2014-10-08 08:35:06
Επανερχόμαστε και πάλι στο θέμα των περικοπών στα ερευνητικά προγράμματα μετά τις συνεχόμενες, πρόσφατες Αποφάσεις, Γενικών και Ειδικών Γραμματειών του Υπουργείου Παιδείας, που επιβάλουν στους Επιστημονικούς Υπευθύνους των ενταγμένων στο ΕΣΠΑ ερευνητικών προγραμμάτων «ΘΑΛΗΣ», «ΑΡΙΣΤΕΙΑ Ι και ΙΙ» και «ERC» να αποδεχθούν οριζόντιες περικοπές προϋπολογισμών στα προγράμματα τους, και μάλιστα (κατά περίπτωση) χωρίς αλλαγές στο φυσικό αντικείμενο ή στους σκοπούς των προγραμμάτων.
Αυτά συμβαίνουν όταν:
• Η επιτυχής διεκδίκηση των συγκεκριμένων προγραμμάτων έγινε μετά από απαιτητικές και χρονοβόρες διαδικασίες προετοιμασίας τεχνικών δελτίων, αξιολόγησης μέσα από (κατά τεκμήριο) αδιάβλητες διαδικασίες κρίσης και τελικής επιλογής. Θυμίζουμε ότι σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν, οι επιστημονικοί υπεύθυνοι υποχρεώθηκαν -από τις εκάστοτε ηγεσίες του ΥΠΑΙΘ- να συγγράψουν και να επανυποβάλλουν πολλαπλές φορές τις ερευνητικές τους προτάσεις για το ίδιο πρόγραμμα (όπως στο «ΘΑΛΗΣ»), ενίοτε με τον προϋπολογισμό τους μειωμένο έως και στο μισό (όπως στο («ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΙΙ»)!
• Μετά τη φάση της επιλογής, οι διαδικασίες διαχείρισης των προγραμμάτων και εκταμίευσης των χρημάτων έγιναν με πρόσθετες καθυστερήσεις, με αλλαγές στους νόμους και στις εγκυκλίους που μετέβαλαν συχνά το διαχειριστικό περιβάλλον και με την υιοθέτηση πολλαπλών γραφειοκρατικών αγκυλώσεων και αδικαιολόγητων καθυστερήσεων από τις αρμόδιες Διαχειριστικές Αρχές του Υπουργείου Παιδείας και του Υπουργείου Ανάπτυξης.
• Η αυθαίρετη περικοπή του 10-23% των προϋπολογισμών των ανωτέρω προγραμμάτων γίνεται ενώ επίκειται η λήξη των ΕΣΠΑ 2007-2013, με την (φαιδρή) δικαιολογία ότι «σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει γίνει επαρκής απορρόφηση»: Μα αφού αυτό είναι γνωστό, γιατί δεν περικόπτονται μετά από αξιολόγηση, οι προϋπολογισμοί μόνο όσων προγραμμάτων βρίσκονται σε υστέρηση απορρόφησης, και μάλιστα κατά 20% ή 30% ή και ακόμα περισσότερο; Και όσοι έχουν τηρήσει τα χρονοδιαγράμματα τους και έχουν επιτύχει υψηλή απορρόφηση τι θα θυσιάσουν; Την επιστημονική τους δουλειά, τους συνεργάτες τους ή την αξιοπρέπεια τους;
• Τα προγράμματα αυτά περιέχουν (και ήταν σοβαρό στοιχείο στην αξιολόγησή τους), πολλαπλές συνεργασίες με Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα στο εξωτερικό, με συνέπεια να αδυνατούν οι εταίροι μας στην αλλοδαπή να κατανοήσουν γιατί περικόπτονται «εν μια νυκτί» οι προγραμματισμένες και προϋπολογισθείσες δράσεις για τις οποίες έχουν υπάρξει (υπογεγραμμένες) συμφωνίες.
• Η προσαρμογή των Τεχνικών Δελτίων επιβάλλεται να γίνει με ασφυκτικές προθεσμίες, και μάλιστα χωρίς (όπως αναφέραμε ήδη) αλλαγή του φυσικού αντικειμένου ή των σκοπών του προγράμματος. Με άλλα λόγια, οι αρμόδιες Γραμματείες κρίνουν ότι η προσπάθεια σύνταξης (και αξιολόγησης) των προϋπολογισμών με ακρίβεια ανάλογα με τα παραδοτέα, τα χρονοδιαγράμματα, τα έργα και τα υπο-έργα, είναι μια φενάκη, μια άσκηση επί χάρτου που μπορεί να διαγραφεί με μια μονοκονδυλιά! Ζητείται σοβαρότης (αλλά ματαίως;).
Την ίδια περίοδο που συμβαίνουν όλα αυτά, παρατηρείται το φαινόμενο να προκηρύσσονται νέα προγράμματα από το Υπουργείο Παιδείας, με υπερβολικά στενές προθεσμίες για την υποβολή των προτάσεων από τους ενδιαφερομένους.
Συγκεκριμένα:
• Η πράξη «Ανάδειξη καινοτόμων ιδεών της Ακαδημαϊκής Κοινότητας για την ενίσχυση της εξωστρέφειας των ΑΕΙ» προκηρύχθηκε στις 24/9/2014 με Α.Π. 18228, με καταληκτική ημερομηνία την 24/10/2014.
• Η πράξη «Διπλή Σταδιοδρομία Αθλητών/τριών» προκηρύχθηκε στις 14/3/2014 με Α.Π. 5373, με καταληκτική ημερομηνία δύο εβδομάδες μετά την ημερομηνία της προκήρυξης!
Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι στην τελευταία αυτή πράξη, ο αριθμός των προτάσεων που υποβλήθηκαν από διαφορετικές ερευνητικές ομάδες των ΑΕΙ ήταν ακριβώς αυτός που απαιτούνταν για να καλύψουν τη δημόσια δαπάνη!
Όμως, υπάρχουν πληροφορίες ότι και σε άλλες αντίστοιχες προκηρύξεις έργων από την ίδια Αρχή, ΚΑΙ οι προθεσμίες ήταν ασφυκτικές ΚΑΙ οι υποβληθείσες προτάσεις ήταν πάλι αντίστοιχες με τις δυνατότητες της χρηματοδότησης. Τυχαίο; Δύσκολο, μάλλον ... Επιβάλλεται η διερεύνηση των σχετικών πληροφοριών και των (κάκιστων) φημών που κυκλοφορούν, από τις αρμόδιες ελεγκτικές και (ίσως) εισαγγελικές αρχές.
Ο συνδυασμός των δύο αυτών γεγονότων, δηλαδή των αυθαίρετων περικοπών έργων από τη μια πλευρά και των περίεργων διαδικασιών έγκρισης άλλων προτάσεων για χρηματοδότηση από την άλλη, δημιουργεί την ισχυρή υπόνοια ότι οι αρμόδιοι θεωρούν πως η έρευνα δεν πρέπει να γίνεται με επιστημονική τεκμηρίωση και ορθολογική προσέγγιση, αλλά με διαδικασίες αδιαφανείς, αυθαίρετες και, εν τέλει, διαπλεκόμενες.
Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα που προσπαθεί να συνέλθει από μια σοβαρή δημοσιονομική -και όχι μόνο- κρίση και από μια παρατεταμένη περίοδο λιτότητας και ύφεσης. Δηλαδή, μια χώρα όπου, όλοι οι σοβαροί μελετητές υποστηρίζουν ότι χρειάζεται την έρευνα ως μοχλό ανάπτυξης και υποστήριξης καινοτόμων ιδεών που θα την βγάλουν από την εσωστρέφεια της και θα την καταστήσουν εξωστρεφή και διεθνώς ανταγωνιστική. Διαφορετικά, η έξοδος από την κρίση και την περίοδο των μνημονίων θα επαναφέρει την κυριαρχία της λογικής της Ψωροκώσταινας και θα προετοιμάσει το έδαφος για την επόμενη (χειρότερη) κρίση που θα έρθει.
Καλούμε
• την Κυβέρνηση και τους αρμόδιους Υπουργούς Παιδείας και Ανάπτυξης να αντιληφθούν τη σοβαρότητα της κατάστασης, τις τραγελαφικές συνέπειες των περικοπών και τις τραγικές επιπτώσεις στη διεθνή φήμη των Πανεπιστημίων και των Ερευνητικών Κέντρων της χώρας, και να επανεξετάσουν άμεσα τις αποφάσεις για οριζόντιες περικοπές στα προγράμματα.
• το Υπουργείο Παιδείας και τις αρμόδιες διαχειριστικές αρχές να εφαρμόσουν επιτέλους ένα σοβαρό, σταθερό, διαφανές και αξιοκρατικό σύστημα προκήρυξης και αξιολόγησης προγραμμάτων που θα οδηγεί στην επιλογή των αρίστων προτάσεων – άλλωστε, οι διαδικασίες που διασφαλίζουν αυτές τις προϋποθέσεις εφαρμόζονται με επιτυχία στην Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και πολλά χρόνια (και με τη συμμετοχή σε όλες τις φάσεις Ελλήνων Πανεπιστημιακών και Ερευνητών).
• τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας (ΑΔΙΠ, ΣΕΥΠ, ΕΣΕΤ, κλπ.) να επιστήσουν την προσοχή της Κυβέρνησης και της Βουλής των Ελλήνων στις λανθασμένες αυτές πολιτικές και πρακτικές, που υπονομεύουν το μέλλον της έρευνας στη χώρα και να απαιτήσουν από αυτές να εφαρμόσουν τις κατάλληλες και απαραίτητες αξιοκρατικές και αδιάβλητες διαδικασίες που θα συμβάλουν στη σύγχρονη ανάπτυξη.
• τις Πανεπιστημιακές Αρχές και τις διοικήσεις των Ερευνητικών Κέντρων να αντιδράσουν με κάθε πρόσφορο μέσο: Δεν αρκεί η έκδοση ψηφισμάτων από τις Συνόδους των Πρυτάνεων, των Προέδρων των ΤΕΙ και των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων. Απαιτείται μια ουσιαστική και με σθένος παρέμβαση προς το Υπουργείο Παιδείας, αλλά και προς την Κυβέρνηση στο σύνολό της.
• τους ίδιους τους Πανεπιστημιακούς και Ερευνητές, καθώς και τους Επιστημονικούς Υπεύθυνους των Προγραμμάτων, αφενός να υποβάλουν τα αναθεωρημένα Τεχνικά Δελτία, με την επιφύλαξη των νομίμων δικαιωμάτων τους σε σχέση με τις υποχρεώσεις τους και τη μονομερή περικοπή που τους επιβλήθηκε στους προϋπολογισμούς των έργων τους, και αφετέρου να αρνηθούν να συμμετάσχουν στη διεκδίκηση προγραμμάτων όταν είναι εμφανές ότι οι διαδικασίες δεν είναι ούτε αδιάβλητες ούτε αξιοκρατικές. Αντίθετα, να τις καταγγείλουν, για να πάψει επιτέλους να υπερισχύει η διαπλοκή έναντι της αξιοκρατίας.
Tromaktiko
Αυτά συμβαίνουν όταν:
• Η επιτυχής διεκδίκηση των συγκεκριμένων προγραμμάτων έγινε μετά από απαιτητικές και χρονοβόρες διαδικασίες προετοιμασίας τεχνικών δελτίων, αξιολόγησης μέσα από (κατά τεκμήριο) αδιάβλητες διαδικασίες κρίσης και τελικής επιλογής. Θυμίζουμε ότι σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν, οι επιστημονικοί υπεύθυνοι υποχρεώθηκαν -από τις εκάστοτε ηγεσίες του ΥΠΑΙΘ- να συγγράψουν και να επανυποβάλλουν πολλαπλές φορές τις ερευνητικές τους προτάσεις για το ίδιο πρόγραμμα (όπως στο «ΘΑΛΗΣ»), ενίοτε με τον προϋπολογισμό τους μειωμένο έως και στο μισό (όπως στο («ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΙΙ»)!
• Μετά τη φάση της επιλογής, οι διαδικασίες διαχείρισης των προγραμμάτων και εκταμίευσης των χρημάτων έγιναν με πρόσθετες καθυστερήσεις, με αλλαγές στους νόμους και στις εγκυκλίους που μετέβαλαν συχνά το διαχειριστικό περιβάλλον και με την υιοθέτηση πολλαπλών γραφειοκρατικών αγκυλώσεων και αδικαιολόγητων καθυστερήσεων από τις αρμόδιες Διαχειριστικές Αρχές του Υπουργείου Παιδείας και του Υπουργείου Ανάπτυξης.
• Η αυθαίρετη περικοπή του 10-23% των προϋπολογισμών των ανωτέρω προγραμμάτων γίνεται ενώ επίκειται η λήξη των ΕΣΠΑ 2007-2013, με την (φαιδρή) δικαιολογία ότι «σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει γίνει επαρκής απορρόφηση»: Μα αφού αυτό είναι γνωστό, γιατί δεν περικόπτονται μετά από αξιολόγηση, οι προϋπολογισμοί μόνο όσων προγραμμάτων βρίσκονται σε υστέρηση απορρόφησης, και μάλιστα κατά 20% ή 30% ή και ακόμα περισσότερο; Και όσοι έχουν τηρήσει τα χρονοδιαγράμματα τους και έχουν επιτύχει υψηλή απορρόφηση τι θα θυσιάσουν; Την επιστημονική τους δουλειά, τους συνεργάτες τους ή την αξιοπρέπεια τους;
• Τα προγράμματα αυτά περιέχουν (και ήταν σοβαρό στοιχείο στην αξιολόγησή τους), πολλαπλές συνεργασίες με Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα στο εξωτερικό, με συνέπεια να αδυνατούν οι εταίροι μας στην αλλοδαπή να κατανοήσουν γιατί περικόπτονται «εν μια νυκτί» οι προγραμματισμένες και προϋπολογισθείσες δράσεις για τις οποίες έχουν υπάρξει (υπογεγραμμένες) συμφωνίες.
• Η προσαρμογή των Τεχνικών Δελτίων επιβάλλεται να γίνει με ασφυκτικές προθεσμίες, και μάλιστα χωρίς (όπως αναφέραμε ήδη) αλλαγή του φυσικού αντικειμένου ή των σκοπών του προγράμματος. Με άλλα λόγια, οι αρμόδιες Γραμματείες κρίνουν ότι η προσπάθεια σύνταξης (και αξιολόγησης) των προϋπολογισμών με ακρίβεια ανάλογα με τα παραδοτέα, τα χρονοδιαγράμματα, τα έργα και τα υπο-έργα, είναι μια φενάκη, μια άσκηση επί χάρτου που μπορεί να διαγραφεί με μια μονοκονδυλιά! Ζητείται σοβαρότης (αλλά ματαίως;).
Την ίδια περίοδο που συμβαίνουν όλα αυτά, παρατηρείται το φαινόμενο να προκηρύσσονται νέα προγράμματα από το Υπουργείο Παιδείας, με υπερβολικά στενές προθεσμίες για την υποβολή των προτάσεων από τους ενδιαφερομένους.
Συγκεκριμένα:
• Η πράξη «Ανάδειξη καινοτόμων ιδεών της Ακαδημαϊκής Κοινότητας για την ενίσχυση της εξωστρέφειας των ΑΕΙ» προκηρύχθηκε στις 24/9/2014 με Α.Π. 18228, με καταληκτική ημερομηνία την 24/10/2014.
• Η πράξη «Διπλή Σταδιοδρομία Αθλητών/τριών» προκηρύχθηκε στις 14/3/2014 με Α.Π. 5373, με καταληκτική ημερομηνία δύο εβδομάδες μετά την ημερομηνία της προκήρυξης!
Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι στην τελευταία αυτή πράξη, ο αριθμός των προτάσεων που υποβλήθηκαν από διαφορετικές ερευνητικές ομάδες των ΑΕΙ ήταν ακριβώς αυτός που απαιτούνταν για να καλύψουν τη δημόσια δαπάνη!
Όμως, υπάρχουν πληροφορίες ότι και σε άλλες αντίστοιχες προκηρύξεις έργων από την ίδια Αρχή, ΚΑΙ οι προθεσμίες ήταν ασφυκτικές ΚΑΙ οι υποβληθείσες προτάσεις ήταν πάλι αντίστοιχες με τις δυνατότητες της χρηματοδότησης. Τυχαίο; Δύσκολο, μάλλον ... Επιβάλλεται η διερεύνηση των σχετικών πληροφοριών και των (κάκιστων) φημών που κυκλοφορούν, από τις αρμόδιες ελεγκτικές και (ίσως) εισαγγελικές αρχές.
Ο συνδυασμός των δύο αυτών γεγονότων, δηλαδή των αυθαίρετων περικοπών έργων από τη μια πλευρά και των περίεργων διαδικασιών έγκρισης άλλων προτάσεων για χρηματοδότηση από την άλλη, δημιουργεί την ισχυρή υπόνοια ότι οι αρμόδιοι θεωρούν πως η έρευνα δεν πρέπει να γίνεται με επιστημονική τεκμηρίωση και ορθολογική προσέγγιση, αλλά με διαδικασίες αδιαφανείς, αυθαίρετες και, εν τέλει, διαπλεκόμενες.
Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα που προσπαθεί να συνέλθει από μια σοβαρή δημοσιονομική -και όχι μόνο- κρίση και από μια παρατεταμένη περίοδο λιτότητας και ύφεσης. Δηλαδή, μια χώρα όπου, όλοι οι σοβαροί μελετητές υποστηρίζουν ότι χρειάζεται την έρευνα ως μοχλό ανάπτυξης και υποστήριξης καινοτόμων ιδεών που θα την βγάλουν από την εσωστρέφεια της και θα την καταστήσουν εξωστρεφή και διεθνώς ανταγωνιστική. Διαφορετικά, η έξοδος από την κρίση και την περίοδο των μνημονίων θα επαναφέρει την κυριαρχία της λογικής της Ψωροκώσταινας και θα προετοιμάσει το έδαφος για την επόμενη (χειρότερη) κρίση που θα έρθει.
Καλούμε
• την Κυβέρνηση και τους αρμόδιους Υπουργούς Παιδείας και Ανάπτυξης να αντιληφθούν τη σοβαρότητα της κατάστασης, τις τραγελαφικές συνέπειες των περικοπών και τις τραγικές επιπτώσεις στη διεθνή φήμη των Πανεπιστημίων και των Ερευνητικών Κέντρων της χώρας, και να επανεξετάσουν άμεσα τις αποφάσεις για οριζόντιες περικοπές στα προγράμματα.
• το Υπουργείο Παιδείας και τις αρμόδιες διαχειριστικές αρχές να εφαρμόσουν επιτέλους ένα σοβαρό, σταθερό, διαφανές και αξιοκρατικό σύστημα προκήρυξης και αξιολόγησης προγραμμάτων που θα οδηγεί στην επιλογή των αρίστων προτάσεων – άλλωστε, οι διαδικασίες που διασφαλίζουν αυτές τις προϋποθέσεις εφαρμόζονται με επιτυχία στην Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και πολλά χρόνια (και με τη συμμετοχή σε όλες τις φάσεις Ελλήνων Πανεπιστημιακών και Ερευνητών).
• τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας (ΑΔΙΠ, ΣΕΥΠ, ΕΣΕΤ, κλπ.) να επιστήσουν την προσοχή της Κυβέρνησης και της Βουλής των Ελλήνων στις λανθασμένες αυτές πολιτικές και πρακτικές, που υπονομεύουν το μέλλον της έρευνας στη χώρα και να απαιτήσουν από αυτές να εφαρμόσουν τις κατάλληλες και απαραίτητες αξιοκρατικές και αδιάβλητες διαδικασίες που θα συμβάλουν στη σύγχρονη ανάπτυξη.
• τις Πανεπιστημιακές Αρχές και τις διοικήσεις των Ερευνητικών Κέντρων να αντιδράσουν με κάθε πρόσφορο μέσο: Δεν αρκεί η έκδοση ψηφισμάτων από τις Συνόδους των Πρυτάνεων, των Προέδρων των ΤΕΙ και των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων. Απαιτείται μια ουσιαστική και με σθένος παρέμβαση προς το Υπουργείο Παιδείας, αλλά και προς την Κυβέρνηση στο σύνολό της.
• τους ίδιους τους Πανεπιστημιακούς και Ερευνητές, καθώς και τους Επιστημονικούς Υπεύθυνους των Προγραμμάτων, αφενός να υποβάλουν τα αναθεωρημένα Τεχνικά Δελτία, με την επιφύλαξη των νομίμων δικαιωμάτων τους σε σχέση με τις υποχρεώσεις τους και τη μονομερή περικοπή που τους επιβλήθηκε στους προϋπολογισμούς των έργων τους, και αφετέρου να αρνηθούν να συμμετάσχουν στη διεκδίκηση προγραμμάτων όταν είναι εμφανές ότι οι διαδικασίες δεν είναι ούτε αδιάβλητες ούτε αξιοκρατικές. Αντίθετα, να τις καταγγείλουν, για να πάψει επιτέλους να υπερισχύει η διαπλοκή έναντι της αξιοκρατίας.
Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΜΑΧΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΟ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ο ΠΑΝΙΚΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΣΤΟ ΙΑΠΩΝΙΚΟ GP
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
