2022-12-01 17:27:24
Φωτογραφία για Ανορθολογισμός και ψευδοεπιστήμη: Ένα μάθημα για τον πολίτη του καιρού μας
 

 Περιγραφή του μαθήματος

Θεμέλιο της επιστημονικής προσέγγισης αποτελεί η αρχή πως η γνώση τελεί υπό αίρεση και πως οι θεωρίες μπορεί να τροποποιηθούν υπό το φως νέων δεδομένων. Τούτη η συνειδητοποίηση δημιουργεί σύγχυση στο ευρύ κοινό και προκαλεί δυσπιστία απέναντι στην επιστήμη, ειδικά σ’ εκείνους που επιδεικνύουν μικρή ανεκτικότητα στην αμφιβολία που είναι σύμφυτη με την αναζήτηση της γνώσης. Ως συνέπεια, πολλοί συμπολίτες μας οδηγούνται στην αγκαλιά ψευδοεπιστημονικών δοξασιών και ευφάνταστων θεωριών συνωμοσίας, φαινόμενο που απειλεί όχι μόνο τη δημόσια υγεία αλλά και την ίδια τη συνοχή των κοινωνιών μας. Τα παραπάνω καταδεικνύουν την κρίσιμη ανάγκη καλλιέργειας του επιστημονικού εγγραμματισμού και της κριτικής σκέψης, καθώς και της ανάπτυξης δεξιοτήτων διαχείρισης των λογικών και γνωστικών μεροληψιών στις οποίες όλοι μας υποπίπτουμε.

Στο μάθημα θα εξετάσουμε πώς λειτουργεί η επιστήμη και θα συζητήσουμε για την ηθική της αξία ως πολύτιμο οδηγό ζωής
. Θα διερωτηθούμε πόσο ορθολογικοί, τελικά, είμαστε και θα αναφερθούμε σε γνωστικές μεροληψίες στις οποίες υποπίπτουμε όταν καλούμαστε να λάβουμε κρίσιμες αποφάσεις υπό συνθήκες αβεβαιότητας. Θα εκπαιδευτούμε να αναγνωρίζουμε τις λογικές πλάνες στη συλλογιστική και τα επιχειρήματα μας. Θα αποσαφηνίσουμε παρανοήσεις σχετικά με τη θεωρία της εξέλιξης και θα διερευνήσουμε το φαινόμενο του σκεπτικισμού απέναντι στα εμβόλια. Επιπλέον, θα αναρωτηθούμε γιατί οι άνθρωποι πιστεύουμε σε παράξενες θεωρίες συνωμοσίας και θα μάθουμε να αναγνωρίζουμε και να αποφεύγουμε τις ψευδείς ειδήσεις. Τέλος, θα αναφερθούμε σε τρανά παραδείγματα ψευδοεπιστημονικών δοξασιών, όπως η αστρολογία και η κβαντική ψευδοεπιστήμη.

Διδάσκοντες (κατά σειρά βαθμού συμμετοχής)

Πάνος Σαπουντζής

O Πάνος Σαπουντζής έχει σπουδάσει Εφαρμοσμένα Μαθηματικά και έχει διδακτορικό στις Νευροεπιστήμες. Τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο ΙΤΕ. Η έρευνα του εστιάζει στη μελέτη ανώτερων περιοχών του εγκεφάλου και στο πως αυτές αναπαριστούν γνωσιακές λειτουργίες όπως η προσοχή και η βραχυπρόθεσμη μνήμη. Διδάσκει, μεταξύ άλλων, στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Εγκέφαλος και Νους» του Πανεπιστημίου Κρήτης. Παράλληλα με το ερευνητικό του έργο,τον απασχολεί η επικοινωνία της επιστήμης στο ευρύ κοινό. Η περίοδοςτης πανδημίας κατέστησε πρόδηλη την κρίσιμη ανάγκη καλλιέργειας της κριτικής σκέψης και του επιστημονικού εγγραμματισμού. Έτσι, τα τελευταία χρόνια έχει επιχειρήσει να συμβάλλει στον σκοπό αυτό μέσω των διαφόρων διαύλων επικοινωνίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Στέφανος Τραχανάς

Ο Στέφανος Τραχανάς διδάσκει, μεταξύ άλλων, κβαντική φυσική και διαφορικές εξισώσεις στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης από το 1983 έως σήμερα. Από το 1986 και μετά είναι μέλος του επιστημονικού προσωπικού του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και η διδασκαλία του στο τμήμα Φυσικής προσφέρεται δωρεάν. Είναι συγγραφέας έντεκα πανεπιστημιακών συγγραμμάτων στα παραπάνω πεδία καθώς και των βιβλίων Το φάντασμα της όπερας: Η επιστήμη στον πολιτισμό μας και Το αμάρτημα της Εύας: Φυσική κάτω από τ’ άστρα και δημιουργική μάθηση, τα οποία απευθύνονται στο ευρύτερο μορφωμένο κοινό. Το βιβλίο του An Introduction to Quantum Physics κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον εκδοτικό οίκο Wiley. Το 2003 ανακηρύχτηκε σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κρήτης ενώ το 2012 του απονεμήθηκε το Εθνικό βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας Ξανθόπουλου - Πνευματικού. Για το σύνολο της προσφοράς του τιμήθηκε το 2015 με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Φοίνικα της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ως ιδρυτικό μέλος και διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας μέχρι το 2013, είχε τη βασική ευθύνη για τη δημιουργία του πρώτου πανεπιστημιακού εκδοτικού οίκου της χώρας. Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον του στράφηκε στα ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα και τους νέους δρόμους που αυτά ανοίγουν για την εξίσωση των ευκαιριών στην ποιοτική εκπαίδευση. Πιστεύει ότι η χώρα μας δεν μπορεί να μείνει έξω από τις επαναστατικές αλλαγές που συντελούνται αλλού σε αυτό το θέμα και γι’ αυτόν το σκοπό πήρε την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Mathesis —ενός αυτόνομου και αυτοχρηματοδοτούμενου τμήματος των ΠΕΚ— στο οποίο και προσφέρει εθελοντικά την εργασία του τόσο ως διευθυντής του (πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης) όσο και ως δάσκαλος ή συγγραφέας. Η επιτυχία του «πειράματος» είναι το προσωπικό του στοίχημα για τα επόμενα χρόνια.

Στάμος Αρχοντής

Ο Στάμος Αρχοντής είναι πτυχιούχος χημείας (B.Sc.) απο το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το 2016 ξεκίνησε το κανάλι επικοινωνίας της επιστήμης "The Mad Scientist" μέσα από το οποίο εξηγεί με απλό τρόπο σύνθετα επιστημονικά ζητήματα και καταρρίπτει ψευδοεπιστημονικούς ισχυρισμούς. Ταυτόχρονα εργάζεται ως δημοσιογράφος/fact-checker με αντικείμενο την ψευδοεπιστημονική παραπληροφόρηση.

Στέφανος Βαμβάκος

Ο Στέφανος Βαμβάκος ασχολείται με την επικοινωνία της επιστήμης. Είναι πτυχιούχος Φυσικός από το Πανεπιστήμιο Πατρών και έχει εργαστεί ως καθηγητής μέσης εκπαίδευσης. Το 2015 δημιούργησε την Καθημερινή Φυσική, ένα εγχείρημα που εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο αμιγώς εκπαιδευτικό YouTube κανάλι στην Ελλάδα, με σκοπό να μοιραστεί με τον υπόλοιπο κόσμο τη θεματολογία που τον συναρπάζει γύρω από τις επιστήμες και τον ορθολογισμό. Από το 2019 εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας και αναλαμβάνει την παραγωγή διαφημιστικού και εκπαιδευτικού υλικού για το διαδίκτυο και την τηλεόραση. Έχει τιμηθεί με το βραβείο ΕΠΙ2 για την προσφορά του στην επικοινωνία της επιστήμης.

Λευτέρης Ζούρος

Ο Λευτέρης Ζούρος έλαβε διδακτορικά διπλώματα από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Δίδαξε γενετική και εξελικτική Βιολογία ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Dalhousie του Καναδά (στην τιμητική έδρα George Campbell της Βιολογίας) και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ως προσκεκλημένος καθηγητής στα πανεπιστήμια Groningen (Ολλανδία), Kyushu (Ιαπωνία), Αυτόνομο Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης (Ισπανία) και Ancona (Ιταλία). Διετέλεσε Διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης. Υπήρξε μέλος της Εκδοτικής Επιτροπής των περιοδικών Evolution, Molecular Biology and Evolution και Marine Genomics, μέλος της επιστημονικής επιτροπής της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για την Εξελικτική Βιολογία και είναι επίτιμο μέλος της Πανελληνίας Ένωσης Βιοεπιστημόνων (ΠΕΒ). Έχει λάβει το Βραβείο «Σ. Πηχωρίδης» για εξαίρετη διδασκαλία του Πανεπιστημίου Κρήτης (2003) και to πανελλήνιο βραβείο Β. Ξανθοπούλου-Σ. Πνευματικού (2020). Είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Τα βιβλία του «Ας συμφιλιωθούμε με τον Δαρβίνο» (2009), «Σε αναζήτηση σκοπού σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό (2014) και «Όταν ο Χότζας συνάντησε τον Αϊνστάιν» (2019) κυκλοφορούν από της Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Το λογοτεχνικό «Ίωνος Δελαλίδη, αποβιώσαντος: Ποιήματα που έγιναν ιστορίες» (2014) κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδης. Είναι ιδρυτής και υπεύθυνος της σειράς διαλέξεων για το ευρύτερο κοινό «Δαρβινικές Δευτέρες» που έχουν συμπληρώσει 12 έτη και αριθμούν πάνω από 80 συναντήσεις. Επίσης είναι συνιδρυτής και τέως πρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Εξελικτικής Εταιρείας (ΕλΕξΕ). Έχει γράψει πάνω από 120 άρθρα και δημοσιεύματα σε λόγια περιοδικά και στον ημερήσιο τύπο, έχει δώσει πάνω από 80 διαλέξεις για το ευρύτερο κοινό και έχει συμμετάσχει σε διάφορες ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές παρουσιάσεις και συνεντεύξεις.

Βάσω Παυλίδου

Η Βάσω Παυλίδου είναι Αστροφυσικός στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας. Σπούδασε Φυσική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, και πήρε διδακτορικό στην Αστρονομία από το Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εργάστηκε ως μεταδιδακτορική υπότροφος στις ΗΠΑ, στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια, στο Καλτέκ, και ως επισκέπτης ερευνητής στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για τη Ραδιοαστρονομία στη Βόννη της Γερμανίας. Από το 2012 βρίσκεται στην Κρήτη, όπου αυτή τη στιγμή υπηρετεί ως Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ηράκλειο. Από το 2013 συντονίζει το διεθνές πείραμα RoboPol που μελετά πίδακες αερίου που εκτοξεύονται από υπερ-μαζικές μαύρες τρύπες στα κέντρα των γαλαξιών, και είναι επικεφαλής του διεθνούς πειράματος PHAESTOS που αναζητά την προέλευση των πιο ενεργητικών σωματιδίων στο σύμπαν.
tinanantsou.blogspot.gr
VIDEO
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ NEWSNOWGR.COM
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ