2014-12-15 14:08:51
Παναγιώτης Ήφαιστος, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων – Στρατηγικών Σπουδών
Κύρια παραδοχή μαζί και διαπίστωση είναι το γεγονός της πολιτικής κυριαρχίας των κρατών (Εθνική ανεξαρτησία) όπως συγκροτήθηκε και σταθεροποιήθηκε μετά την Συνθήκη της Βεστφαλίας του 1648). Διαπιστωτικά αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνικές οντότητες είναι, ή αξιώνουν να είναι, εθνικά ανεξάρτητες. Βασικά, η Εθνική Ανεξαρτησία δεν είναι μόνο η υψηλή αρχή της σύγχρονης κρατοκεντρικής οργάνωσης αλλά και η κοινή κοσμοθεωρία όλων των εθνών.
Το θεμέλιο, επίσης, του σύγχρονου πολιτικού πολιτισμού. Αυτό τυπολογικά, νομικά και πολιτικά εδραιώθηκε στον ΟΗΕ το 1945. Γι’ αυτό απουσιάζει μια παγκόσμια κυβέρνηση ή μια κυβέρνηση των κυβερνήσεων και ούτε πρέπει να αναμένεται να υπάρξει στο προβλεπτό μέλλον.
Ο λόγος για τον οποίο οι κοινωνίες αξιώνουν πολιτική κυριαρχία, βέβαια, είναι επειδή δεν υπάρχει μια παγκόσμια κοινωνία αλλά πολλές κοινωνίες. Η απουσία ενός παγκόσμιου κοινωνικοπολιτικού συστήματος σημαίνει ότι εξ ορισμού
α) δεν μπορούν να προσδιοριστούν ηθικά κριτήρια και
β) δεν μπορεί να θεσμιστούν οι διανεμητικές λειτουργίες της ισχύος. Σε αυτό έγκειται και το Θουκυδίδειο αξίωμα ότι στην διεθνή πολιτική όπου απουσιάζει ένα παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα η ισχύς δεν θεσμίζεται. Έτσι, «δίκαιο υπάρχει όταν υπάρχει ίση δύναμη (ισορροπία δυνάμεων) και όταν αυτό δεν συμβαίνει ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί και προσαρμόζεται» (ή εκμηδενίζεται ή και εξοντώνεται).
Ακολουθούν τα εξής ουσιώδη και στοιχειώδη που αφορούν την διεθνή πολιτική:
οι επισημάνσεις του Robert Gilpin για τα κύρια χαρακτηριστικά της διαχρονίας,οι δέκα θεωρήσεις του Kenneth Waltz που αφορούν το σύγχρονο κρατοκεντρικό σύστημαοι σχετικές πρόνοιες του Χάρτη του ΟΗΕ που προσδιορίζουν το καθεστώς της εσωτερικής/εξωτερικής κυριαρχίας του σύγχρονου κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος καιπερίληψη του δοκιμίου για την μεταψυχροπολεμική εποχή που περιστρέφεται γύρω από τα Θουκυδίδεια αξιώματα και την θεωρία του Waltz
Διαχρονία
Ο Gilpin επισήμανε καταρχήν ότι, ως αφετηρία κάθε σοβαρής διεθνολογικής συζήτησης απαιτείται να υπάρχει συναίνεση για το γεγονός πως οι διεθνείς σχέσεις είναι ουσιαστικά συγκρουσιακού χαρακτήρα:
Πρώτον, η ανάλυση που επισημαίνει τα αίτια πολέμου και τον διαχρονικό χαρακτήρα τους δεν προκρίνει την πολιτική και ηθική στάση κάποιου αλλά μια ρεαλιστική εκτίμηση των διεθνών σχέσεων απαιτεί ανάλυση του κόσμου όπως είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι και πως η ισχύς είναι ο καθοριστικός παράγων των διεθνών πολιτικών δρώμενων.
Δεύτερο, καθ’ όλη τη διάρκεια της γνωστής ιστορίας, βασική μονάδα κοινωνικής οργάνωσης στον διεθνή χώρο και θεμέλιο των πολιτικών σχέσεων είναι η «ομάδα» και όχι τα άτομα ή οι τάξεις. Αυτή η παραδοχή παραπέμπει σε μια άλλη πραγματικότητα, δηλαδή πως σ’ ένα κόσμο με ανεπάρκεια πόρων οι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι για τη διανομή τους ως ομάδες και όχι ως άτομα. Ο «homo sapiens» είναι είδος ανήκων σε φυλές στις οποίες, για τους περισσότερους από εμάς, η πίστη και νομιμοφροσύνη είναι υπεράνω όλων των άλλων κριτηρίων ή παραγόντων εκτός της οικογένειας. Στα νεότερα χρόνια, αυτές τις ανταγωνιζόμενες ομάδες-φυλές τις ονομάσαμε “έθνη-κράτη” και την πίστη-νομιμοφροσύνη σ’ αυτά “εθνικισμό” Αν και η μορφή και ο χαρακτήρας αυτών των ομάδων μεταβάλλεται – φυλές, βασίλεια, αυτοκρατορίες, έθνη-κράτη – κατά καιρούς λόγω οικονομικών, δημογραφικών και τεχνολογικών αλλαγών, ατυχώς, η θεμελιώδης συγκρουσιακή φύση της μεταξύ τους σχέσης δεν μεταβάλλεται». Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα της μορφής διεθνούς οργάνωσης που προκρίνει κάποιος λόγω ιδεολογικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπόφευκτα απαιτείται παραδοχή της «ομάδας» ως βασικής συλλογικής μονάδας οργάνωσης του διεθνούς συστήματος.
Τρίτο, στις πολιτικές σχέσεις όλων των ειδών και όλων των επιπέδων παρατηρείται πως η ισχύς και η ασφάλεια είναι πρωταρχικής σημασίας στον προσδιορισμό των ανθρωπίνων κινήτρων.
Παραπέμποντας στον Θουκυδίδη, ο Gilpin συνεχίζει επισημαίνοντας ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες ή κριτήρια όπως τιμή, απληστία και προπαντός φόβο τα οποία συναρτώνται άμεσα με την ισχύ, την θέση και τον ρόλο.
Η ισχύς δεν είναι πάντα το μόνο κριτήριο. Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι, επιβραβεύουν, επίσης, την αλήθεια, την αρετή, την καλοσύνη και την ομορφιά.
Πλην όμως, όλες οι πιο πάνω αγαθές επιδιώξεις και ηθικά κριτήρια χάνονται, εάν, υπό συνθήκες συνεχών και έντονων αγώνων ισχύος μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, δεν διασφαλιστούν.
Κεντρικές θεωρήσεις του Kenneth Waltz.
Από τον πρόλογο του Αθ. Πλατιά στην εισαγωγή του έργου του K. Waltz Θεωρία διεθνούς πολιτικής (Εκδόσεις Ποιότητα 2010), σ. 10-12. – βλ. άρθρα, σχόλια και κριτικές στην διεύθυνση http://www.ifestosedu.gr/54waltzduo.htm
Η έλλειψη ρυθμιστικής εξουσίας στο διεθνές σύστημα παίζει καθοριστικό ρόλο στη συμπεριφορά των κρατών και στη σταθερότητα ή στην αστάθεια του διεθνούς συστήματος (άναρχο διεθνές σύστημα).Καθώς απουσιάζει η υπερκρατική εξουσία, η οποία θα μπορούσε να ρυθμίζει τον ανταγωνισμό, οι σχέσεις των κρατών είναι κατά βάση ανταγωνιστικές και πολλές φορές συγκρουσιακές (ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα).Τα κράτη σε ένα τέτοιο ανταγωνιστικό σύστημα πρέπει από μόνα τους να μεριμνήσουν για την ασφάλειά τους (αρχή της αυτοβοήθειας).Τα κράτη στο άναρχο διεθνές σύστημα αναγκάζονται να λάβουν μέτρα, για να αυξήσουν την ασφάλειά τους. Τα μέτρα αυτά όμως μειώνουν την ασφάλεια των άλλων. Αυτό ανατροφοδοτεί την ανασφάλεια και τον ανταγωνισμό. Αυτό είναι το γνωστό «δίλημμα ασφάλειας».Τα κράτη είναι οι βασικοί δρώντες στο διεθνές σύστημα άρα και η βασική μονάδα ανάλυσης των διεθνών σχέσεων (κρατικοκεντρικό διεθνές σύστημα). [οι διεθνικοί δρώντες είναι εργαλειακού χαρακτήρα μέσα στην στρατηγική των κρατών και οι διεθνείς θεσμοί εξ ορισμού και αναπόδραστα (λόγω υψηλών αρχών διεθνούς δικαίου, είναι εξαρτημένες μεταβλητές των κρατών και μάλιστα των ισχυρών]Τα κράτη επειδή είναι «ευαίσθητα στο κόστος» έχουν κάθε λόγο να συμπεριφέρονται ορθολογικά. Τα λάθη τιμωρούνται (αρχή του ορθολογισμού).Κυρίαρχος στόχος του κράτους είναι η κατοχύρωση της ασφάλειάς του, δηλαδή η επιβίωση, η διατήρηση της εδαφικής κυριαρχίας και της εθνικής ανεξαρτησίας/αυτονομίας (βασικό εθνικό συμφέρον).Τα κράτη επιδιώκουν να αποκτήσουν «ισχύ», η οποία είναι το κύριο «νόμισμα» στη διεθνή πολιτική (επιδίωξη ισχύος).Σε ένα ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα τα κράτη έχουν κίνητρο να εξισορροπήσουν τους αντιπάλους τους (στρατηγική εξισορρόπησης), για να αυξήσουν την ασφάλειά τους.Οι μεμονωμένες προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη να εξισορροπήσουν τους αντιπάλους τους, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός αυτορυθμιζόμενου συστήματος ισορροπίας δυνάμεων που με τη σειρά του δύναται να συμβάλλει στη διατήρηση της ειρήνης (αρχή της ισορροπίας ισχύος).
Ο ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΟΗΕ – Καθεστώς διεθνούς πολιτικής
Θεμελιώδεις αρχές σχέσεων των κρατών και Υψηλές Αρχές Διεθνούς Δικαίου:σύμφυτες με την ίδια την ύπαρξη των κρατών
Διακρατική ισοτιμίαΜη ΕπέμβασηΕσωτερική αυτοδιάθεσηΕιρηνική επίλυση των διαφορών
Κεφάλαιο Ι, Άρθρο 2 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ
Άρθρο 2.1. Αρχή της κυρίαρχης ισότητας
Άρθρο 2.2. Ειρηνική Επίλυση των διαφορών
Άρθρο 2.3. Αποχή από χρήση βίας κατά εδαφικής ακεραιότητας και πολιτικής ανεξαρτησίας άλλων κρατών.
Άρθρο 2. 7. «Καμιά διάταξη αυτού του Χάρτη δεν θα δίνει το δικαίωμα στα Η.Ε. να επεμβαίνουν επί ζητημάτων που ανήκουν ουσιαστικά στην εσωτερική διαδικασία οποιουδήποτε κράτους και δεν θα αναγκάζει τα Μέλη να υποβάλλουν τέτοια θέματα για ρύθμιση σύμφωνα με την τους όρους αυτού του Χάρτη. Η Αρχή αυτή δεν πρέπει να εμποδίζει την εφαρμογή των εξαναγκαστικών μέτρων που προβλέπονται στο Κεφάλαιο 7»
Κεφάλαιο 7 – Κίνδυνοι για την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια: «Ενέργειες σε περίπτωση απειλής εναντίον της Ειρήνης, Διαταράξεως της Ειρήνης και Επιθετικών Πράξεων»
Άρθρο 39. «Το Συμβούλιο Ασφαλείας θα αποφαίνεται αν υπάρχει απειλή για την ειρήνη, διατάραξη της ειρήνης ή επιθετική ενέργεια και θα κάνει συστάσεις ή θα αποφασίζει ποια μέτρα θα λαμβάνονται σύμφωνα με τα Άρθρα 41 και 42 για να αποκατασταθεί η διεθνής ειρήνη και ασφάλεια».
[Τα άρθρα 41 και 42 περιγράφουν κλιμακωτές αποφάσεις και ενέργειες που αρχίζουν από οικονομικά μέτρα μέχρι και άσκηση βίας πάντοτε όμως υπό το πρίσμα συγκεκριμένων διαδικασιών που –αφού προηγηθεί διαμεσολάβηση κτλ– θα βρίσκονται υπό την διαρκή επίβλεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας, της Επιτροπής του Στρατιωτικού Επιτελείου …»]
Επισημάνσεις
ΟΗΕ – Διεθνές Δίκαιο/διεθνείς θεσμοί: Θεσμοί διακρατικής τάξης και όχι θεσμοί διακρατικής ή ενδοκρατικής δικαιοσύνης καθότι απουσιάζει ένα παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα προσδιορισμού παγκόσμιων ηθικών κριτηρίων και ενός παγκόσμιου συστήματος διανεμητικής δικαιοσύνης.
Πρόοδοι πέραν των συμφωνιών διεθνούς τάξης που δεν συνιστούν, εν τούτοις, υπερεθνικές ρυθμίσεις αλλά συμπεφωνημένους κανόνες ενσωματωμένους στην ενδοκρατική δικαιιταξία των συμβεβλημένων κρατών:
-Υπογραφή Χάρτας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – παραμένει εφαρμογή τους στην βάση οικουμενικής συμφωνίας – η εφαρμογή παραμένει υπόθεση των μελών κρατών
Δικαιακές ρυθμίσεις ενσωματωμένες στην ενδοκρατική δικαιοταξία των κατά περίπτωση συμβεβλημένων
-Συνθήκη της Γενεύης – Εγκλήματα Πολέμου – Εγκλήματα κατά ανθρωπότητας
-Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
-Ευρωπαϊκή έννομη τάξη – κράτος δικαίου
-Διεθνής Ποινική Δικαιοσύνη
- Το διεθνές σύστημα είναι κρατοκεντρικό, καθεστώς είναι η κρατική κυριαρχία, ο ΟΗΕ αποσκοπεί στην στήριξη της κυριαρχίας-ανεξαρτησίας, το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει αρμοδιότητα αποκατάστασης της διαταραχθείσης τάξης και όχι προσδιορισμού κριτηρίων ενδοκρατικής ή διακρατικής δικαιοσύνης, επέκταση των αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου Ασφαλείας πέραν ζητημάτων διεθνούς τάξης υπονομεύει τα θεμέλια του οντολογικά θεμελιωμένου καθεστώτος κυριαρχίας.
Πηγή: Π. Ήφαιστος, Οι διεθνείς σχέσεις ως αντικείμενο επιστημονικής μελέτης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα σ. 347).
Δοκίμιο: «Ο ρόλος της κρατικής ισχύος στον μετά-Αποικιακό εθνοκρατοκεντρικό κόσμο του Εικοστού Πρώτου Αιώνα» αναρτημένο και στη διεύθυνση http://wp.me/p3OlPy-AA.
Περίληψη:
Ποιες είναι οι επιπτώσεις εκ του γεγονότος της χειραφέτησης πολλών εθνοκρατών τα οποία διαθέτουν πνευματικά μεστές πολιτικές ανθρωπολογίες; Πως συμπλέκονται τα τρία επίπεδα ανάλυσης –άνθρωπος, κράτος, διεθνές σύστημα– εκ του γεγονότος ότι μέσα στην μέχρι τούδε υλιστική δημόσια σφαίρα εισρέει πλέον δραστικά και διαμορφωτικά ο πνευματικός κόσμος των πολιτών; Επηρεάζεται η εξωτερική πολιτική των κρατών; Το Υπόδειγμα των διεθνών σχέσεων, υποστηρίζεται, ορίζεται από τις εγγενείς ιδιότητες της εθνοκρατοκεντρικής οντολογίας. Από το Υπόδειγμα απορρέουν οι αξιωματικές θέσεις όπως διατυπώθηκαν από τον Θουκυδίδη σε αναφορά με το πανομοιότυπο κλασικό σύστημα των Πόλεων. Το Υπόδειγμα και οι αξιωματικές διατυπώσεις του Θουκυδίδη οριοθετούν το θεωρητικό πεδίο ανάπτυξης της διεθνούς πολιτικής και δεσμεύουν δεοντολογικά την πολιτική επιστήμη των διεθνών σχέσεων. Τα ιδεολογικά συναρτημένα θεωρήματα του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού, υποστηρίζεται πιο κάτω, δεν εμπίπτουν σε αυτό το πεδίο και γι’ αυτό θεωρούνται επιστημονικά έωλα. Συγκρατώντας πολλά αξιόπιστα πορίσματα του κλασικού ρεαλισμού, υποστηρίζεται, η μόνη βάσιμα συγκροτημένη θεωρία διεθνούς πολιτικής είναι, εξ αντικειμένου, η δομική θεωρία του Kenneth Waltz. Συμβατά με το Παράδειγμα / Υπόδειγμα θεμελιώνει με ακλόνητο τρόπο την σχέση αιτίων-αιτιατών και σταθερότητας-αστάθειας και αλλαγής ανάλογα με την διεθνή κατανομή ισχύος. Η ανάλυση που ακολουθεί συνδέει και συμπλέκει τα εξής:
Στο ενδοκρατικό πολιτικό γίγνεσθαι η απροσμέτρητη ποικιλομορφία και η μεγάλη κύμανση των τιμών των ενδοκρατικών μεταβλητών –πολιτισμοί, θρησκείες, κτλ, και σύμμειξη και μέθεξη πνεύματος και αισθητών στην πολιτειακή συγκρότηση– δεν επιτρέπουν μια επιστημονικών προδιαγραφών στάθμιση και εκτίμηση αιτίων και αποτελεσμάτων. Ως εκ τούτου και με δεδομένης της ανομοιότητας των κρατικών δρώντων, γενική θεωρία εξωτερικής δεν μπορεί να υπάρξει. Καλούτσικες περιγραφές κάθε κράτους, ενδεχομένως.Στο ενδοκρατικό επίπεδο όσον αφορά την διεθνή πολιτική το μόνο επιτρεπτό είναι η στάθμιση και εκτίμηση των διαμορφωτικών μεταβλητών της κρατικής ισχύος. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε αναφορά με τις υποστασιοποιημένες πολιτειακές συγκροτήσεις και θεσμίσεις που αφορούν την κρατική ισχύ. Αυτές οι διαμορφωτικές μεταβλητές, επιπλέον, ανάλογα με την κατά περίπτωση κύμανση των τιμών τους διαβαθμίζονται ως εκτιμήσεις υψηλότερου και χαμηλότερου ρίσκου.Έτσι εκτιμούμενη η κρατική ισχύς ανάγεται στο διεθνές επίπεδο και μαζί με την ισχύ των άλλων κρατών προσδιορίζεται η διεθνής κατανομή ισχύος. Η αναγωγή αυτή γίνεται αφού προηγουμένως “αφαιρεθούν όλα τα άλλα πλην των δυνατοτήτων (δηλαδή πλην της ισχύος)” των κρατών.Στην τρίτη ενότητα του παρόντος δοκιμίου και με όρους πολιτικής φιλοσοφίας αναλύονται οι προεκτάσεις για το δεύτερο και τρίτο επίπεδο εκ του γεγονότος ότι το ολοένα και πιο πνευματικά μεστό Βεστφαλιανό κράτος συγκροτεί τα εθνοκρατικά συστήματα διανεμητικής δικαιοσύνης με μοναδικό, ιδιαίτερο και ιδιόμορφο τρόπο: α) Βαθαίνει ολοένα και περισσότερο η ετερότητα της κατά κράτος πολιτικής ανθρωπολογίας. β) Συνεπαγόμενα αυξάνεται η εθνοκρατοκεντρική διαφοροποίηση. γ) Οι κρατοκεντρικές σχέσεις πρωτίστως εάν όχι αποκλειστικά διεξάγονται σε υλιστική βάση.Ο υλιστικός χαρακτήρας των κρατοκεντρικών σχέσεων δεν αφήνει πολιτικά άξια λόγου περιθώρια διεθνικών πολιτικών συγκροτήσεων. Αυτή η θεώρηση συμπληρώνει την θεωρητική θέση του Waltz ότι μόνο οι δυνατότητες μπορούν να αναχθούν στο διεθνές επίπεδο.Υπό το πρίσμα των προαναφερθέντων, έστω και εάν κανείς έχει κάποιες επιφυλάξεις για την προαναφερθείσα διαβάθμιση των ενδοκρατικών μεταβλητών, μπορούμε να διακρίνουμε απολύτως το δεύτερο από το τρίτο επίπεδο.Διακρίνοντας απόλυτα το δεύτερο από το τρίτο επίπεδο αφήνονται μεγάλα περιθώρια σταθμίσεων και εκτιμήσεων για τις εθνοκρατικές υποστασιοποιήσεις και την κρατική ισχύ. Σταθμίζοντας, εκτιμώντας και ανάγοντας την κρατική ισχύ στο τρίτο επίπεδο η ανά πάσα στιγμή προκύπτουσα διεθνής κατανομή ισχύος προσδιορίζει την ανισορροπία και ισορροπία σε αναφορά με ερωτήματα για την σταθερότητα ή την αστάθεια του εγγενώς άναρχου και ανταγωνιστικού διεθνούς συστήματος.Υπό το πιο πάνω πρίσμα διανοίγονται μια σειρά ερευνητικών πεδίων. Για παράδειγμα, για τον τρόπο που η εκάστοτε διεθνής κατανομή καταναγκάζει και προσδιορίζει τις αποφάσεις υποστασιοποίησης πολιτικών συγκροτήσεων που αφορούν την κρατική ισχύ.Η προκύπτουσα διάκριση του δευτέρου από το τρίτο επίπεδο ανατρέπει επιστημολογικά και μεθοδολογικά τα θεωρήματα και ιδεολογήματα περί διεθνικών, αισθητικών και άλλων σχέσεων. Εξ ορισμού δεν μπορούν να οδηγήσουν, υποστηρίζεται πιο κάτω, σε άξια λόγου πολιτική συγκρότηση: Οι διεθνικοί δρώντες είναι είτε ανεξάρτητες μεταβλητές βλαπτικές για όλους (τρομοκράτες, λαθρέμποροι κτλ) είτε εξαρτημένες μεταβλητές των κρατικών στρατηγικών. Οι διεθνείς θεσμοί, επίσης, ως εκ της φύσεώς τους είναι εξαρτημένες μεταβλητές των κρατών.Στην αγνώστου διάρκειας Οδύσσεια των εθνοκρατών η ισορροπία ή ανισορροπία ανάλογα με την εκάστοτε διεθνή κατανομή ισχύος είναι ο προσδιοριστικός παράγοντας της σταθερότητας-αστάθειας και των διεθνών αλλαγών.
Ενότητες του δοκιμίου
Η διαλεκτική σχέση μετά-ψυχροπολεμικής και μετά-αποικιακής εποχής. […]Ανθρωπολογικές και καθεστωτικές δομές υπό μακροϊστορικό πρίσμα και οι στρατηγικές των μεγάλων δυνάμεων. […]Τα διακριτά συστήματα διανεμητικής δικαιοσύνης και ο κρατοκεντρικός χαρακτήρας του διεθνούς συστήματος στον 21 αιώνα. […]Προβληματισμός πάνω στα λεπτά σύνορα της (μόνης) θεωρίας διεθνών σχέσεων και της διαλεκτικής σχέσης διεθνούς κατανομής ισχύος και εσωτερικής δομής. […]
ΠΟΙΟΤΗΤΑ
InfoGnomon
Κύρια παραδοχή μαζί και διαπίστωση είναι το γεγονός της πολιτικής κυριαρχίας των κρατών (Εθνική ανεξαρτησία) όπως συγκροτήθηκε και σταθεροποιήθηκε μετά την Συνθήκη της Βεστφαλίας του 1648). Διαπιστωτικά αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνικές οντότητες είναι, ή αξιώνουν να είναι, εθνικά ανεξάρτητες. Βασικά, η Εθνική Ανεξαρτησία δεν είναι μόνο η υψηλή αρχή της σύγχρονης κρατοκεντρικής οργάνωσης αλλά και η κοινή κοσμοθεωρία όλων των εθνών.
Το θεμέλιο, επίσης, του σύγχρονου πολιτικού πολιτισμού. Αυτό τυπολογικά, νομικά και πολιτικά εδραιώθηκε στον ΟΗΕ το 1945. Γι’ αυτό απουσιάζει μια παγκόσμια κυβέρνηση ή μια κυβέρνηση των κυβερνήσεων και ούτε πρέπει να αναμένεται να υπάρξει στο προβλεπτό μέλλον.
Ο λόγος για τον οποίο οι κοινωνίες αξιώνουν πολιτική κυριαρχία, βέβαια, είναι επειδή δεν υπάρχει μια παγκόσμια κοινωνία αλλά πολλές κοινωνίες. Η απουσία ενός παγκόσμιου κοινωνικοπολιτικού συστήματος σημαίνει ότι εξ ορισμού
α) δεν μπορούν να προσδιοριστούν ηθικά κριτήρια και
β) δεν μπορεί να θεσμιστούν οι διανεμητικές λειτουργίες της ισχύος. Σε αυτό έγκειται και το Θουκυδίδειο αξίωμα ότι στην διεθνή πολιτική όπου απουσιάζει ένα παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα η ισχύς δεν θεσμίζεται. Έτσι, «δίκαιο υπάρχει όταν υπάρχει ίση δύναμη (ισορροπία δυνάμεων) και όταν αυτό δεν συμβαίνει ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί και προσαρμόζεται» (ή εκμηδενίζεται ή και εξοντώνεται).
Ακολουθούν τα εξής ουσιώδη και στοιχειώδη που αφορούν την διεθνή πολιτική:
οι επισημάνσεις του Robert Gilpin για τα κύρια χαρακτηριστικά της διαχρονίας,οι δέκα θεωρήσεις του Kenneth Waltz που αφορούν το σύγχρονο κρατοκεντρικό σύστημαοι σχετικές πρόνοιες του Χάρτη του ΟΗΕ που προσδιορίζουν το καθεστώς της εσωτερικής/εξωτερικής κυριαρχίας του σύγχρονου κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος καιπερίληψη του δοκιμίου για την μεταψυχροπολεμική εποχή που περιστρέφεται γύρω από τα Θουκυδίδεια αξιώματα και την θεωρία του Waltz
Διαχρονία
Ο Gilpin επισήμανε καταρχήν ότι, ως αφετηρία κάθε σοβαρής διεθνολογικής συζήτησης απαιτείται να υπάρχει συναίνεση για το γεγονός πως οι διεθνείς σχέσεις είναι ουσιαστικά συγκρουσιακού χαρακτήρα:
Πρώτον, η ανάλυση που επισημαίνει τα αίτια πολέμου και τον διαχρονικό χαρακτήρα τους δεν προκρίνει την πολιτική και ηθική στάση κάποιου αλλά μια ρεαλιστική εκτίμηση των διεθνών σχέσεων απαιτεί ανάλυση του κόσμου όπως είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι και πως η ισχύς είναι ο καθοριστικός παράγων των διεθνών πολιτικών δρώμενων.
Δεύτερο, καθ’ όλη τη διάρκεια της γνωστής ιστορίας, βασική μονάδα κοινωνικής οργάνωσης στον διεθνή χώρο και θεμέλιο των πολιτικών σχέσεων είναι η «ομάδα» και όχι τα άτομα ή οι τάξεις. Αυτή η παραδοχή παραπέμπει σε μια άλλη πραγματικότητα, δηλαδή πως σ’ ένα κόσμο με ανεπάρκεια πόρων οι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι για τη διανομή τους ως ομάδες και όχι ως άτομα. Ο «homo sapiens» είναι είδος ανήκων σε φυλές στις οποίες, για τους περισσότερους από εμάς, η πίστη και νομιμοφροσύνη είναι υπεράνω όλων των άλλων κριτηρίων ή παραγόντων εκτός της οικογένειας. Στα νεότερα χρόνια, αυτές τις ανταγωνιζόμενες ομάδες-φυλές τις ονομάσαμε “έθνη-κράτη” και την πίστη-νομιμοφροσύνη σ’ αυτά “εθνικισμό” Αν και η μορφή και ο χαρακτήρας αυτών των ομάδων μεταβάλλεται – φυλές, βασίλεια, αυτοκρατορίες, έθνη-κράτη – κατά καιρούς λόγω οικονομικών, δημογραφικών και τεχνολογικών αλλαγών, ατυχώς, η θεμελιώδης συγκρουσιακή φύση της μεταξύ τους σχέσης δεν μεταβάλλεται». Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα της μορφής διεθνούς οργάνωσης που προκρίνει κάποιος λόγω ιδεολογικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπόφευκτα απαιτείται παραδοχή της «ομάδας» ως βασικής συλλογικής μονάδας οργάνωσης του διεθνούς συστήματος.
Τρίτο, στις πολιτικές σχέσεις όλων των ειδών και όλων των επιπέδων παρατηρείται πως η ισχύς και η ασφάλεια είναι πρωταρχικής σημασίας στον προσδιορισμό των ανθρωπίνων κινήτρων.
Παραπέμποντας στον Θουκυδίδη, ο Gilpin συνεχίζει επισημαίνοντας ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες ή κριτήρια όπως τιμή, απληστία και προπαντός φόβο τα οποία συναρτώνται άμεσα με την ισχύ, την θέση και τον ρόλο.
Η ισχύς δεν είναι πάντα το μόνο κριτήριο. Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι, επιβραβεύουν, επίσης, την αλήθεια, την αρετή, την καλοσύνη και την ομορφιά.
Πλην όμως, όλες οι πιο πάνω αγαθές επιδιώξεις και ηθικά κριτήρια χάνονται, εάν, υπό συνθήκες συνεχών και έντονων αγώνων ισχύος μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, δεν διασφαλιστούν.
Κεντρικές θεωρήσεις του Kenneth Waltz.
Από τον πρόλογο του Αθ. Πλατιά στην εισαγωγή του έργου του K. Waltz Θεωρία διεθνούς πολιτικής (Εκδόσεις Ποιότητα 2010), σ. 10-12. – βλ. άρθρα, σχόλια και κριτικές στην διεύθυνση http://www.ifestosedu.gr/54waltzduo.htm
Η έλλειψη ρυθμιστικής εξουσίας στο διεθνές σύστημα παίζει καθοριστικό ρόλο στη συμπεριφορά των κρατών και στη σταθερότητα ή στην αστάθεια του διεθνούς συστήματος (άναρχο διεθνές σύστημα).Καθώς απουσιάζει η υπερκρατική εξουσία, η οποία θα μπορούσε να ρυθμίζει τον ανταγωνισμό, οι σχέσεις των κρατών είναι κατά βάση ανταγωνιστικές και πολλές φορές συγκρουσιακές (ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα).Τα κράτη σε ένα τέτοιο ανταγωνιστικό σύστημα πρέπει από μόνα τους να μεριμνήσουν για την ασφάλειά τους (αρχή της αυτοβοήθειας).Τα κράτη στο άναρχο διεθνές σύστημα αναγκάζονται να λάβουν μέτρα, για να αυξήσουν την ασφάλειά τους. Τα μέτρα αυτά όμως μειώνουν την ασφάλεια των άλλων. Αυτό ανατροφοδοτεί την ανασφάλεια και τον ανταγωνισμό. Αυτό είναι το γνωστό «δίλημμα ασφάλειας».Τα κράτη είναι οι βασικοί δρώντες στο διεθνές σύστημα άρα και η βασική μονάδα ανάλυσης των διεθνών σχέσεων (κρατικοκεντρικό διεθνές σύστημα). [οι διεθνικοί δρώντες είναι εργαλειακού χαρακτήρα μέσα στην στρατηγική των κρατών και οι διεθνείς θεσμοί εξ ορισμού και αναπόδραστα (λόγω υψηλών αρχών διεθνούς δικαίου, είναι εξαρτημένες μεταβλητές των κρατών και μάλιστα των ισχυρών]Τα κράτη επειδή είναι «ευαίσθητα στο κόστος» έχουν κάθε λόγο να συμπεριφέρονται ορθολογικά. Τα λάθη τιμωρούνται (αρχή του ορθολογισμού).Κυρίαρχος στόχος του κράτους είναι η κατοχύρωση της ασφάλειάς του, δηλαδή η επιβίωση, η διατήρηση της εδαφικής κυριαρχίας και της εθνικής ανεξαρτησίας/αυτονομίας (βασικό εθνικό συμφέρον).Τα κράτη επιδιώκουν να αποκτήσουν «ισχύ», η οποία είναι το κύριο «νόμισμα» στη διεθνή πολιτική (επιδίωξη ισχύος).Σε ένα ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα τα κράτη έχουν κίνητρο να εξισορροπήσουν τους αντιπάλους τους (στρατηγική εξισορρόπησης), για να αυξήσουν την ασφάλειά τους.Οι μεμονωμένες προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη να εξισορροπήσουν τους αντιπάλους τους, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός αυτορυθμιζόμενου συστήματος ισορροπίας δυνάμεων που με τη σειρά του δύναται να συμβάλλει στη διατήρηση της ειρήνης (αρχή της ισορροπίας ισχύος).
Ο ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΟΗΕ – Καθεστώς διεθνούς πολιτικής
Θεμελιώδεις αρχές σχέσεων των κρατών και Υψηλές Αρχές Διεθνούς Δικαίου:σύμφυτες με την ίδια την ύπαρξη των κρατών
Διακρατική ισοτιμίαΜη ΕπέμβασηΕσωτερική αυτοδιάθεσηΕιρηνική επίλυση των διαφορών
Κεφάλαιο Ι, Άρθρο 2 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ
Άρθρο 2.1. Αρχή της κυρίαρχης ισότητας
Άρθρο 2.2. Ειρηνική Επίλυση των διαφορών
Άρθρο 2.3. Αποχή από χρήση βίας κατά εδαφικής ακεραιότητας και πολιτικής ανεξαρτησίας άλλων κρατών.
Άρθρο 2. 7. «Καμιά διάταξη αυτού του Χάρτη δεν θα δίνει το δικαίωμα στα Η.Ε. να επεμβαίνουν επί ζητημάτων που ανήκουν ουσιαστικά στην εσωτερική διαδικασία οποιουδήποτε κράτους και δεν θα αναγκάζει τα Μέλη να υποβάλλουν τέτοια θέματα για ρύθμιση σύμφωνα με την τους όρους αυτού του Χάρτη. Η Αρχή αυτή δεν πρέπει να εμποδίζει την εφαρμογή των εξαναγκαστικών μέτρων που προβλέπονται στο Κεφάλαιο 7»
Κεφάλαιο 7 – Κίνδυνοι για την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια: «Ενέργειες σε περίπτωση απειλής εναντίον της Ειρήνης, Διαταράξεως της Ειρήνης και Επιθετικών Πράξεων»
Άρθρο 39. «Το Συμβούλιο Ασφαλείας θα αποφαίνεται αν υπάρχει απειλή για την ειρήνη, διατάραξη της ειρήνης ή επιθετική ενέργεια και θα κάνει συστάσεις ή θα αποφασίζει ποια μέτρα θα λαμβάνονται σύμφωνα με τα Άρθρα 41 και 42 για να αποκατασταθεί η διεθνής ειρήνη και ασφάλεια».
[Τα άρθρα 41 και 42 περιγράφουν κλιμακωτές αποφάσεις και ενέργειες που αρχίζουν από οικονομικά μέτρα μέχρι και άσκηση βίας πάντοτε όμως υπό το πρίσμα συγκεκριμένων διαδικασιών που –αφού προηγηθεί διαμεσολάβηση κτλ– θα βρίσκονται υπό την διαρκή επίβλεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας, της Επιτροπής του Στρατιωτικού Επιτελείου …»]
Επισημάνσεις
ΟΗΕ – Διεθνές Δίκαιο/διεθνείς θεσμοί: Θεσμοί διακρατικής τάξης και όχι θεσμοί διακρατικής ή ενδοκρατικής δικαιοσύνης καθότι απουσιάζει ένα παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα προσδιορισμού παγκόσμιων ηθικών κριτηρίων και ενός παγκόσμιου συστήματος διανεμητικής δικαιοσύνης.
Πρόοδοι πέραν των συμφωνιών διεθνούς τάξης που δεν συνιστούν, εν τούτοις, υπερεθνικές ρυθμίσεις αλλά συμπεφωνημένους κανόνες ενσωματωμένους στην ενδοκρατική δικαιιταξία των συμβεβλημένων κρατών:
-Υπογραφή Χάρτας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – παραμένει εφαρμογή τους στην βάση οικουμενικής συμφωνίας – η εφαρμογή παραμένει υπόθεση των μελών κρατών
Δικαιακές ρυθμίσεις ενσωματωμένες στην ενδοκρατική δικαιοταξία των κατά περίπτωση συμβεβλημένων
-Συνθήκη της Γενεύης – Εγκλήματα Πολέμου – Εγκλήματα κατά ανθρωπότητας
-Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
-Ευρωπαϊκή έννομη τάξη – κράτος δικαίου
-Διεθνής Ποινική Δικαιοσύνη
- Το διεθνές σύστημα είναι κρατοκεντρικό, καθεστώς είναι η κρατική κυριαρχία, ο ΟΗΕ αποσκοπεί στην στήριξη της κυριαρχίας-ανεξαρτησίας, το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει αρμοδιότητα αποκατάστασης της διαταραχθείσης τάξης και όχι προσδιορισμού κριτηρίων ενδοκρατικής ή διακρατικής δικαιοσύνης, επέκταση των αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου Ασφαλείας πέραν ζητημάτων διεθνούς τάξης υπονομεύει τα θεμέλια του οντολογικά θεμελιωμένου καθεστώτος κυριαρχίας.
Πηγή: Π. Ήφαιστος, Οι διεθνείς σχέσεις ως αντικείμενο επιστημονικής μελέτης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα σ. 347).
Δοκίμιο: «Ο ρόλος της κρατικής ισχύος στον μετά-Αποικιακό εθνοκρατοκεντρικό κόσμο του Εικοστού Πρώτου Αιώνα» αναρτημένο και στη διεύθυνση http://wp.me/p3OlPy-AA.
Περίληψη:
Ποιες είναι οι επιπτώσεις εκ του γεγονότος της χειραφέτησης πολλών εθνοκρατών τα οποία διαθέτουν πνευματικά μεστές πολιτικές ανθρωπολογίες; Πως συμπλέκονται τα τρία επίπεδα ανάλυσης –άνθρωπος, κράτος, διεθνές σύστημα– εκ του γεγονότος ότι μέσα στην μέχρι τούδε υλιστική δημόσια σφαίρα εισρέει πλέον δραστικά και διαμορφωτικά ο πνευματικός κόσμος των πολιτών; Επηρεάζεται η εξωτερική πολιτική των κρατών; Το Υπόδειγμα των διεθνών σχέσεων, υποστηρίζεται, ορίζεται από τις εγγενείς ιδιότητες της εθνοκρατοκεντρικής οντολογίας. Από το Υπόδειγμα απορρέουν οι αξιωματικές θέσεις όπως διατυπώθηκαν από τον Θουκυδίδη σε αναφορά με το πανομοιότυπο κλασικό σύστημα των Πόλεων. Το Υπόδειγμα και οι αξιωματικές διατυπώσεις του Θουκυδίδη οριοθετούν το θεωρητικό πεδίο ανάπτυξης της διεθνούς πολιτικής και δεσμεύουν δεοντολογικά την πολιτική επιστήμη των διεθνών σχέσεων. Τα ιδεολογικά συναρτημένα θεωρήματα του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού, υποστηρίζεται πιο κάτω, δεν εμπίπτουν σε αυτό το πεδίο και γι’ αυτό θεωρούνται επιστημονικά έωλα. Συγκρατώντας πολλά αξιόπιστα πορίσματα του κλασικού ρεαλισμού, υποστηρίζεται, η μόνη βάσιμα συγκροτημένη θεωρία διεθνούς πολιτικής είναι, εξ αντικειμένου, η δομική θεωρία του Kenneth Waltz. Συμβατά με το Παράδειγμα / Υπόδειγμα θεμελιώνει με ακλόνητο τρόπο την σχέση αιτίων-αιτιατών και σταθερότητας-αστάθειας και αλλαγής ανάλογα με την διεθνή κατανομή ισχύος. Η ανάλυση που ακολουθεί συνδέει και συμπλέκει τα εξής:
Στο ενδοκρατικό πολιτικό γίγνεσθαι η απροσμέτρητη ποικιλομορφία και η μεγάλη κύμανση των τιμών των ενδοκρατικών μεταβλητών –πολιτισμοί, θρησκείες, κτλ, και σύμμειξη και μέθεξη πνεύματος και αισθητών στην πολιτειακή συγκρότηση– δεν επιτρέπουν μια επιστημονικών προδιαγραφών στάθμιση και εκτίμηση αιτίων και αποτελεσμάτων. Ως εκ τούτου και με δεδομένης της ανομοιότητας των κρατικών δρώντων, γενική θεωρία εξωτερικής δεν μπορεί να υπάρξει. Καλούτσικες περιγραφές κάθε κράτους, ενδεχομένως.Στο ενδοκρατικό επίπεδο όσον αφορά την διεθνή πολιτική το μόνο επιτρεπτό είναι η στάθμιση και εκτίμηση των διαμορφωτικών μεταβλητών της κρατικής ισχύος. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε αναφορά με τις υποστασιοποιημένες πολιτειακές συγκροτήσεις και θεσμίσεις που αφορούν την κρατική ισχύ. Αυτές οι διαμορφωτικές μεταβλητές, επιπλέον, ανάλογα με την κατά περίπτωση κύμανση των τιμών τους διαβαθμίζονται ως εκτιμήσεις υψηλότερου και χαμηλότερου ρίσκου.Έτσι εκτιμούμενη η κρατική ισχύς ανάγεται στο διεθνές επίπεδο και μαζί με την ισχύ των άλλων κρατών προσδιορίζεται η διεθνής κατανομή ισχύος. Η αναγωγή αυτή γίνεται αφού προηγουμένως “αφαιρεθούν όλα τα άλλα πλην των δυνατοτήτων (δηλαδή πλην της ισχύος)” των κρατών.Στην τρίτη ενότητα του παρόντος δοκιμίου και με όρους πολιτικής φιλοσοφίας αναλύονται οι προεκτάσεις για το δεύτερο και τρίτο επίπεδο εκ του γεγονότος ότι το ολοένα και πιο πνευματικά μεστό Βεστφαλιανό κράτος συγκροτεί τα εθνοκρατικά συστήματα διανεμητικής δικαιοσύνης με μοναδικό, ιδιαίτερο και ιδιόμορφο τρόπο: α) Βαθαίνει ολοένα και περισσότερο η ετερότητα της κατά κράτος πολιτικής ανθρωπολογίας. β) Συνεπαγόμενα αυξάνεται η εθνοκρατοκεντρική διαφοροποίηση. γ) Οι κρατοκεντρικές σχέσεις πρωτίστως εάν όχι αποκλειστικά διεξάγονται σε υλιστική βάση.Ο υλιστικός χαρακτήρας των κρατοκεντρικών σχέσεων δεν αφήνει πολιτικά άξια λόγου περιθώρια διεθνικών πολιτικών συγκροτήσεων. Αυτή η θεώρηση συμπληρώνει την θεωρητική θέση του Waltz ότι μόνο οι δυνατότητες μπορούν να αναχθούν στο διεθνές επίπεδο.Υπό το πρίσμα των προαναφερθέντων, έστω και εάν κανείς έχει κάποιες επιφυλάξεις για την προαναφερθείσα διαβάθμιση των ενδοκρατικών μεταβλητών, μπορούμε να διακρίνουμε απολύτως το δεύτερο από το τρίτο επίπεδο.Διακρίνοντας απόλυτα το δεύτερο από το τρίτο επίπεδο αφήνονται μεγάλα περιθώρια σταθμίσεων και εκτιμήσεων για τις εθνοκρατικές υποστασιοποιήσεις και την κρατική ισχύ. Σταθμίζοντας, εκτιμώντας και ανάγοντας την κρατική ισχύ στο τρίτο επίπεδο η ανά πάσα στιγμή προκύπτουσα διεθνής κατανομή ισχύος προσδιορίζει την ανισορροπία και ισορροπία σε αναφορά με ερωτήματα για την σταθερότητα ή την αστάθεια του εγγενώς άναρχου και ανταγωνιστικού διεθνούς συστήματος.Υπό το πιο πάνω πρίσμα διανοίγονται μια σειρά ερευνητικών πεδίων. Για παράδειγμα, για τον τρόπο που η εκάστοτε διεθνής κατανομή καταναγκάζει και προσδιορίζει τις αποφάσεις υποστασιοποίησης πολιτικών συγκροτήσεων που αφορούν την κρατική ισχύ.Η προκύπτουσα διάκριση του δευτέρου από το τρίτο επίπεδο ανατρέπει επιστημολογικά και μεθοδολογικά τα θεωρήματα και ιδεολογήματα περί διεθνικών, αισθητικών και άλλων σχέσεων. Εξ ορισμού δεν μπορούν να οδηγήσουν, υποστηρίζεται πιο κάτω, σε άξια λόγου πολιτική συγκρότηση: Οι διεθνικοί δρώντες είναι είτε ανεξάρτητες μεταβλητές βλαπτικές για όλους (τρομοκράτες, λαθρέμποροι κτλ) είτε εξαρτημένες μεταβλητές των κρατικών στρατηγικών. Οι διεθνείς θεσμοί, επίσης, ως εκ της φύσεώς τους είναι εξαρτημένες μεταβλητές των κρατών.Στην αγνώστου διάρκειας Οδύσσεια των εθνοκρατών η ισορροπία ή ανισορροπία ανάλογα με την εκάστοτε διεθνή κατανομή ισχύος είναι ο προσδιοριστικός παράγοντας της σταθερότητας-αστάθειας και των διεθνών αλλαγών.
Ενότητες του δοκιμίου
Η διαλεκτική σχέση μετά-ψυχροπολεμικής και μετά-αποικιακής εποχής. […]Ανθρωπολογικές και καθεστωτικές δομές υπό μακροϊστορικό πρίσμα και οι στρατηγικές των μεγάλων δυνάμεων. […]Τα διακριτά συστήματα διανεμητικής δικαιοσύνης και ο κρατοκεντρικός χαρακτήρας του διεθνούς συστήματος στον 21 αιώνα. […]Προβληματισμός πάνω στα λεπτά σύνορα της (μόνης) θεωρίας διεθνών σχέσεων και της διαλεκτικής σχέσης διεθνούς κατανομής ισχύος και εσωτερικής δομής. […]
ΠΟΙΟΤΗΤΑ
InfoGnomon
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Μεσολόγγι: Αναζητείται 16χρονη που εξαφανίστηκε
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
