2012-05-20 12:20:21
Η έντονη πολιτική αβεβαιότητα των τελευταίων ημερών στην Ελλάδα, η οποία έχει άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία, έφερε ξανά στην επιφάνεια τη σεναριολογία σχετικά με το ενδεχόμενο εξόδου της χώρας μας από την ευρωζώνη. Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα, οικονομολόγοι, παράγοντες της αγοράς και δημοσιογράφοι επιχείρησαν να καταγράψουν -ή σωστότερα να προβλέψουν- τις επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης, πρωτίστως εκτός αλλά και εντός των ελληνικών συνόρων.
Μολονότι πολλές αναλύσεις, όπως αυτή της JP Morgan, συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι το μέγεθος των συνεπειών είναι τέτοιο που καθιστά τις πιθανότητες επιστροφής της Ελλάδας σε εθνικό νόμισμα λιγότερες από 50%, το θέμα είναι σημαντικό γιατί η ψύχραιμη προσέγγισή του επιτρέπει να γκρεμιστούν πολλοί μύθοι. Άλλωστε, ακόμα και όσοι εμφανίζονται ως υπέρμαχοι της αποχώρησης από την ευρωζώνη παραδέχονται ότι η καθημερινότητα των Ελλήνων θα επιδεινωθεί δραματικά τουλάχιστον για ένα πρώτο διάστημα «προσαρμογής» αρκετών μηνών.
Μάλιστα, ο χρόνος ανάκαμψης ύστερα από μια τέτοια ταραγμένη περίοδο είναι αδύνατο να προβλεφθεί και οι παραπομπές σε ανάλογα ιστορικά προηγούμενα μάλλον αποπροσανατολιστικά λειτουργούν. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Αργεντινής η χώρα ανέκαμψε μετά τη χρεοκοπία του 2002 και την αποσύνδεση του νομίσματός της από το δολάριο, βρίσκοντας ισχυρό στήριγμα στην αγροτική παραγωγή της και την αλματώδη αύξηση τιμών την εποχή εκείνη, ιδίως σε σιτάρι και σόγια.
Τα μεγάλα «αγκάθια» μιας ενδεχόμενης εξόδου από το ευρώ ξεκινούν από τον τρόπο που θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο στην πράξη. Ως γνωστόν, η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) είναι ένα οικοδόμημα χωρίς πόρτα εξόδου, άπαξ και μια χώρα ενταχθεί σ’ αυτό. Εντούτοις, όπως υποστηρίζουν νομικοί και οικονομολόγοι, αν διακοπεί η δανειακή στήριξη της Τρόικας προς την Ελλάδα, τότε η χώρα μας θα αναγκαστεί να κηρύξει στάση πληρωμών και ο μόνος τρόπος για να μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες της θα είναι η εκτύπωση χρήματος, δηλαδή δικού της νομίσματος, έπειτα από μια «οικειοθελή» αποχώρηση από την ευρωζώνη.
Το πρόσθετο πρόβλημα είναι ότι αρκετές νομικές ερμηνείες υποστηρίζουν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα συνεπαγόταν έξοδο και από την Ε.Ε. και εν συνεχεία προσδιορισμό ενός είδους διασύνδεσης μεταξύ Βρυξελλών και Ελλάδας.
Άλλο ένα μείζον πρακτικό ζήτημα άπτεται του χρόνου που θα χρειαζόταν για την εκτύπωση νέων τραπεζογραμματίων. Η βρετανική εταιρία De La Rue, που ειδικεύεται στον τομέα αυτό, εκτιμά ότι θα απαιτούνταν τουλάχιστον τέσσερις μήνες. Όπως είναι προφανές, το χρονικό αυτό διάστημα θα ήταν χαοτικό.
Οι εννέα καταστροφικές συνέπειες της «νέας δραχμής» και η… Ζιμπάμπουε
Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις της JP Morgan, της εταιρίας διαχείρισης κεφαλαίων ToscaFund, της «Wall Street Journal» και του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), την επιστροφή σ’ ένα νέο εθνικό νόμισμα (π.χ. «νέα δραχμή») θα ακολουθούσαν:
1. Μπαράζ υποτιμήσεων. Μετά τον καθορισμό μιας αρχικής ισοτιμίας έναντι του ευρώ, το εθνικό νόμισμα θα κατρακυλούσε σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα στην αγορά συναλλάγματος. Ακόμα και αν το ευρώ παρέμενε νόμιμο χρήμα παράλληλα με το καινούργιο τοπικό νόμισμα (κάτι που οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν αναποτελεσματικό και άρα απίθανο), τα προβλήματα θα ήταν πολλά και οι μόνοι ωφελημένοι θα ήταν όσοι διαθέτουν σήμερα εκτός συνόρων αυξημένη ρευστότητα σε ευρώ. Εξάλλου, πιθανότατα θα χρειαζόταν η επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων, ώστε να αποτραπεί η ροή χρήματος εκτός της χώρας, όπως συνέβη το 1998 στη Μαλαισία μετά την ασιατική οικονομική κρίση.
2. Υπερπληθωρισμός. Οι ραγδαίες ανατιμήσεις προϊόντων και υπηρεσιών θα βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, έτσι θα εξουδετερώνονταν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των νομισματικών υποτιμήσεων. Αρκετοί αναφέρουν ως πρόσθετο πρόβλημα την περιορισμένη ποσοτικά εξαγωγική δραστηριότητα στη χώρα μας, θεωρώντας ότι αυτή δύσκολα θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη στην Ελλάδα ακόμα και αν τα ελληνικά προϊόντα γίνονταν διεθνώς ανταγωνιστικά χάρη σε ένα φθηνό εθνικό νόμισμα. Επιπλέον, δεν αποκλείεται οι υπόλοιπες χώρες να επέβαλλαν δασμούς στα ελληνικά προϊόντα προκειμένου να προστατεύσουν την εγχώρια αγορά τους. Αυτό θα επέφερε ανεπανόρθωτο πλήγμα στις ελληνικές εξαγωγές.
3. Συρρίκνωση μισθών και συντάξεων. Η έλλειψη ταμειακής ρευστότητας του κράτους νομοτελειακά οδηγεί σε αδυναμία πλήρους καταβολής τους, εφόσον η χώρα εξακολουθεί να εμφανίζει πρωτογενή ελλείμματα. Το ευρύτερο σοκ δεν θα άφηνε ανεπηρέαστο τον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον, τα πραγματικά εισοδήματα θα «ροκανίζονταν» από τη νομισματική υποτίμηση.
4. Άνθηση της μαύρης αγοράς και αισχροκέρδεια. Ο μεγάλος βαθμός εξάρτησης της χώρας μας από τις εισαγωγές πρώτων υλών και βασικών ειδών (π.χ. πετρέλαιο, φάρμακα, πολλά είδη διατροφής κ.λπ.), στα οποία θα παρουσιάζονταν ελλείψεις, θα οδηγούσε στο αποτέλεσμα αυτό. Αρκεί να αναφερθεί ότι το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αγγίζει τα 20 δισ. ευρώ.
5. Επιδημία «λουκέτων» στην αγορά πολύ χειρότερη της σημερινής και χρεοκοπίες επιχειρήσεων. Πριν από λίγες ημέρες ο οίκος Fitch σημείωνε σε έκθεσή του: «Τυχόν έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα είναι πολύ δύσκολη για τις ελληνικές εταιρίες, καθώς θα επιφέρει μεγάλο πλήγμα στην ανάπτυξή τους, ενώ θα πυροδοτήσει διεθνές κύμα ροών κεφαλαίων», με αποτέλεσμα την αυτόματη αύξηση του κινδύνου χρεοκοπίας τους.
6. Δραματική περαιτέρω άνοδος της ανεργίας, βαθύτατη ύφεση, μαζική μετανάστευση των Ελλήνων παραγωγικής ηλικίας.
7. Κατάρρευση των ελληνικών ομολόγων. Οι κάτοχοι ελληνικών κρατικών τίτλων θα είχαν πια στα χέρια τους χαρτιά χωρίς αντίκρισμα και αυτό θα είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα.
8. Σημαντική αύξηση της εγκληματικότητας. Σε έκθεσή του για την Ελλάδα, την περίοδο των διαπραγματεύσεων για το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο είχε υπολογίσει το συνολικό διεθνές κόστος μιας ελληνικής χρεοκοπίας στο 1 τρισ. ευρώ και είχε προειδοποιήσει: «Οι κοινωνικές αναταραχές θα αυξάνονταν περαιτέρω και η ανεργία θα συνέχιζε μια ξέφρενη πορεία. Το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων θα κατέρρεε μαζί με την οικονομική δραστηριότητα».
9. Αναταραχή σε σχέση με τη διαχείριση του χρέους. Σε πρόσφατο εκτενές σχετικό δημοσίευμά της η «Wall Street Journal» ανέφερε ότι για το μεν δημόσιο χρέος (που εκτιμάται ότι θα παρέμενε σε ευρώ και, επομένως, θα σημείωνε ισόποση με την υποτίμηση αύξηση) θα χρειάζονταν διαπραγματεύσεις με τους ομολογιούχους και τους επίσημους πιστωτές της χώρας, ενώ το εγχώριο χρέος θα ήταν πιθανό να μετατραπεί σε «νέες δραχμές».
Κατόπιν όλων αυτών, δεν είναι τυχαίο ότι το ToscaFund έχει επανειλημμένα παρομοιάσει την εκτός ευρωζώνης Ελλάδα με τη Ζιμπάμπουε, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των ειδικών συμφωνεί ότι ακόμα και στην περίπτωση επιστροφής σε εθνικό νόμισμα θα έπρεπε οπωσδήποτε να ακολουθήσει κάποιας μορφής εξωτερική βοήθεια, είτε από την Ε.Ε. είτε/και από το ΔΝΤ.
Μάριος Ροζάκος, στον Τύπο της Κυριακής
liberals10
Μολονότι πολλές αναλύσεις, όπως αυτή της JP Morgan, συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι το μέγεθος των συνεπειών είναι τέτοιο που καθιστά τις πιθανότητες επιστροφής της Ελλάδας σε εθνικό νόμισμα λιγότερες από 50%, το θέμα είναι σημαντικό γιατί η ψύχραιμη προσέγγισή του επιτρέπει να γκρεμιστούν πολλοί μύθοι. Άλλωστε, ακόμα και όσοι εμφανίζονται ως υπέρμαχοι της αποχώρησης από την ευρωζώνη παραδέχονται ότι η καθημερινότητα των Ελλήνων θα επιδεινωθεί δραματικά τουλάχιστον για ένα πρώτο διάστημα «προσαρμογής» αρκετών μηνών.
Μάλιστα, ο χρόνος ανάκαμψης ύστερα από μια τέτοια ταραγμένη περίοδο είναι αδύνατο να προβλεφθεί και οι παραπομπές σε ανάλογα ιστορικά προηγούμενα μάλλον αποπροσανατολιστικά λειτουργούν. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Αργεντινής η χώρα ανέκαμψε μετά τη χρεοκοπία του 2002 και την αποσύνδεση του νομίσματός της από το δολάριο, βρίσκοντας ισχυρό στήριγμα στην αγροτική παραγωγή της και την αλματώδη αύξηση τιμών την εποχή εκείνη, ιδίως σε σιτάρι και σόγια.
Τα μεγάλα «αγκάθια» μιας ενδεχόμενης εξόδου από το ευρώ ξεκινούν από τον τρόπο που θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο στην πράξη. Ως γνωστόν, η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) είναι ένα οικοδόμημα χωρίς πόρτα εξόδου, άπαξ και μια χώρα ενταχθεί σ’ αυτό. Εντούτοις, όπως υποστηρίζουν νομικοί και οικονομολόγοι, αν διακοπεί η δανειακή στήριξη της Τρόικας προς την Ελλάδα, τότε η χώρα μας θα αναγκαστεί να κηρύξει στάση πληρωμών και ο μόνος τρόπος για να μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες της θα είναι η εκτύπωση χρήματος, δηλαδή δικού της νομίσματος, έπειτα από μια «οικειοθελή» αποχώρηση από την ευρωζώνη.
Το πρόσθετο πρόβλημα είναι ότι αρκετές νομικές ερμηνείες υποστηρίζουν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα συνεπαγόταν έξοδο και από την Ε.Ε. και εν συνεχεία προσδιορισμό ενός είδους διασύνδεσης μεταξύ Βρυξελλών και Ελλάδας.
Άλλο ένα μείζον πρακτικό ζήτημα άπτεται του χρόνου που θα χρειαζόταν για την εκτύπωση νέων τραπεζογραμματίων. Η βρετανική εταιρία De La Rue, που ειδικεύεται στον τομέα αυτό, εκτιμά ότι θα απαιτούνταν τουλάχιστον τέσσερις μήνες. Όπως είναι προφανές, το χρονικό αυτό διάστημα θα ήταν χαοτικό.
Οι εννέα καταστροφικές συνέπειες της «νέας δραχμής» και η… Ζιμπάμπουε
Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις της JP Morgan, της εταιρίας διαχείρισης κεφαλαίων ToscaFund, της «Wall Street Journal» και του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), την επιστροφή σ’ ένα νέο εθνικό νόμισμα (π.χ. «νέα δραχμή») θα ακολουθούσαν:
1. Μπαράζ υποτιμήσεων. Μετά τον καθορισμό μιας αρχικής ισοτιμίας έναντι του ευρώ, το εθνικό νόμισμα θα κατρακυλούσε σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα στην αγορά συναλλάγματος. Ακόμα και αν το ευρώ παρέμενε νόμιμο χρήμα παράλληλα με το καινούργιο τοπικό νόμισμα (κάτι που οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν αναποτελεσματικό και άρα απίθανο), τα προβλήματα θα ήταν πολλά και οι μόνοι ωφελημένοι θα ήταν όσοι διαθέτουν σήμερα εκτός συνόρων αυξημένη ρευστότητα σε ευρώ. Εξάλλου, πιθανότατα θα χρειαζόταν η επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων, ώστε να αποτραπεί η ροή χρήματος εκτός της χώρας, όπως συνέβη το 1998 στη Μαλαισία μετά την ασιατική οικονομική κρίση.
2. Υπερπληθωρισμός. Οι ραγδαίες ανατιμήσεις προϊόντων και υπηρεσιών θα βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, έτσι θα εξουδετερώνονταν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των νομισματικών υποτιμήσεων. Αρκετοί αναφέρουν ως πρόσθετο πρόβλημα την περιορισμένη ποσοτικά εξαγωγική δραστηριότητα στη χώρα μας, θεωρώντας ότι αυτή δύσκολα θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη στην Ελλάδα ακόμα και αν τα ελληνικά προϊόντα γίνονταν διεθνώς ανταγωνιστικά χάρη σε ένα φθηνό εθνικό νόμισμα. Επιπλέον, δεν αποκλείεται οι υπόλοιπες χώρες να επέβαλλαν δασμούς στα ελληνικά προϊόντα προκειμένου να προστατεύσουν την εγχώρια αγορά τους. Αυτό θα επέφερε ανεπανόρθωτο πλήγμα στις ελληνικές εξαγωγές.
3. Συρρίκνωση μισθών και συντάξεων. Η έλλειψη ταμειακής ρευστότητας του κράτους νομοτελειακά οδηγεί σε αδυναμία πλήρους καταβολής τους, εφόσον η χώρα εξακολουθεί να εμφανίζει πρωτογενή ελλείμματα. Το ευρύτερο σοκ δεν θα άφηνε ανεπηρέαστο τον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον, τα πραγματικά εισοδήματα θα «ροκανίζονταν» από τη νομισματική υποτίμηση.
4. Άνθηση της μαύρης αγοράς και αισχροκέρδεια. Ο μεγάλος βαθμός εξάρτησης της χώρας μας από τις εισαγωγές πρώτων υλών και βασικών ειδών (π.χ. πετρέλαιο, φάρμακα, πολλά είδη διατροφής κ.λπ.), στα οποία θα παρουσιάζονταν ελλείψεις, θα οδηγούσε στο αποτέλεσμα αυτό. Αρκεί να αναφερθεί ότι το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αγγίζει τα 20 δισ. ευρώ.
5. Επιδημία «λουκέτων» στην αγορά πολύ χειρότερη της σημερινής και χρεοκοπίες επιχειρήσεων. Πριν από λίγες ημέρες ο οίκος Fitch σημείωνε σε έκθεσή του: «Τυχόν έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα είναι πολύ δύσκολη για τις ελληνικές εταιρίες, καθώς θα επιφέρει μεγάλο πλήγμα στην ανάπτυξή τους, ενώ θα πυροδοτήσει διεθνές κύμα ροών κεφαλαίων», με αποτέλεσμα την αυτόματη αύξηση του κινδύνου χρεοκοπίας τους.
6. Δραματική περαιτέρω άνοδος της ανεργίας, βαθύτατη ύφεση, μαζική μετανάστευση των Ελλήνων παραγωγικής ηλικίας.
7. Κατάρρευση των ελληνικών ομολόγων. Οι κάτοχοι ελληνικών κρατικών τίτλων θα είχαν πια στα χέρια τους χαρτιά χωρίς αντίκρισμα και αυτό θα είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα.
8. Σημαντική αύξηση της εγκληματικότητας. Σε έκθεσή του για την Ελλάδα, την περίοδο των διαπραγματεύσεων για το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο είχε υπολογίσει το συνολικό διεθνές κόστος μιας ελληνικής χρεοκοπίας στο 1 τρισ. ευρώ και είχε προειδοποιήσει: «Οι κοινωνικές αναταραχές θα αυξάνονταν περαιτέρω και η ανεργία θα συνέχιζε μια ξέφρενη πορεία. Το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων θα κατέρρεε μαζί με την οικονομική δραστηριότητα».
9. Αναταραχή σε σχέση με τη διαχείριση του χρέους. Σε πρόσφατο εκτενές σχετικό δημοσίευμά της η «Wall Street Journal» ανέφερε ότι για το μεν δημόσιο χρέος (που εκτιμάται ότι θα παρέμενε σε ευρώ και, επομένως, θα σημείωνε ισόποση με την υποτίμηση αύξηση) θα χρειάζονταν διαπραγματεύσεις με τους ομολογιούχους και τους επίσημους πιστωτές της χώρας, ενώ το εγχώριο χρέος θα ήταν πιθανό να μετατραπεί σε «νέες δραχμές».
Κατόπιν όλων αυτών, δεν είναι τυχαίο ότι το ToscaFund έχει επανειλημμένα παρομοιάσει την εκτός ευρωζώνης Ελλάδα με τη Ζιμπάμπουε, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των ειδικών συμφωνεί ότι ακόμα και στην περίπτωση επιστροφής σε εθνικό νόμισμα θα έπρεπε οπωσδήποτε να ακολουθήσει κάποιας μορφής εξωτερική βοήθεια, είτε από την Ε.Ε. είτε/και από το ΔΝΤ.
Μάριος Ροζάκος, στον Τύπο της Κυριακής
liberals10
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΣΙΣΚΑΟΥΣΚΑΣ: Η ΣΕΖΟΝ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΗΤΑΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ...
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Το ταξίδι της Ολυμπιακής φλόγας στην Αγγλία
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
