ΝΕΑ VIDEO NEA PHOTO NEA

 | 

Τι προβλέπει το Σύνταγμα για την υπηρεσιακή κυβέρνηση

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης, Δικηγόρος Αθηνών

Το Σύνταγμα της Ελλάδος, μετά την αναθεώρησή του το 1986, προβλέπει την υπηρεσιακή κυβέρνηση(χωρίς να χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο όρο) μόνο σε μία περίπτωση όταν κανένα κόμμα δεν κατορθώνει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση είτε μετά από εκλογές είτε μετά την απαλλαγή της προηγούμενης κυβέρνησης από τα καθήκοντά της λόγω παράιτησής της ή απόσυρσης της εμπιστοσύνης της Βουλής.Η υπηρεσιακή κυβέρνηση είναι μία κανονική κυβέρνηση και τα μέλη της ασκούν κανονικά τα καθηκοντά τους,αλλά δεν μπορούν να νομοθετούν,καθώς η βουλή έχει διαλυθεί για να διενεργηθούν βουλευτικές εκλογές.

Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Συντάγματος, εφόσον τόσο οι 3 διερευνητικές εντολές όσο και η σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών αποτύχουν στο να σχηματιστεί κυβέρνηση που θα απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής,τότε οι πολιτικοί αρχηγοί καλούνται να σχηματίσουν κυβέρνηση - κοινής αποδοχής – με μοναδικό σκοπό να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές.Εάν οι πολιτικοί αρχηγοί δεν καταλήξουν σε ένα πρόσωπο κοινής εμπιστοσύνης,τότε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό κυβέρνησης όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής για να διενεργήσει εκλογές και να διαλύσει την Βουλή.Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει τη διακριτική ευχέρεια να επιλέξει ποιόν θα διορίσει πρωθυπουργό ανάμεσα στους Προέδρους των τριών ανώτατων δικαστηρίων της χώρας, με γνώμονα πάντα την όσο το δυνατόν ευρύτερη αποδοχή του.

Υπηρεσιακή κυβέρνηση ονομάζεται η κυβέρνηση που δεν έχει εκλεγεί ούτε έχει λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή, αλλά έχει αναλάβει προσωρινά, με σκοπό να διενεργήσει βουλευτικές εκλογές, και κατά κανόνα δεν αποτελείται από πολιτικούς. Συνήθως τοποθετείται όταν η εκλεγμένη κυβέρνηση έχει εξαντλήσει τη θητεία της ή έχει χάσει την κοινοβουλευτική της πλειοψηφία, οπότε ορίζεται για να οδηγήσει τη χώρα στις εκλογές. Στην Ελλάδα συνηθιζόταν μέχρι και τη δεκαετία του 1960 λίγο πριν τις εκλογές να παραιτείται ο πρωθυπουργός και να αναλαμβάνει υπηρεσιακός πρωθυπουργός ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου μέχρι να σχηματιστεί νέα Κυβέρνηση μετά τις εκλογές. Σκοπός ήταν να εξασφαλισθεί ότι ο απερχόμενος πρωθυπουργός δε θα χρησιμοποιήσει τον κρατικό μηχανισμό για να επηρεάσει τις εκλογές και ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν με διαφάνεια υπό την εποπτεία ενός ανώτατου δικαστικού. Παραδείγματα τέτοιων κυβερνήσεων αποτελούν η κυβέρνηση Δ. Κιουσόπουλου το 1952 και η κυβέρνηση Σ. Μαυρομιχάλη το 1963. Κ!

άτι τέτοιο δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα και η παραίτηση του πρωθυπουργού πριν τις εκλογές για να αναλάβει υπηρεσιακός πρωθυπουργός δεν είναι σε καμία περίπτωση υποχρεωτική. Κάποιοι το θεωρούν συνταγματικό έθιμο. Θεωρείται όμως δείγμα ανωριμότητας της δημοκρατίας και δυσπιστίας στην πολιτική και στους πολιτικούς και έχει τις ρίζες του σε παλαιότερες εποχές, όπου οι εκλογές κάθε άλλο παρά αδιάβλητες ήταν. Για τους λόγους αυτούς η πρακτική έχει εγκαταλειφθεί μετά τη Μεταπολίτευση και ο απερχόμενος πρωθυπουργός παραμένει στο αξίωμα μέχρι να σχηματίσει ο ίδιος ή ο νέος πρωθυπουργός νέα κυβέρνηση με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών. Είθισται μόνο να τοποθετούνται μεμονωμένα υπηρεσιακοί υπουργοί σε κρίσιμα για τις εκλογές υπουργεία, όπως τα Υπουργεία Εσωτερικών και Τύπου.

Τελευταίος Έλληνας υπηρεσιακός πρωθυπουργός ήταν ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου Ιωάννης Γρίβας, για την περίοδο από 12 Οκτωβρίου μέχρι 23 Νοεμβρίου 1989, ο οποίος διορίστηκε ύστερα από την παραίτηση της κυβέρνησης Τζαννετάκη, προκειμένου να διεξαχθούν οι εκλογές του Νοεμβρίου του 1989.
Tromaktiko