2012-11-07 10:57:03
της Κορίνας Καφετζοπούλου
«Το σκλαβέρι του προβάτου δείχνει τη δύναμη και την αντρειά του βοσκού, είναι το οικόσημο του κοπαδιού του και η δύναμή του», είναι ο... κώδικας επικοινωνίας μεταξύ των κτηνοτρόφων.
Ακόμα και μέσα στη μαύρη νύχτα όσα κοπάδια και να συναντηθούν οι βοσκοί από τον ήχο γνωρίζουν σε ποιον ανήκουν τα «ζα». Δεν χρειάζεται καν να τα δουν!
Τα κουδούνια δεν τα «φοράνε» τυχαία τα πρόβατα ή μόνο για πρακτικούς λόγους, για να τα ακούνε οι βοσκοί. Είναι η «αρχοντιά» τους και το κάλεσμα του «αμπροστάρη» τράγου για να τον ακολουθήσει το κοπάδι. Για αυτό και θεωρείται ταπεινωτικό, ακόμα και σήμερα σε περίπτωση ζωοκλοπής, η αφαίρεση των κουδουνιών και η κλοπή των αρσενικών ζώων.
Αυτά τα μυστικά τα γνωρίζουν όμως μόνο οι βοσκοί. «Αν δεν είσαι βοσκός από τα γεννησιμιά σου να έχεις γεννηθεί πάνω στο πρόβατο αυτά δε θα τα μάθεις ποτέ. Ακόμα και πως θα δεθεί το κουδούνι πάνω στο ζώο έχει τη τέχνη του» θα πει στο MadeinCreta ένας γνήσιος βοσκός από το Ρουκάνι, ο Βαγγέλης Χαιρέτης.
Και το κουδούνι για τις αμιγώς κτηνοτροφικές οικογένειες, είναι ιερό κειμήλιο που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά για αυτό και υπάρχουν ακόμα σπίτια στην Κρήτη, που έχουν κουδούνια από την τουρκοκρατία ηλικίας 200 ετών, που τα φυλάνε ως κόρη οφθαλμού διότι εκεί είναι η ιστορία της οικογένειας!
Ο κτηνοτρόφος εκτός από το ότι πρέπει να ξέρει να κρεμάσει τα κουδούνια πρέπει να γνωρίζει ποια πάνε μπροστά, ποια στη μέση, ποια τελευταία. Και όταν αυτό επιτευχθεί, όταν ο βοσκός "λαλεί" τα πρόβατα είναι σαν να ακούς ...ορχήστρα! Τα μεγαλύτερα σκλαβέρια τα φοράνε οι "μουνουχισμένοι" κριγιοί και οι τράγοι «μπροστάρηδες» οι οποίο πάνε πάντα μπροστά.
Ακόμα όμως και το κουδούνι του τελευταίου προβάτου έχει τη σημασία του. Αυτό το ζώο φοράει διαφορετικό κουδούνι, το «παντινιώτικο». Οι παλαιοί κτηνοτρόφοι αυτά τα έφεραν από την Πάνω Ελλάδα. Αν μέσα στη νύχτα ο βοσκός ακούσει το «παντινιώτικο ήχο» στα χαμηλά , γνωρίζει ότι το υπόλοιπο κοπάδι «βόσκει με τη μούρη» προς τα πάνω και άρα το κοπάδι θα κοιμηθεί στην κορφή.
Η τέχνη του κουδουνά
Για να φτιαχτεί ένα σκλαβέρι ο κουδουνάς ή ο κουδούναρος όπως ακούγεται στη γλώσσα των βοσκών της Κρήτης, πρέπει να έχει δυο χαρακτηριστικά: να πιάνουν τα χέρια του και να έχει «μουσικό αυτί» γιατί η «φωνή» του σκλαβεριού είναι εξίσου σημαντική με το σχήμα και τη δύναμή του. Για την κατασκευή των σκλαβεριών μίλησαν στο MadeinCreta δυο σχετικά νέοι τεχνίτες από τις Άνω Ασίτες ο Μηνάς Μαλλιαράκης και ο Γιάννης Παρασύρης.
Ο κ. Γιάννης Παρασύρης κρατώντας στο χέρι του,το κουδούνι του "Μαύρου" ηλικίας 150 ετών.
Ο πρώτος, πριν χρόνια φανοποιός στο επάγγελμα, και ο δεύτερος βοσκός. Η δουλειά του κ. Μηνά δεν πήγαινε καλά ενώ ο κ. Γιάννης ήθελε να έχει καλά σκλαβέρια αλλά ήταν ακριβά για να αγοράσει την ποιότητα και ποσότητα που ο ίδιος επιθυμούσε.
Αυτή ήταν και η αιτία που οι δυο αυτοί άντρες συναντήθηκαν επαγγελματικά και άρχισαν να κατασκευάζουν τα πρώτα σκλαβέρια πριν περίπου 18 χρόνια.
«Μόνο τη "φωνή" ήξερα όχι να φτιάχνω. Πρέπει να είναι κανείς κτηνοτρόφος πάνω στα βουνά, να τα γροικά κάθε μέρα για να τα ξεχωρίζει. Κάθε κουδούνι έχει διαφορετική φωνή αλλά όλα μαζί άμα συνδυαστούν είναι σαν την ορχήστρα», είπε στο MadeinCreta o κ. Παρασύρης.
Ο κ. Μηνάς ως φανοποιός ήξερε να δουλεύει τη λαμαρίνα, έφτιαχνε και τα παλιά κουδούνια που του πήγαιναν και αποφάσισε να το κάνει επάγγελμα. «Άμα θες μαθαίνεις, στην αρχή πήραμε μια δυο παραγγελίες και ξεκινήσαμε. Ρωτούσαμε παλιούς κουδουνάδες. Είναι δουλειά που θέλει υπομονή. Για να τελειοποιήσεις ένα κουδούνι, μπορεί να το περάσεις από τα χέρια σου και 30 φορές», είπε στο MadeinCreta.
Για να κατασκευαστεί ένα κουδούνι κόβεται η λαμαρίνα και στη συνέχεια ο κουδουνάς τη χτυπάει με ειδικό σφυρί για να φτιαχτεί η κούρμπα, το σχήμα και το μέγεθος, κάθε τόπος έχει το δικό του σχήμα. Μετά κόβεται για να πάρει τα τελικό του σχήμα και στη συνέχεια βάζουν το περτσίνι για να κλείσει το κουδούνι. Ταυτόχρονα τρυπιέται για να τοποθετηθεί στο τέλος η σείστρα.
Στη συνέχεια λασπώνεται με μπρούτζο, χώμα και βόρακα (καθαριστικό υλικό). Με αυτή τη λάσπη μένει 48 ώρες για να στεγνώσει. Ψήνεται σε καμίνι στους 1200 βαθμούς για μερικά λεπτά, ώστε να φύγουν τα περιττά υλικά. Μετά το ρίχνουν σε παγωμένο νερό και ατσαλώνει. Καθαρίζεται και ξεκινάει η διαδικασία της «φωνής του» που απαιτεί πολλά χτυπήματα στο αμόνι.
madeincreta.gr
«Το σκλαβέρι του προβάτου δείχνει τη δύναμη και την αντρειά του βοσκού, είναι το οικόσημο του κοπαδιού του και η δύναμή του», είναι ο... κώδικας επικοινωνίας μεταξύ των κτηνοτρόφων.
Ακόμα και μέσα στη μαύρη νύχτα όσα κοπάδια και να συναντηθούν οι βοσκοί από τον ήχο γνωρίζουν σε ποιον ανήκουν τα «ζα». Δεν χρειάζεται καν να τα δουν!
Τα κουδούνια δεν τα «φοράνε» τυχαία τα πρόβατα ή μόνο για πρακτικούς λόγους, για να τα ακούνε οι βοσκοί. Είναι η «αρχοντιά» τους και το κάλεσμα του «αμπροστάρη» τράγου για να τον ακολουθήσει το κοπάδι. Για αυτό και θεωρείται ταπεινωτικό, ακόμα και σήμερα σε περίπτωση ζωοκλοπής, η αφαίρεση των κουδουνιών και η κλοπή των αρσενικών ζώων.
Αυτά τα μυστικά τα γνωρίζουν όμως μόνο οι βοσκοί. «Αν δεν είσαι βοσκός από τα γεννησιμιά σου να έχεις γεννηθεί πάνω στο πρόβατο αυτά δε θα τα μάθεις ποτέ. Ακόμα και πως θα δεθεί το κουδούνι πάνω στο ζώο έχει τη τέχνη του» θα πει στο MadeinCreta ένας γνήσιος βοσκός από το Ρουκάνι, ο Βαγγέλης Χαιρέτης.
Και το κουδούνι για τις αμιγώς κτηνοτροφικές οικογένειες, είναι ιερό κειμήλιο που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά για αυτό και υπάρχουν ακόμα σπίτια στην Κρήτη, που έχουν κουδούνια από την τουρκοκρατία ηλικίας 200 ετών, που τα φυλάνε ως κόρη οφθαλμού διότι εκεί είναι η ιστορία της οικογένειας!
Ο κτηνοτρόφος εκτός από το ότι πρέπει να ξέρει να κρεμάσει τα κουδούνια πρέπει να γνωρίζει ποια πάνε μπροστά, ποια στη μέση, ποια τελευταία. Και όταν αυτό επιτευχθεί, όταν ο βοσκός "λαλεί" τα πρόβατα είναι σαν να ακούς ...ορχήστρα! Τα μεγαλύτερα σκλαβέρια τα φοράνε οι "μουνουχισμένοι" κριγιοί και οι τράγοι «μπροστάρηδες» οι οποίο πάνε πάντα μπροστά.
Ακόμα όμως και το κουδούνι του τελευταίου προβάτου έχει τη σημασία του. Αυτό το ζώο φοράει διαφορετικό κουδούνι, το «παντινιώτικο». Οι παλαιοί κτηνοτρόφοι αυτά τα έφεραν από την Πάνω Ελλάδα. Αν μέσα στη νύχτα ο βοσκός ακούσει το «παντινιώτικο ήχο» στα χαμηλά , γνωρίζει ότι το υπόλοιπο κοπάδι «βόσκει με τη μούρη» προς τα πάνω και άρα το κοπάδι θα κοιμηθεί στην κορφή.
Η τέχνη του κουδουνά
Για να φτιαχτεί ένα σκλαβέρι ο κουδουνάς ή ο κουδούναρος όπως ακούγεται στη γλώσσα των βοσκών της Κρήτης, πρέπει να έχει δυο χαρακτηριστικά: να πιάνουν τα χέρια του και να έχει «μουσικό αυτί» γιατί η «φωνή» του σκλαβεριού είναι εξίσου σημαντική με το σχήμα και τη δύναμή του. Για την κατασκευή των σκλαβεριών μίλησαν στο MadeinCreta δυο σχετικά νέοι τεχνίτες από τις Άνω Ασίτες ο Μηνάς Μαλλιαράκης και ο Γιάννης Παρασύρης.
Ο κ. Γιάννης Παρασύρης κρατώντας στο χέρι του,το κουδούνι του "Μαύρου" ηλικίας 150 ετών.
Ο πρώτος, πριν χρόνια φανοποιός στο επάγγελμα, και ο δεύτερος βοσκός. Η δουλειά του κ. Μηνά δεν πήγαινε καλά ενώ ο κ. Γιάννης ήθελε να έχει καλά σκλαβέρια αλλά ήταν ακριβά για να αγοράσει την ποιότητα και ποσότητα που ο ίδιος επιθυμούσε.
Αυτή ήταν και η αιτία που οι δυο αυτοί άντρες συναντήθηκαν επαγγελματικά και άρχισαν να κατασκευάζουν τα πρώτα σκλαβέρια πριν περίπου 18 χρόνια.
«Μόνο τη "φωνή" ήξερα όχι να φτιάχνω. Πρέπει να είναι κανείς κτηνοτρόφος πάνω στα βουνά, να τα γροικά κάθε μέρα για να τα ξεχωρίζει. Κάθε κουδούνι έχει διαφορετική φωνή αλλά όλα μαζί άμα συνδυαστούν είναι σαν την ορχήστρα», είπε στο MadeinCreta o κ. Παρασύρης.
Ο κ. Μηνάς ως φανοποιός ήξερε να δουλεύει τη λαμαρίνα, έφτιαχνε και τα παλιά κουδούνια που του πήγαιναν και αποφάσισε να το κάνει επάγγελμα. «Άμα θες μαθαίνεις, στην αρχή πήραμε μια δυο παραγγελίες και ξεκινήσαμε. Ρωτούσαμε παλιούς κουδουνάδες. Είναι δουλειά που θέλει υπομονή. Για να τελειοποιήσεις ένα κουδούνι, μπορεί να το περάσεις από τα χέρια σου και 30 φορές», είπε στο MadeinCreta.
Για να κατασκευαστεί ένα κουδούνι κόβεται η λαμαρίνα και στη συνέχεια ο κουδουνάς τη χτυπάει με ειδικό σφυρί για να φτιαχτεί η κούρμπα, το σχήμα και το μέγεθος, κάθε τόπος έχει το δικό του σχήμα. Μετά κόβεται για να πάρει τα τελικό του σχήμα και στη συνέχεια βάζουν το περτσίνι για να κλείσει το κουδούνι. Ταυτόχρονα τρυπιέται για να τοποθετηθεί στο τέλος η σείστρα.
Στη συνέχεια λασπώνεται με μπρούτζο, χώμα και βόρακα (καθαριστικό υλικό). Με αυτή τη λάσπη μένει 48 ώρες για να στεγνώσει. Ψήνεται σε καμίνι στους 1200 βαθμούς για μερικά λεπτά, ώστε να φύγουν τα περιττά υλικά. Μετά το ρίχνουν σε παγωμένο νερό και ατσαλώνει. Καθαρίζεται και ξεκινάει η διαδικασία της «φωνής του» που απαιτεί πολλά χτυπήματα στο αμόνι.
madeincreta.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Αχαΐα: Υπό πλήρη έλεγχο η πυρκαγιά στην Άρλα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
