ΝΕΑ VIDEO NEA PHOTO NEA

 | 

Την έμορφον όλ' αγαπούν! Η ποντιακή παράδοση μέσα από ένα ημερολόγιο

Ψήγματα από τον πλούτο της ποντιακής παράδοσης αιχμαλωτίζει στις σελίδες του ημερολογίου της για το 2015 η Ένωση Ποντίων Νομού Κιλκίς «Οι Αργοναύτες» Παραγγελίες στον... Κλήδονα, μια λαϊκή μαντική διαδικασία από ανύπαντρες κοπέλες, για ένα όνειρο που θα τους αποκάλυπτε την ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου, προλήψεις βγαλμένες από το σεντούκι της λαϊκής σοφίας –όπως να μην μετρούν τα παιδιά τα άστρα για να μην βγάλουν εξανθήματα στα χέρια–, μύθοι, δοξασίες, αλλά και μυστικά ομορφιάς και υγείας συνθέτουν το... υφαντό της πλούσιας ποντιακής παράδοσης.

«Το ημερολόγιο Την έμορφον όλ' αγαπούν έχει στόχο να δώσει μια πληρέστερη εικόνα στις επόμενες γενιές για το τι είναι ποντιακός ελληνισμός», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η πρόεδρος του ΔΣ του Συλλόγου Δέσποινα Καραμπίδου.

Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του ημερολογίου, ο αναγνώστης μαθαίνει για τη χρήση των βοτάνων, τα οποία ήταν και βασικά συστατικά της λαϊκής και πρακτικής ιατρικής στον Πόντο.

Η αλόη, η αψιθιά, ο βασιλικός, το θυμάρι, η λεβάντα, η βαλεριάνα, το δεντρολίβανο, το φασκόμηλο, η μέντα, η πιπερόριζα, το αμυγδαλέλαιο, το βερίκοκο και η καστανιά ήταν μερικά από τα αμέτρητα βότανα που χρησιμοποιούσαν οι Πόντιοι.

Αποστάγματα λουλουδιών για την ομορφιά

Στον Πόντο, οι κάτοικοι από τα αποστάγματα λουλουδιών, φύλλων, σπόρων, καρπών δέντρων και φυτών έφτιαχναν αιθέρια έλαια και αξιοποιούσαν τις ευεργετικές τους ιδιότητες. Από την καστανιά, τη ροδακινιά, το σιτάρι, το σουσάμι, το σταφύλι, το χαμομήλι και άλλα έφτιαχναν φυτικά έλαια και αλοιφές τα οποία χρησιμοποιούσαν ως καλλυντικά.

Οι πλέον γνωστές αλοιφές ήταν το μελεάμ', το νεμαλόν και το τριτοφάρμακο. Το μελεάμ' το παρασκεύαζαν από πίσσα (την έβγαζαν από την ερυθρά ελάτη), κερί, θυμίαμα, λάδι και άσπρο σαπούνι. Νεμαλόν ονομάζεται η ουσία που βγαίνει από τα κόκαλα των ζώων. Τη χρησιμοποιούσαν στα χέρια, όταν έσκαγαν. Το τριτοφάρμακο το έφτιαχναν από άσπρο κερί, κρόκο αυγού και λάδι.

Βότανα, γιατροσόφια και φαρμακευτικά φυτά

Η λαϊκή ιατρική, που βασιζόταν σε ένα σύνολο ηθικών και πρακτικών κανόνων, ρύθμιζε την καθημερινή ζωή στον Πόντο. Η διατροφή προλάμβανε τις ασθένειες και εξασφάλιζε καλή υγεία. Για τους Πόντιους, όπως και για τους αρχαίους Έλληνες, το μαρούλι, τα ραδίκια, τα σπαράγγια κτλ., ανήκουν στην ίδια κατηγορία με το φασκόμηλο, το δυόσμο, τη μαντζουράνα.

Τα φύλλα του καπνού τα ψιλόκοβαν και τα χρησιμοποιούσαν ως αιμοστατικό και αντισηπτικό για τα τραύματα, το δεντρολίβανο το χρησιμοποιούσαν κατά της εξάντλησης, της αδυναμίας και της κατάθλιψης, τη γλυκόριζα ως αντιφλεγμονώδες και αποχρεμπτικό και την τσουκνίδα (κιντέας) ως διουρητικό, τονωτικό για την αναιμία και διεργετικό της κυκλοφορίας.

Οι δεισιδαιμονίες και ο έλεγχος των φυσικών δυνάμεων

Στον Πόντο συναντάμε έντονη την πίστη σε ένα σύνολο δοξασιών που εξηγούν τις ανθρώπινες πράξεις και τα φαινόμενα της φυσικής πραγματικότητας, όπως επίσης και την αδιάσειστη βεβαιότητα ότι ο άνθρωπος μπορεί με ορισμένες μυστηριώδεις ενέργειες να επηρεάσει την εμφάνιση των υπερφυσικών δυνάμεων του σύμπαντος ή να ελέγξει τη δράση των φυσικών νόμων.

Τα μαλλιά που έπεφταν από το χτένισμα, τα έκρυβαν για να μην τα βρουν οι εχθροί και κάνουν μάγια.

Όπου έπεφτε και χτυπούσε κανείς, χάραζαν ή έκαναν ακριβώς στο σημείο εκείνο το σχήμα του σταυρού και στη μέση κάρφωναν ένα καρφί, έσπαγαν ένα αυγό, έχυναν νερό με ζάχαρη, σερπέτ', μέλι, για να πάει εκεί το κακό και τα πονηρά πνεύματα που προκάλεσαν το πέσιμο.

Η έγκυος δεν έπρεπε να βάλει στην ποδιά, στο ζωνάρι ή στον κόρφο της αντικείμενα πλουμιστά, γιατί θεωρούσαν πιθανό το παιδί να είχε κηλίδες πάνω στο δέρμα του. Ούτε κρέας κότας έπρεπε να φάει, γιατί μπορεί το παιδί να έφερε τέτοιο δέρμα.

Οι Μάισσες με τα περίεργα πόδια...

Από το πλήθος των θρύλων και των παραδόσεων που δημιούργησαν οι Πόντιοι, ξεχωρίζουν

οι Μάισσες. Όντα δαιμονικά, ανθρωπόμορφα, θηλυκού γένους, που δεν πεθαίνουν ποτέ και διατηρούν για πάντα τη νιότη και ομορφιά τους, με μοναδικό μειονέκτημα τη δυσμορφία

των ποδιών τους (οι φτέρνες μπροστά και τα δάχτυλα πίσω).

Μάισσες, Αναράγδες, Αναράδινες, Αράδιανες, Ναραΐδες, Πεγαδίστρες, είναι μερικά από τα ονόματά τους, που φανερώνουν και τη σχέση τους με το νερό. Είναι αόρατες και γίνονται ορατές μόνο σε όποιον θέλουν. Όπως και οι γυναίκες στον Πόντο, έτσι κι αυτές ασχολούνται

με την κτηνοτροφία. Λένε ότι κάθε παρχάρι έχει τη δική του Νεράιδα που είναι απαρηγόρητη το φθινόπωρο, όταν οι κτηνοτρόφοι αφήνουν τα παρχάρια.

Στον Πόντο οι Μάισσες είναι γνωστές από την τελετουργία του γάμου τους που γίνεται τον Μάιο, και τότε γίνονται ορατές σε όλους. Ατέλειωτες νυχτερινές γαμήλιες πομπές, από πανέμορφα κορίτσια που κρατούν στα χέρια τους κεριά και λουλούδια...

Στον Πόντο πίστευαν ότι κάθε σπίτι έχει τη Μάισσά του. Είναι στοιχειά και φύλακες των σπιτιών, προστατεύουν την άγρια φύση και τα ελεύθερα ζώα και αλίμονο σε όποιον πειράξει ένα αιωνόβιο δέντρο. 

Σε αντίθεση με τις ευεργετικές, προστατευτικές, υπάρχουν

και οι κακές και επικίνδυνες Μάισσες που μπορούν να προξενήσουν μεγάλο κακό ακόμη και στα νεογέννητα.

Οι Πόντιοι, ζώντας σε ένα περιβάλλον με έντονη βλάστηση

και πολλά νερά, ταύτισαν τις Μάισσες με τη ζωή και τις ασχολίες τους. Τις ένιωθαν δίπλα τους με δέος. Τις τιμούσαν και τις λάτρευαν ως προστάτιδες του νερού και τη φύσης, αλλά και τις ξόρκιζαν για τις σατανικές τους ιδιότητες, θέλοντας να απαλλαγούν από την κακόβουλη παρουσία τους.

Ιστορίες μαγικές του Πόντου, μέσα από ένα ημερολόγιο...

Στην κεντρική φωτογραφία: «Οι εννέα "Μούσες" του Πόντου με τις παραδοσιακές τους στολές», από το tzokazan.blogspot.gr.
Πηγή