2012-11-15 22:18:14
Φωτογραφία για Τι θέλει να πει ο ποιητής;
Γράφει ο Ευθύλογος

Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι και ένα καράβι.

Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις.

Από το έργο του Ελύτη «Ο μικρός ναυτίλος»

Μια άλλη (όχι και τόσο ευχάριστη) ερμηνεία

Μέσα σε ένα βαγόνι τρένου βρίσκονταν ένας αμπελουργός, ένας λαδέμπορος, ένας αξιωματικός, ένας γύφτος που πουλούσε ξυλοκάρβουνα, ένας ναυπηγός ξύλινων σκαφών, ένας κτηνοτρόφος, ένας.......... ποιητής και ένα νεαρό ζευγάρι ερωτευμένων.

Σε κάποιο σημείο της διαδρομής ο σιδηρόδρομος περνούσε δίπλα από μια όμορφη πλαγιά ενός λόφου.

Όλοι έστρεψαν τα μάτια τους στην πλαγιά, κάνοντας ο καθένας τις δικές του σκέψεις.

Ο αμπελουργός σκεφτόταν πόσο κρασί θα μπορούσε να παράγει αυτή η πλαγιά αν ήταν φυτεμένη αμπέλι,

ο λαδέμπορος πόσο λάδι θα έβγαζε αν ήταν ελαιώνας,


ο αξιωματικός πώς θα μπορούσε να οχυρωθεί η πλαγιά,

ο γύφτος πόσους τόνους κάρβουνο θα έβγαζε, αν η πλαγιά είχε πουρνάρια,

ο ναυπηγός πόσα σκάφη θα κατασκευάζονταν αν η πλαγιά ήταν φυτεμένη με ιρόκο,

ο κτηνοτρόφος πόσα πρόβατα θα μπορούσαν να βοσκήσουν αν ήταν βοσκότοπος,

ο ποιητής πόσα ποιήματα θα μπορούσε να εμπνευστεί σε ένα τόσο ωραίο περιβάλλον,

το ζευγάρι ότι δεν θα έβρισκε πιο ειδυλλιακό μέρος για να στεγάσει τον έρωτά του.

♦ Αν λοιπόν ένα φυσικό τοπίο οδηγεί σε πολλές διαφορετικές σκέψεις, γιατί θα πρέπει η παραπάνω φράση ενός ποιητή που βρέθηκε τόσο κοντά στον σουρεαλισμό[1], να οδηγήσει υποχρεωτικά τη σκέψη μας στην ερμηνεία που έδωσε ο πρωθυπουργός πριν λίγες μέρες στη Θεσσαλονίκη και που έχει ως εξής:

Τι συμβολίζει το «καράβι»; Το Πνεύμα το Ελληνικό της διαρκούς Αναζήτησης!

Τι συμβολίζουν η «ελιά» και το «αμπέλι»; Πολιτισμό Ανθρωπιάς!

Και τι συμβολίζουν και τα τρία μαζί: Φρόνημα Ελευθερίας! Αυτός είναι ο «σπόρος που δεν πεθαίνει» Δεν αρνούμαι την παραπάνω ερμηνεία, πιστεύω όμως ότι υπάρχουν κι άλλες.

Η ελιά θα μπορούσε (μεταξύ άλλων) να συμβολίζει:

α) την νίκη (μην ξεχνάμε τον «κότινο της νίκης» που ήταν κλαδί ελιάς).

β) Τον τερματισμό μιας δύσκολης κατάστασης ή μιας «θεομηνίας». (Από το κλαδί ελιάς που έφερε το περιστέρι, ο Νώε κατάλαβε ότι το κατακλυσμιαίο μένος του θεού του έλαβε τέλος).

γ) Την λήξη κάποιας μορφής πολέμου . (. Η προσφορά «κλάδου ελαίας» είθισται να ερμηνεύεται ως πρόταση ειρήνης).

δ) Την αντίληψη ότι «Ο θεός είναι φιλέλλην» (αφού η ελιά ήταν το αγαπημένο δέντρο της προστάτιδας των Ελλήνων θεάς Αθηνάς)

Το αμπέλι επίσης μπορεί να συμβολίζει:

α) Θρησκευτικό συναίσθημα (ο οίνος συμβολίζει το αίμα του Ιησού)

β) Την εύθυμη διάθεση των Ελλήνων (ως γνωστόν ο οίνος προκαλεί ευθυμία και ροπή προς διασκέδαση. Άλλωστε ο θεός Διόνυσος ήταν προστάτης των αμπελιών)

γ) Επίκληση στο θεό να βάλει το χέρι του (Η ευαγγελική ρήση «κύριε, κύριε επίβλεψον εξ ουρανού και ίδε και επίσκεψον την άμπελον ταύτην» μας πάει γάντι τούτον τον καιρό)

Όσο για το καράβι, γιατί να μη συμβολίζει:

α) Τις παραξενιές και τις αντιφάσεις της ελληνικής πραγματικότητας.

(και το «τρελοβάπορο» ο Ελύτης το έγραψε)

β) το ρόλο που έπαιξε ανέκαθεν το ναυτικό στην επιβίωση του Έθνους μας (ας θυμηθούμε «ξύλινα τείχη» του χρησμού, την δεκαετή θαλάσσια περιπλάνηση του Οδυσσέα, τους μπουρλοτιέρηδες της επανάστασης, τη ναυμαχία του Ναβαρίνου κλπ.)

γ) την τρικυμιώδη πορεία και τα «καραβοτσακίσματα» της Ελλάδας. (Κατά κανόνα από λάθος ρότα που χαράζουν ανίδεοι και ηλίθιοι καπετάνιοι) 

δ) Τη μελαγχολία κάθε «αναχώρησης», που με τόση ευαισθησία αποδίδει ο Καρυωτάκης με τους στίχους:

. . . μακριά μαζί σου φεύγοντας πέτρα να ρίχνω πίσω,

να μου λικνίζεις την αιώνια θλίψη μου, καράβι,

δίχως να ξέρω πού με πας και δίχως να γυρίσω !

(Εφτά εκατομμύρια Έλληνες βρίσκονται εκτός Ελλάδας. Κάθε λιμάνι και καημός που λέει και το λαϊκό άσμα).

Και πάμε στα τρία μαζί (ελιά – αμπέλι – καράβι) που κατά την σαμάρεια ερμηνεία συμβολίζουν «φρόνημα ελευθερίας».

Δεν καταλαβαίνω (ή μάλλον καταλαβαίνω πολύ καλά) γιατί πρέπει να κάνουμε τόσο υψιπετείς προσεγγίσεις (όπως άλλωστε έκανε και ο συντάκτης αυτού του κειμένου παραπάνω) και δεν ερμηνεύουμε πιο απλά – και πιο λογικά – τα σύμβολα αυτά.

Ελιά – αμπέλι – καράβι, σημαίνουν σοβαρή και κουραστική δουλειά!

Σημαίνουν πρωτογενή τομέα εργασίας, σημαίνουν αλιεία, σημαίνουν ναυτιλία, σημαίνουν θαλασσοδαρμένους άντρες, σημαίνουν καρνάγιο, σημαίνουν ανθρώπους που παλεύουν με τα στοιχεία της φύσης, με τη γη και με τη θάλασσα, σημαίνουν  πραγματικό ιδρώτα και μόχθο, κάποτε μάλιστα σημαίνουν και κίνδυνο και αίμα.

Σημαίνουν ανθρώπους μπροστά στη δουλειά των οποίων, η δουλειά  όλων ημών των υπολοίπων, μοιάζει με κοροϊδία,  σημαίνουν ανθρώπους που όταν τους συναντάμε όσοι περνάμε τη μέρα μας σε γραφεία (συχνά χωρίς να γνωρίζουμε ούτε γραφή), πρέπει να σκύβουμε το κεφάλι από ντροπή γιατί ζούμε εις βάρος τους. Σημαίνουν πως όταν βλέπουμε ένα κοπάδι πρόβατα στο δρόμο δεν πρέπει να κορνάρουμε γιατί μας ενοχλούν, αλλά να χαιρετάμε ευλαβικά τον τσοπάνη!

Δεν μας αρέσουν τα παραπάνω αλλά πιστεύω πως έτσι είναι.

Ένας άπλυτος και δύσοσμος τσοπάνης αξίζει συχνά όσο δέκα παρφουμαρισμένοι και καλοξυρισμένοι χαρτογιακάδες κι άλλοι τόσοι παρασιτούντες «ελεύθεροι επαγγελματίες».

Οι άνθρωποι της αγροτιάς και της θάλασσας κράτησαν την Ελλάδα ζωντανή! Και της φάμπρικας (όσο υπήρχε κάποια φάμπρικα να δουλεύουν).

Από τη στιγμή που άρχισε ο μαρασμός σ’ αυτά τα τρία, ήταν νομοτελειακά βέβαιη η κατάρρευση της Ελλάδας.

Κοινωνία που δεν μπορεί να ταΐσει τα μέλη της, είναι εξ ορισμού μια καταδικασμένη  κοινωνία. Κι εμείς εισάγουμε ένα τεράστιο ποσοστό των τροφίμων που μας χρειάζονται!

Αυτή την απλή (και πικρή) αλήθεια μόνον οι ανόητοι δεν την βλέπουν και μόνον οι αγύρτες την παραβλέπουν. 

Έχουμε κάπου 25 με 30 δις ευρώ έλλειμμα στο ισοζύγιο εισαγωγών - εξαγωγών (κάθε χρόνο). Μόνο σε 10 χρόνια αυτό γίνεται τουλάχιστον 250 δις. Αν φάγανε κι 100 δις κάποια καθίκια που δυστυχώς είναι ακόμη ζωντανά και ελεύθερα πάμε 350 δις. Βάλτε και καμιά πενηνταριά δις που τσέπωναν για χρόνια όλοι αυτοί που έπαιρναν «επίδομα μεταφοράς φακέλου», «επίδομα προθέρμανσης μηχανής», «επίδομα έγκαιρης προσέλευσης» και γενικώς όλοι αυτοί που ενοχλήθηκαν από το «μαζί τα φάγαμε» του Πάγκαλου, και πάμε 400 δις. Αυτά χωρίς τόκους!. Και κατά τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς. Και μόνο την τελευταία 10ετία! Σκεφθείτε πόσο χρέος συσσωρεύεται σε όλα αυτά τα χρόνια (πολύ περισσότερα από 10) της δανεικής ευμάρειας!

Γιατί χρωστάμε λιγότερα; Γιατί υπάρχουν ακόμη κάποια εμβάσματα από το εξωτερικό και βοηθάει και κάπως ο χλωμός τουρισμός μας, στον οποίο εναποθέσαμε βλακωδώς όλες μας τις ελπίδες, στην προσπάθειά μας να αποφύγουμε το τρίπτυχο ελιά – αμπέλι – καράβι με την ρεαλιστική του ερμηνεία και όχι με τη σαμάρεια. [2]

Έτσι έχουν τα πράγματα δυστυχώς αλλά ποιος πολιτικός τολμάει να πει την αλήθεια ξεκάθαρα στον ελληνικό λαό;

Σε έναν λαό που τον επιδοτούσαν για να ξεριζώσει ελιές και αμπέλια,

σε έναν λαό που τον είχαν μάθει να γλείφει για να διοριστεί,

σε έναν λαό που τον λιβάνιζαν με τις «αρετές της φυλής» και του έκρυβαν τα κουσούρια της,

σε ένα λαό που τον παρα(προ)καλούσαν να πάρει καταναλωτικά δάνεια,

σε ένα λαό που του χορηγούσαν αφειδώς άχρηστα πτυχία, όχι για να κάνει καλλίτερα κάποια δουλειά αλλά για να αποφύγει κάποιες άλλες δουλειές και κυρίως το παραπάνω τρίπτυχο, ελιά – αμπέλι – καράβι,

σε ένα λαό που κατά 50% τον συγκέντρωσαν στην πρωτεύουσα όπου επιβίωνε με τις (κατά κανόνα) μη παραγωγικές έως παρασιτικές και άχρηστες για την πραγματική οικονομία δραστηριότητες,

σε ένα λαό που τον εξαπατούσαν για χρόνια λέγοντάς του «θωρακίσαμε την οικονομία»,

σε ένα λαό που είχε μάθει να του χαϊδεύουν τα αυτιά,

σε ένα λαό που είχε μάθει να καθαιρεί και να εξοστρακίζει όποιον του έλεγε την αλήθεια,

σε ένα λαό που είχε μάθει να ζει με δανεική και αδικαιολόγητη ευημερία,

σε ένα λαό που έμαθε να μην θεωρεί τους νόμους ως θεσμούς που οφείλει να σέβεται, αλλά ως εμπόδια που πρέπει να υπερπηδήσει ή να παρακάμψει,

σε ένα λαό που οι εκπρόσωποί του θεωρούν τον καφενέ «κουλτούρα» και τα πορνομάγαζα «πολιτιστικά κέντρα».

 

♦ Κι αφού δεν τολμάει κανένας να μας πει την αλήθεια, μας σερβίρουν ερμηνείες στίχων, οράματα, χρησμούς, οιωνούς, παράγωγα, Swaps, spread, PSI κλπ.

Αλλά οι απλοί πολίτες δεν χρειάζονται ούτε οράματα ούτε παράγωγα. Τα οράματα είναι για τους αλαφροΐσκιωτους και οι οικονομικές ορολογίες για τους δημοσιογραφίσκους που δεν καταλαβαίνουν τι γράφουν και για τους ελλειποβαρείς οικονομικούς εγκεφάλους που θα μας εξηγήσουν του χρόνου, γιατί η οικονομία δεν λειτούργησε φέτος, σύμφωνα με τις προβλέψεις που έκαναν πέρυσι. 

Οι απλοί πολίτες θέλουν δουλειά, θέλουν στέγη, θέλουν περίθαλψη, θέλουν σιγουριά!

Τα παιδιά πρέπει να έχουν μόνιμο φαγητό κι όχι να τρώνε όποτε γουστάρει ο εργοδότης του πατέρα τους.

♦ Γι αυτό, αντί της υψιπετούς ερμηνείας του Ελύτη, πιστεύω ότι θα ήταν προτιμότερο να εγκύψουμε σε αυτά που λέει ο André Bonnard στο τρίτομο έργο του «Civilisation grecque».  Σύμφωνα με τον Bonnard λοιπόν, ο ελληνικός λαός κληρονόμησε από τον Κρητικό – Μινωικό πολιτισμό την γεωργία και την ναυσιπλοΐα, αυτά δηλαδή που θα τον κάνουν αγροτικό και ναυτικό λαό. Είναι ακριβώς αυτά που δίνουν τροφή στους απλούς ανθρώπους και εμπνέουν τους ποιητές να γράψουν για ελιές, αμπέλια και καράβια.

Κι αν μας φαίνεται δύσκολο ή βαρετό να ασχοληθούμε με τον παραπάνω ελληνιστή, ας θυμηθούμε τον μύθο του Αισώπου σύμφωνα με τον οποίο τα παιδιά του γεωργού σκάβοντας το αμπέλι για να βρουν τον (ανύπαρκτο) θησαυρό που τους υποσχέθηκε ο πατέρας τους,   εξασφάλισαν αυξημένη παραγωγή και θησαύρισαν μέσω της σκληρής δουλειάς.

Κι αν δεν μας αρέσουν ούτε οι μύθοι, ας εφαρμόσουμε τους παρακάτω απλούς, σχεδόν απλοϊκούς δεκαπεντασύλλαβους στίχους:

«Αμπέλι μου πλατύφυλλο και κοντοκλαδεμένο,

για δεν ανθείς, για δεν καρπείς, σταφύλια για δεν βγάνεις;

Με χάλασες, παλιάμπελο, κι  εγώ θα σε πουλήσω.

- Μη με πουλάς αφέντη μου, κι εγώ σε ξεχρεώνω.

Για βάλε νιους και σκάψε με, γέρους και κλάδεψε με.

Βάλε γριές, μεσόκοπες, να με βλαστολογήσουν.

Βάλε κορίτσια ανύπαντρα να με κορφολογήσουν.»

Εμείς όμως είμαστε έτοιμοι να ξεπουλήσουμε τα πάντα μήπως καταφέρουμε να κάνουμε το χρέος «βιώσιμο». Όταν όμως δημιουργούνταν σταδιακά αυτό το "μη βιώσιμο χρέος" δεν αντιδρούσε σχεδόν κανένας. Και αν κάποιος τολμούσε να πει κάτι εναντίον αυτής της δανειοβίωτης "πολιτικής" τον λοιδορούσαν και τον τρομοκρατούσαν οι αμαθείς και αγροίκοι γύπες του κομματικού συνδικαλισμού που εμφανίστηκαν τα μεταχουντικά χρόνια.

Κανονικά σήμερα θα έπρεπε να "δικαιούνται δια να ομιλούν" μόνον αυτοί οι ελάχιστοι που υποστήριζαν πάντα ότι η Ελλάδα πρέπει να στηριχτεί στις δικές της δυνάμεις και να μη δανείζεται για καταναλωτικούς λόγους. Οι υπόλοιποι θα έπρεπε να βρίσκονται στο σπιτάκι τους κι αν είχαν υπεύθυνες θέσεις, θα έπρεπε να κάνουν παρέα στον Άκη.

Μα, θα ρωτήσει κάποιος, αν δεν παίρναμε δάνεια δεν θα ζούσαμε φτωχότερα;

Ασφαλώς, αλλά δεν θα γινόμαστε παράδειγμα προς αποφυγήν σε παγκόσμιο επίπεδο, ούτε θα απλώναμε σήμερα το χέρι επαιτώντας, ούτε τόσοι νέοι θα βρίσκονταν στο δίλημμα «ξενιτειά ή ανεργία».

Πως να το κάνουμε, η αξιοπρέπεια απαιτεί θυσίες.  Ή ζεις σύμφωνα με τις δυνατότητες σου – έστω και φτωχικά - και σε σέβονται ή ζεις πολυτελώς, συμπεριφέρεσαι μπαταχτσίδικα και σε φτύνουν.

Διαλέγετε και παίρνετε. . .

 

[1] Ο σουρεαλισμός κηρύσσει την απαλλαγή του ανθρώπου όχι μόνον από τον δογματισμό και την μονοδιάστατη θεώρηση των πραγμάτων, αλλά και από κάθε είδους δεσμευτική επιταγή θεωρώντας ότι τα παραπάνω «νεκρώνουν» τη σκέψη. 

[2]  Ίσως θα ήταν πιο τίμιο να ερμηνεύσει (σωστά) τους στίχους από τον «Εφιάλτη της Περσεφόνης»του Νίκου Γκάτσου.

Ευθύλογος

[email protected]
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ NEWSNOWGR.COM
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ