με αφορμή τη διακοπή των συνεργασιών των δυτικών επιστημόνων με τους ρώσους συναδέλφους τους, εκείνους που δεν καταδίκασαν ρητά την επιθετική εισβολή της χώρας τους στην Ουκρανία,
θα ρίξουμε μια ματιά στο πως αντέδρασε διαχρονικά η διεθνής επιστημονική κοινότητα, όταν τα κράτη των μελών της ενεπλάκησαν σε πόλεμο
πρόσφατες κυρώσεις σε ρώσους επιστήμονες
μετά από ουκρανικό αίτημα αποκλείστηκαν οι συνεργασίες του CERN με ρώσικους επιστημονικούς φορείς. Η Ουκρανία είναι συνεργαζόμενο κράτος με τα 23 μόνιμα κράτη – μέλη του CERN. Η Ρωσία και οι ΗΠΑ είναι απλοί παρατηρητές και 1000 ρώσοι πολίτες στελεχώνουν τον οργανισμό του CERN, που αριθμεί 12000 επιστήμονες
στην απόφαση «εκφράζεται η υποστήριξη στα πολλά μέλη της ρωσικής επιστημονικής κοινότητας του CERN που καταδικάζουν την επέμβαση»
διευκρινίζεται ότι δεν υπάρχει πρόθεση να απολυθούν οι ρώσοι που ήδη εργάζονται στο CERN
η ανακοίνωση του CERN
με πιο γρήγορα ανακλαστικά ο πρόεδρος του ΜΙΤ, Λ. Ραφαέλ Ριφ, μια μέρα μετά την έναρξη αιματηρού πολέμου, ακύρωσε την συνεργασία του πανεπιστημίου του με το αγγλόφωνο Skolkovo Institute of Science and Technology (Skoltech), στα περίχωρα της Μόσχας, χωρίς να παραλείψει να θυμηθεί τους γονείς του που εγκατέλειψαν τη δυτική περιοχή Ουκρανίας-Μολδαβίας την παραμονή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
επιπλέον, οι σημαντικότερες επιστημονικά χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ολλανδία διέκοψαν και τις επιστημονικές σχέσεις με την Ρωσία
“γιατί πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις επιστημονικές ανταλλαγές διαφορετικά από τους ποδοσφαιρικούς αγώνες του Champions League, τις παραστάσεις μπαλέτου, τις οικονομικές συναλλαγές και τα επενδυτικά έργα – τα οποία έχουν ακυρωθεί όλες τις τελευταίες ημέρες;” διερωτάται ο Άλφρεντ Γουάτκινς, πρόεδρος της Global Solutions Summit και πρώην αξιωματούχος της Παγκόσμιας Τράπεζας που ηγήθηκε αναπτυξιακών επιστημονικών έργων σε Ρωσία και Ουκρανία
“κανόνες & εξαιρέσεις”
την περασμένη εβδομάδα, για παράδειγμα, η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) απέρριψε αίτημα Ουκρανών αστρονόμων για απαγόρευση των Ρώσων αστρονόμων από δραστηριότητες της IAU, με την ακόλουθη αιτιολογία που διατύπωσε η αμερικανίδα πρόεδρος της IAU Ντέμπρα Ελμεγκρίν προς τον Γιάροσλαβ Γιάτσκιφ, πρόεδρο της Ουκρανικής Ένωσης Αστρονομίας
“η IAU ιδρύθηκε αμέσως μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο για να φέρει τους συναδέλφους κοντά, οπότε δεν επιθυμούμε να τους απομακρύνουμε αποφασίζοντας ποιον θα στηρίξουν με βάση το τι κάνουν οι κυβερνήσεις τους”
στην ίδια γραμμή και στον πειραματικό αντιδραστήρα σύντηξης ITER στη Γαλλία, δεν σχεδιάζουν επί του παρόντος να διώξουν τη Ρωσία, η οποία είναι πλήρες μέλος σε μια από τις μεγαλύτερες επιστημονικές συνεργασίες στον κόσμο
επίσης, δεν πρέπει να περάσει ασχολίαστο ότι υπάρχουν πολλοί ρώσοι επιστήμονες που διακινούν ανοιχτή επιστολή, χαρακτηρίζοντας με περισσή τόλμη τη ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία ως “άτιμη – unfair” και “αναίσθητη – senseless”
οι προηγούμενες πληροφορίες προέρχονται απ το Science και το Chemistry World
οι επιχειρηματολογίες των επιστημονικών ενώσεων που επιλέγουν συναινετικές συμπεριφορές απέναντι στους ρώσους συναδέλφους τους, επικαλούνται τους δυο Παγκόσμιους Πολέμους
οπότε πάμε μαζί τους … έναν αιώνα πίσω
η εμπλοκή της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο οδήγησε τους γνωστότερους επιστήμονες της χώρας να συνυπογράψουν το «μανιφέστο των 93», όπου ψευδώς ισχυρίζονταν ότι ο γερμανικός στρατός δεν είχε επιτεθεί σε άμαχους βέλγους και κυρίως ότι ο πόλεμος ήταν απαραίτητος
μεταξύ αυτών, ο «πάπας» της γερμανικής επιστήμης, Μαξ Πλανκ και οι επίσης νομπελίστες χημικοί, Γουόλτερ Νερνστ, ο διοπτροφόρος στην αριστερή φωτογραφία με το υψωμένο δείκτη και Φριτς Χάμπερ, ο διοπτροφόρος στην δεξιά
αυτοί προξένεψαν τον Αϊνστάιν στο Πανεπιστήμιο και στην Ακαδημία του Βερολίνου
η εμπλοκή του Χάμπερ με τον πόλεμο είχε ως προϊόν το “αέριο της μουστάρδας” εγκαινιάζοντας τον απεχθή χημικό πόλεμο ενώ ο Νερνστ περιορίστηκε στην παραγωγή δακρυγόνων για … ηπιότερο ξετρύπωμα των αντιπάλων απ τα χαρακώματα
αντίθετα ο κοινωνικός τους φίλος, ο Αϊνστάιν, εντάχθηκε, όπως και οι ευάριθμοι ρώσοι αντιφρονούντες επιστήμονες σήμερα, στην εξαιρετικά αντιδημοφιλή αντιπολεμική αντιπολίτευση, με ιδιαίτερα μαχητικό και επίμονο τρόπο
τότε, το 1914, ισχυρίστηκε δημόσια ότι η αιτία των πολέμων δεν είναι η φιλοπατρία αλλά η βιολογική τάση των αρσενικών για επικράτηση
παρότι με αυτή του τη στάση θεωρήθηκε ότι λειτούργησε ως «τυφεκιοφόρος του εχθρού», πέτυχε να μην διαρρήξει τις προσωπικές του σχέσεις με τους Πλανκ, Νερνστ και Χάμπερ και τους δυο πρώτους τους βρήκε αρωγούς στα δυσκολότερα χρόνια των αντισημιτικών διωγμών που υπέστη απ τους ναζί. Ο Χάμπερ, κι αυτός εβραίος – παρότι προσπάθησε να εξευγενιστεί προσχωρώντας στο καθολικό δόγμα – στη φάση του ναζισμού δεν βρέθηκε με την παρέα των κυνηγών αλλά στο κοπάδι με τα θηράματα
μετά τον Α’ Παγκόσμιο, οι αγγλογάλλοι επιστήμονες, ακολουθώντας την πολιτική των κυβερνήσεών τους, επέβαλαν κυρώσεις στους γερμανούς συναδέλφους τους
στο 3ο Συνέδριο Σολβέ, το 1921, με θέμα «Άτομα & Ηλεκτρόνια», βρίσκονται σε καραντίνα αποκλεισμού οι γνωστοί για τη σημαντική συνεισφορά τους στο θέμα γερμανοί φυσικοί και χημικοί, με την ακόλουθη αναμνηστική φωτογραφία να πιστοποιεί την απουσία τους
ο μόνος που προσκλήθηκε, ήταν ο Αϊνστάιν, που αρνήθηκε την τιμή, απαξιώνοντας έμπρακτα αυτή την επονείδιστη καραντίνα
μάλιστα, όταν εξελισσόταν το συνέδριο, αυτός επέλεξε να βρεθεί επιδεικτικά στις ΗΠΑ για να ενισχύσει έρανο υπέρ της δημιουργίας εβραϊκού κράτους
φαίνεται ότι αυτή η πληγή δεν είχε επουλωθεί ούτε έξι χρόνια αργότερα, στο διασημότερο 5ο Συνέδριο Σολβέ, το 1927, με θέμα «Ηλεκτρόνια και Φωτόνια» όπου διασταύρωσαν τα ξίφη τους οι Μπορ και Αϊνστάιν για την πιθανοκρατική ερμηνεία του μικρόκοσμου, αφού αποκλείστηκε ένας γερμανός εμπειρογνώμονας του πεδίου, ο Άρνολντ Ζόμερφελντ,
διότι στη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου είχε εισηγηθεί την προσάρτηση του Βελγίου στη Γερμανία – το συνέδριο είχε μόνιμη έδρα τις Βρυξέλλες
τότε ήταν που οι σπουδαίοι μαθητές του Ζόμερφελντ, δηλαδή ο Χάιζενμπεργκ και ο Πάουλι έλαμψαν με τις παρεμβάσεις τους
λοιπόν;
οι ταγοί της δυτικής επιστημονικής κοινότητας, για την άνευ ελαφρυντικών εισβολή των ρώσων στην Ουκρανία, απαίτησαν και επιμένουν σε δηλώσεις μετανοίας και συμπόρευσης με τους συμμάχους της δοκιμαζόμενης χώρας, από τους επιστήμονες του επιτιθέμενου
αλλά και απ όλους όσους επιφυλάσσονται για τον διχασμό των ομοτέχνων, παρά και ενάντια στο απεχθές γεγονός του πολέμου
η ανάρτηση επιχείρησε να αναδείξει ότι το έργο έχει ξαναπαιχτεί και τα επίδικα αποτελούν σημεία των καιρών
αν ανασυγκροτήσουμε τα σχετικά που εξελίχθηκαν τον αιώνα που πέρασε για μια παρόμοια και πάντα άβολη δευτερογενή αντιπαράθεση, έχοντας την απόσταση ως σύμμαχο για ορθολογικές εκτιμήσεις, ποια στάση θα δικαιώσουμε:
αυτήν του “πασιφιστή” Αϊνστάιν ή την “πατριωτική” των τριών σημαντικών συνοδοιπόρων του, δηλαδή του Πλανκ, του Νερνστ και του Χάμπερ;
και στο πιο επίκαιρο δίλημμα:
η πολιτική αποκλεισμού των γερμανών επιστημόνων απ τους οργανωτές των δυο συνεδρίων Σολβέ στο Μεσοπόλεμο ή η έμπρακτη υπεράσπισή τους απ τον Αϊνστάιν θεωρείται σήμερα δικαιωμένη;
αν μπούμε στον πειρασμό να ακολουθήσουμε αναλογικές μεταφορές, θα μπορούσαμε να προβλέψουμε ότι επίκειται ένα νέο κυνήγι «εγκεφάλων», παρόμοιο με το σαφάρι που διεξήγαγαν οι ΗΠΑ με τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου
αυτή τη φορά, εκείνοι που έχουν υψηλούς επιστημονικούς σχεδιασμούς και φιλοδοξίες, αλλά και πόρους, είναι οι κινέζοι
τέλος,
για εκείνα τα μαύρα πρόβατα που τολμούν και έξω απ το μαντρί, είναι επίκαιρος ο σχολιασμός ενός απ τους συγγραφείς των βιβλίων που συμβουλεύτηκα, του Γουόλτερ Ίσακσον,
«τόσο ως πολίτες (οι Πλανκ, Νερνστ & Χάμπερ), όσο και ως επιστήμονες είχαν την ενστικτώδη τάση να ακολουθούν το κύριο ρεύμα. Αντίθετα ο Αϊνστάιν συχνά έδειξε ότι είχε τη φυσική τάση να μην ακολουθεί το ρεύμα, κάτι που αρκετές φορές λειτούργησε ως πλεονέκτημα τόσο για τον επιστήμονα όσο και για τον πολίτη»
για τον «.. ένα αιώνα πίσω», πάτησα στα ακόλουθα εκλαϊκευτικά
Πηγή υλικονετ
tinanantsou.blogspot.gr
