους γνωρίζουν τις μη δημοσιοποιημένες – απόρρητες φωτογραφίες από τη Χιροσίμα, αυτό το πτώμα έμοιαζε σε μια από εκείνες τις φωτογραφίες ενός απ’ τα απανθρακωμένα θύματα

Η ταινία του Nolan δεν μπορεί να θεωρηθεί τεχνικά ακριβής. Αλλά για οποιαδήποτε ιστορική αφήγηση του Hollywood, πρέπει να γίνονται προσαρμογές. Γενικά, πιστεύω ότι η ταινία είναι αρκετά κοντά στα ιστορικά γεγονότα και οι περισσότερες προσαρμογές που έγιναν ήταν για αποδεκτούς καλλιτεχνικούς λόγους. Είμαι βέβαιος ότι άλλα τεχνικά στοιχεία θα εμφανιστούν στα μάτια μου —και άλλων ειδικών — αφού ξαναδώ αυτή την εξαιρετικά πυκνή ταινία

Ελπίζω, το προηγούμενο κείμενο να βοηθήσει τους θεατές – φυσικούς & χημικούς στην παρακολούθηση της ταινίας. Μακάρι και την παρέα τους στη συζήτηση μετά το τέλος της παράστασης. Γιατί μπορεί η επιλογή για σπουδές στα Φυσικά Τμήματα στην Ελλάδα να είναι, σύμφωνα με τα φετινά αποτελέσματα των Πανελλαδικών, απογοητευτική αλλά το ενδιαφέρον των πολιτών για ζητήματα που άπτονται της φυσικής συνεχίζει να είναι μεγάλη, όπως δηλώνεται και απ’ την παγκόσμια επιτυχία του φιλμ

Πηγή:https://ylikonet.gr/
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ NEWSNOWGR.COM
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ