Τα μικροπλαστικά διαχωρίζονται σε:
Πρωτογενή (σωματίδια που απελευθερώνονται άμεσα στο περιβάλλον και περιέχονται σε πολλά κοινής χρήσης προϊόντα όπως πχ συνθετικά ρούχα, καλλυντικά, ελαστικά αυτοκινήτων κλπ) και
Δευτερογενή (προέρχονται από τη διάσπαση - πολυμερισμό μεγαλύτερου μεγέθους πλαστικών αντικείμενων πχ μπουκάλια, σακούλες, συσκευασίες κλπ ένας τεράστιος όγκος των οποίων καταλήγουν στους ωκεανούς και αποτελούν την μεγαλύτερη απειλή για το περιβάλλλον από μικροπλαστικά, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα πλαστικά αποτελούν το 60-80% του συνόλου των απορριμάτων που καταλήγουν στη θάλασσα και υπολογίζονται σε εκατομμύρια τόνους ετησίως)
Ιστορικό της ρύπανσης από μικροπλαστικά
Η ρύπανση από πλαστικά άρχισε να αναγνωρίζεται σοβαρά από τη δεκαετία του 1950, οπότε και η εκτοξεύτηκε βιομηχανική παραγωγή πλαστικών. Πριν από αυτή την περίοδο, τα πλαστικά ήταν πολύ πιο περιορισμένα και η χρήση τους στην καθημερινότητάς μας πολύ λιγότερο διαδεδομένη. Από τη δεκαετία του 1960 και μετά η παραγωγή και χρήση πλαστικών προϊόντων αυξήθηκε εκθετικά λόγω της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών και εφαρμογών, με αποτέλεσμα ένας μέσος άνθρωπος στον Δυτικό κόσμο να χρησιμοποιηθεί καθημερινά δεκάδες προϊόντα - αντικείμενα κατασκευασμένα από πλαστικό.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 η ανησυχία για τη ρύπανση από πλαστικά αυξήθηκε, με τα πρώτα ερευνητικά έργα να εντοπίζουν τη συσσώρευση πλαστικών απορριμμάτων στους ωκεανούς αλλά και χερσαίες περιοχές. Ωστόσο, η έννοια των μικροπλαστικών δεν είχε καταστεί ακόμη κοινή γνώση και η προσοχή ήταν επικεντρωμένη κυρίως στην ορατή ρύπανση από μεγάλα πλαστικά αντικείμενα, όπως μπουκάλια και σακούλες.
Η αναγνώριση των μικροπλαστικών
Το 2004 ορισμένοι επιστήμονες αναγνώρισαν για πρώτη φορά την ύπαρξη μικροπλαστικών στον θαλάσσιο κόσμο και προειδοποίησαν για τις σοβαρές συνέπειες αυτής της ρύπανσης για την αλιεία και τη θαλάσσια ζωή. Η χρήση μικροπλαστικών ως σωματιδίων απολέπισης ή καθαρισμού προϊόντων, καθώς και η διάσπαση μεγαλύτερων πλαστικών συνέβαλαν στην αύξηση της παρουσίας αυτών των μικροσκοπικών σωματιδίων στο θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον.
Μέχρι τη δεκαετία του 2010 οι ερευνητές εντόπισαν μικροπλαστικά σε πολυάριθμα τρόφιμα όπως το θαλασσινό αλάτι, τα ψάρια, τα θαλασσινά και το μέλι, απόδειξη ότι η μόλυνση από μικροπλαστικά είχε εισχωρήσει στην τροφική αλυσίδα. Η ανακάλυψη αυτή ενίσχυσε τη συζήτηση για τις συνέπειες της κατανάλωσης μικροπλαστικών για την ανθρώπινη υγεία.
Πηγές και τρόποι εισόδου
Τα μικροπλαστικά μπορεί να προέρχονται από την αποσύνθεση μεγαλύτερων πλαστικών αντικειμένων όπως πλαστικά μπουκάλια, σακούλες και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Ενδεικτικά, κάθε πλαστικό μπουκάλι που καταλήγει στο περιβάλλον χρειάζεται περί τα 450-500 χρόνια ώστε να αποσυντεθεί, στο διάστημα των οποίων διαχέει μικροπλαστικά τα οποία από μόνα τους μολύνουν το περιβάλλον και διεισδύουν μέσω του εδάφους ή των υδάτινων πόρων στην τροφική αλυσίδα.
Τα πλαστικά αντικείμενα αποσυντίθενται σε μικρότερα σωματίδια μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας, της θερμότητας αλλά και μηχανικών διεργασιών (π.χ. κυματισμοί, αιολικές δυνάμεις). Επιπλέον, μικροπλαστικά εισέρχονται στα τρόφιμα μέσω της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας καθώς ψάρια και θαλασσινά καταναλώνουν πλαστικά τα οποία στη συνέχεια μεταφέρονται στην ανθρώπινη διατροφή.
Οι κυριότερες πηγές μικροπλαστικών στα τρόφιμα:
Θαλάσσια προϊόντα: Τα ψάρια αλλά και όλα τα θαλάσσια ζώα καταναλώνουν μικροπλαστικά που βρίσκονται στο θαλάσσιο περιβάλλον και έτσι τα μικροπλαστικά εισέρχονται στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα.Εδαφική και υδάτινη ρύπανση: Η χρήση πλαστικών συσκευασιών για την αποθήκευση και μεταφορά τροφίμων οδηγεί στην απορρόφηση μικροπλαστικών από τα ίδια τα τρόφιμα. Επίσης, η ρύπανση του εδάφους και του νερού από μικροπλαστικά μπορεί να μολύνει τα φυτά και τα ζώα που καταναλώνουμε.Διαδικασίες επεξεργασίας και συσκευασίας: Ορισμένοι τύποι επεξεργασίας τροφίμων αλλά και γεωργικές πρακτικές όπως και συσκευασίες τροφίμων μπορεί να συμβάλουν στην απελευθέρωση μικροπλαστικών, όπως για παράδειγμα τα μικροσκοπικά σωματίδια από κάθε είδους πλαστικά περιτυλίγματα.Αντίκτυποι στην ανθρώπινη υγεία
Οι επιπτώσεις της κατανάλωσης μικροπλαστικών στον ανθρώπινο οργανισμό είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο έρευνας, αλλά υπάρχουν έντονες ανησυχίες σχετικά με τις δυνητικές κινδύνους. Τα μικροπλαστικά μπεριέχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται κατά την παραγωγή τους όπως φθαλικές ενώσεις, BPA και άλλες τοξικές ουσίες που μπορούν να απελευθερωθούν στον οργανισμό όταν τα μικροπλαστικά εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό. Αυτές οι ουσίες από τις μέχρι σήμερα έρευνες έχουν συνδεθεί με ορμονικές διαταραχές, καρκίνο, διαταραχές του αναπαραγωγικού συστήματος και άλλες ασθένειες.
Επιπλέον, τα μικροπλαστικά μπορούν να αποτελέσουν επιφάνειες πρόσφυσης για άλλους ρύπους, όπως βακτήρια και τοξικές χημικές ουσίες, οι οποίες μπορούν να εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό.
Η αντιμετώπιση της ρύπανσης από μικροπλαστικά απαιτεί παγκόσμια συνεργασία και συντονισμένες ενέργειες. Ορισμένα μέτρα για τη μείωση αυτής της ρύπανσης περιλαμβάνουν:
Περιορισμός της χρήσης πλαστικών προϊόντων: Η ανάπτυξη εναλλακτικών υλικών, όπως βιοδιασπώμενα υλικά και η ανακύκλωση, μπορούν να μειώσουν την παραγωγή και διαρροή μικροπλαστικών στο περιβάλλον.Βελτίωση των διαδικασιών επεξεργασίας νερού και εδάφους: Η χρήση πιο εξελιγμένων φίλτρων μπορεί να περιορίσει την παρουσία μικροπλαστικών στους υδάτινους πόρους και τα αγροτικά προϊόντα.Ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού: Η ευαισθητοποίηση των πολιτών για τις επιπτώσεις της πλαστικής ρύπανσης και η ενθάρρυνση υπεύθυνων καταναλωτικών συμπεριφορών είναι κρίσιμης σημασίας καθώς ένα μεγάλο μέρος των πλαστικών που χρησιμοποιούνται καθημερινά μπορούν να αντικατασταθούν από προϊόντα και σκεύη κατασκευασμένα από άλλου είδους υλικά που δεν διασπώνται όπως γυάλινα, ανοιξείδωτα κλπ Συνεχιζόμενη έρευνα: Η ενίσχυση των επιστημονικών προσπαθειών για τη μελέτη και τον ακριβή προσδιορισμό των επιπτώσεων των μικροπλαστικών στην υγεία μας είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη στρατηγικών προστασίαςΗ ρύπανση από μικροπλαστικά είναι ένα πρόβλημα που εξελίσσεται με την πάροδο των δεκαετιών και απειλεί διαχρονικά και όλο και περισσότερο το περιβάλλον αλλά την ανθρώπινη υγεία. Από την αρχική αναγνώριση του προβλήματος στην πλειοψηφία των θαλασσίων οικοσυστημάτων έχουμε φτάσει σε μια εποχή όπου τα μικροπλαστικά έχουν εισχωρήσει σε κάθε πτυχή της ζωής μας, περιλαμβανομένων των τροφίμων που καταναλώνουμε.
Ο εντοπισμός τους ήδη σε πνεύμονες ανθρώπων αλλά και στο αίμα είναι οι πρώτες αποδείξεις για το πόσο η εξάπλωση της χρήσης του πλαστικού έχει επιβαρύνει την ανθρώπινη υγεία η οποία πλέον απειλείται σοβαρά από την ύπαρξή των μικροπλαστικών στην ατμόσφαιρα αλλά και την διείσδυσή τους στην τροφική αλυσίδα.
soulouposeto
