2023-06-23 00:38:08
Σε ένα ιδιότυπο crash test μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας λόγω και της ανάγκης των δύο οικονομιών να προσελκύσουν άμεσες ξένες επενδύσεις και, γενικότερα, κεφάλαια προβαίνει σε πρόσφατη έκθεσή της, την οποία η Schroders.
Όπως επισημαίνει, γείτονες γεωγραφικά, οικονομικά η αντίθεση Ελλάδας-Τουρκίας είναι πιο έντονη από ποτέ.
Σε ό,τι αφορά τις παγκόσμιες επενδύσεις, λέει η Schroders, πρόκειται για μικρές αγορές – αν και την τελευταία δεκαετία τα βάσανα τα οποία υπομένουν τις έχουν κάνει πολλές φορές πρωτοσέλιδα στον διεθνή οικονομικό Τύπο.
«Η Ελλάδα υπέμεινε τις οδυνηρές συνέπειες μιας κρίσης δημόσιου χρέους που την οδήγησε κοντά στην έξοδο από την ευρωζώνη.
Από την άλλη, η Τουρκία, μια από τις αρχικές “εύθραυστες πέντε”, βρίσκεται σε επιδεινούμενη οικονομική τροχιά για πάνω από πέντε χρόνια».
Σήμερα η Ελλάδα είναι ένα success story οικονομικής ανάκαμψης που στηρίζεται σε μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ενώ η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με μια επείγουσα οικονομική προσαρμογή, σε μια προσπάθεια να αποτραπεί μια βαθύτερη κρίση.
Μακροπρόθεσμη προοπτική
Σύμφωνα με τη Schroder, τα τελευταία 15 χρόνια ήταν δύσκολα για την ελληνική οικονομία, που την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, την επακόλουθη κρίση δημόσιου χρέους και τη δημοσιονομική λιτότητα.
Το ΑΕΠ επί εξαετία κατέγραψε διαδοχικές πτώσεις (2008-2013), με τη μείωση να ξεπερνά το ένα τρίτο από την κορυφή στο κατώτατο σημείο, με αποτέλεσμα ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ να εκτιναχθεί στο 180% κατά τη διάρκεια της αναφερόμενης περιόδου.
Η Ελλάδα έλαβε τρία πακέτα διάσωσης μεταξύ 2010 και 2015, με υποστήριξη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το Eurogroup και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς επισής και κάποια ελάφρυνση χρέους.
Σύμφωνα με τους όρους των πακέτων διάσωσης, η Ελλάδα έπρεπε να ακολουθήσει ένα σκληρό πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής.
Ο στόχος ήταν η αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους, η διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, η προώθηση μεταρρυθμίσεων που ευνοούν την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση και ο εκσυγχρονισμός του κυβερνητικού τομέα.
Το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής έληξε το 2018 και η σταδιακή ανάκαμψη βρισκόταν σε εξέλιξη πριν χτυπήσει η πανδημία.
Η επανέναρξη της ορθόδοξης χάραξης πολιτικής, μετά την επιστροφή της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία το 2019, υπήρξε σημαντικός πυλώνας στήριξης για μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις.
Πιο πρόσφατα, η παγκόσμια ανάκαμψη που καθοδηγείται από τις υπηρεσίες, ιδίως ο τουρισμός, ήταν επωφελής.
Ενώ η Ελλάδα διέρχεται μια μεγάλη οικονομική κρίση τα τελευταία 15 χρόνια, η εικόνα στην Τουρκία κρύβει σταδιακή επιδείνωση της μακροοικονομικής πολιτικής και αυξανόμενο κίνδυνο κρίσης στο ισοζύγιο πληρωμών.
Η βασική αύξηση του ΑΕΠ δείχνει αυξανόμενες μακροοικονομικές ανισορροπίες, αποδυνάμωση των θεσμών και συνακόλουθη νομισματική αδυναμία.
Ο Πρόεδρος Erdogan είναι γνωστός για την αντισυμβατική πεποίθησή του ότι τα υψηλότερα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό.
Ως αποτέλεσμα η κεντρική τράπεζα διατήρησε τα επιτόκια χαμηλά για να ενισχυθεί η ονομαστική ανάπτυξη.
Ωστόσο, ο πληθωρισμός, που πήρε φωτιά, απέτρεψε τη μακροπρόθεσμη αποταμίευση σε λίρες, ενίσχυσε την πίεση στο νόμισμα και είχε άλλες ανεπιθύμητες συνέπειες.
Για παράδειγμα, ο τουρκικός δείκτης τιμών κατοικιών έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια, όπως δείχνει αυτό το επόμενο διάγραμμα.
Αυτό οφείλεται στην απότομη αύξηση της ζήτησης για πραγματικά περιουσιακά στοιχεία ενόψει του υψηλού και αυξανόμενου πληθωρισμού.
Η εισαγωγή προστατευόμενων επιτοκίων καταθέσεων απλώς περιέπλεξε αυτήν την εικόνα. Προηγούμενες προσπάθειες εξομάλυνσης της νομισματικής πολιτικής οδήγησαν τελικά σε αλλαγές ηγεσίας στην κεντρική τράπεζα.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο ετήσιος πληθωρισμός έφτασε στο 80% στα τέλη του περασμένου έτους.
Η Τουρκία είναι μία από τις αναδυόμενες οικονομίες που ονομάζονται «εύθραυστες πέντε» (οι άλλες είναι η Νότια Αφρική, η Βραζιλία, η Ινδονησία και η Ινδία) - ένας όρος που επινοήθηκε το 2013 για να περιγράψει εκείνες τις αναδυόμενες οικονομίες που εξαρτώνται από ξένο κεφάλαιο για να αναπτυχθούν.
Αυτή η εξάρτηση την άφησε επιρρεπή στις ιδιοτροπίες των ξένων επενδυτών και στις ροές κεφαλαίων.
Με μία μόνο εξαίρεση, η Τουρκία καταγράφει έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών κάθε χρόνο από το 2003.
Η χρηματοδότηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών γίνεται όλο και πιο δύσκολη και δαπανηρή λόγω των αυξανόμενων επιτοκίων παγκοσμίως και της μειωμένης διάθεσης για ανάληψη κινδύνων από τους διεθνείς επενδυτές.
Πιο πρόσφατα, η χρηματοδότηση έγινε επίσης πιο αδιαφανής, με τα καθαρά σφάλματα και τις παραλείψεις να αντιπροσωπεύουν σημαντικό ποσοστό.
Μια ιστορία δύο μακροοικονομικών προοπτικών Ελλάδα: Οι μακροοικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα είναι πλέον πολύ πιο σταθερές, δεδομένου ότι υποστηρίζονται και από την πτώση στις τιμές στην Ενέργεια.
Σημειώνεται πως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να παράσχει στην ελληνική οικονομία 30,5 δισεκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2022-2026.
Από αυτά τα 17,77 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις και τα 12,73 δισ. ευρώ δάνεια.
Αυτές οι επενδύσεις και οι σχετικές μεταρρυθμίσεις επικεντρώνονται στην επίτευξη πιο βιώσιμης μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, με σημαντική έμφαση στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
Στην πραγματικότητα, το 37,5% του σχεδίου είναι αφιερωμένο στην επίτευξη στόχων για το κλίμα, με ένα επιπλέον 23,3% να επικεντρώνεται στην ψηφιακή μετάβαση.
Η Ελλάδα στοχεύει σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050.
Το προσχέδιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, που δημοσιεύτηκε νωρίτερα αυτό το έτος και βρίσκεται επί του παρόντος σε διαβούλευση, περιλαμβάνει σημαντική αύξηση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως δείχνει το παρακάτω διάγραμμα.
EN
Ο τουρισμός παραμένει σημαντικός μοχλός της αύξησης του ΑΕΠ και εκτιμάται ότι συμβάλλει άμεσα στο 20% του ΑΕΠ.
Περίπου το 25% του εργατικού δυναμικού απασχολείται στον τουρισμό.
Αυτό είναι κυκλικό, αλλά οι προοπτικές για φέτος συνεχίζουν να είναι ενθαρρυντικές, με τη χώρα να παίρνει μερίδιο αγοράς από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Επίσης, προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,6% το 2023.
Η Ελλάδα βγήκε από τη δημοσιονομική επιτήρηση της ΕΕ πέρυσι, σε ισχύ για 12 χρόνια ως μέρος των συμφωνιών διάσωσης.
Η κίνηση παρείχε στην κυβέρνηση μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τις δαπάνες του προϋπολογισμού.
Ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος (προτού συμπεριληφθούν οι τόκοι) έχει πέσει και η δημοσιονομική πολιτική ενδέχεται να χαλαρώσει.
Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ παραμένει αυξημένος, έχοντας εκτοξευθεί στο 206% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά έχει πλέον μειωθεί σε περίπου 170%.
Βασικό όμως για την Ελλάδα είναι ότι η μέση διάρκεια του δημόσιου χρέους είναι 17,5 χρόνια, με το μεγαλύτερο χρέος της να μην αποπληρώνεται μέχρι το 2070.
Εν τω μεταξύ, το 99% του δημόσιου χρέους είναι σταθερού επιτοκίου, με μέσο κόστος 1,5%.
Σε ό,τι αφορά την πολιτική σκηνή, είναι πολύ πιθανό η Νέα Δημοκρατία να διατηρήσει την εξουσία στον επερχόμενο δεύτερο γύρο των εκλογών στις 25 Ιουνίου, και έτσι να διασφαλιστεί η συνέχιση της μεταρρυθμιστικής ατζέντας.
Αυτό το γεγονός από μόνο του, λέει η Schroders, αποτελεί εχέγγυο για την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, σε ό,τι αφορά το ελληνικό αξιόχρεο.
Επίσης, αυτό το αποτέλεσμα θα επαναφέρει την Ελλάδα στο ραντάρ μεγάλων, μακροπρόθεσμων θεσμικών επενδυτών, γεγονός το οποίο θα επιτρέψει φθηνότερη και πιο σταθερή χρηματοδότηση για μελλοντικές επενδύσεις.
Τουρκία: Στην ασιατική χώρα, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη εξαρτώνται από τον αυξανόμενο πληθυσμό.
Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις αγορές της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, οι οποίες προσφέρουν επίσης μια μακροπρόθεσμη ευκαιρία ανάπτυξης, μπορεί να προσφέρουν ευκαιρίες για εξαγωγές.
Σε μεσοπρόθεσμη βάση, ωστόσο, «η Τουρκία αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις και αναμένουμε ότι η οικονομική ανάπτυξη θα παραμείνει κάτω από την τάση για τα επόμενα δύο περίπου χρόνια».
Η ανάπτυξη του ΑΕΠ προβλέπεται στο 1,9% φέτος, εν μέρει λόγω της ανοικοδόμησης που θα υπάρξει μετά τον μεγάλο σεισμό στις αρχές του έτους και των προεκλογικών δαπανών.
Ωστόσο, το υψηλό επίπεδο χρέους σε ξένο νόμισμα στον τομέα των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των τραπεζών, θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί.
Αν και έχει υποχωρήσει τους τελευταίους μήνες, ο πληθωρισμός παραμένει αμετάβλητος, με το ονομαστικό επιτόκιο κοντά στο 40%.
Ο επίσημος στόχος για τον πληθωρισμό είναι 5%+/-2%.
Το βασικό επιτόκιο νομισματικής πολιτικής βρίσκεται τώρα στο 15%, έχοντας αυξηθεί από 8,5% αυτή την εβδομάδα υπό την ηγεσία της νέας διοικήτριας της κεντρικής τράπεζας.
Ωστόσο, η αλλαγή πολιτικής απογοήτευσε ακόμη και τις προσδοκίες και πιθανότατα θα χρειαστούν περαιτέρω αυξήσεις για να επιστρέψει ο πληθωρισμός ακόμη και πλησίον του στόχου.
Αν και μια επιστροφή σε πιο ορθόδοξη πολιτική θα ήταν ευπρόσδεκτη, η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας έχει τεθεί σε κίνδυνο τα τελευταία χρόνια και η αξιοπιστία θα χρειαστεί χρόνο για να αποκατασταθεί.
Από τις εκλογές και μετά, οι αρχές επέτρεψαν την υποτίμηση της λίρας.
Αυτό ήταν σχεδόν αναπόφευκτο καθώς τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι κοντά στα 7 δισεκατομμύρια δολάρια, που είναι ένα ιστορικό χαμηλό.
Μια αναμενόμενη τουριστική περίοδος ρεκόρ, με εισροές δολαρίων ΗΠΑ έως και 40 δισεκατομμύρια δολάρια θα πρέπει να είναι υποστηρικτική σε βραχυπρόθεσμη βάση.
Μαζί με ορισμένες προσπάθειες βελτίωσης της πολιτικής, αυτό θα εξοικονομήσει χρόνο στην οικονομία και θα αποτρέψει μια κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών.
Αλλά υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά για να διανυθεί.
Οι εκλογές ενισχύουν εκ νέου τις προοπτικές;
Η Ελλάδα και η Τουρκία διεξήγαγαν βουλευτικές εκλογές τον Μάιο, με τα αποτελέσματα ευνοϊκά για τα μέχρι πρότινος κυβερνώντα κόμματα.
Στην Ελλάδα, το κεντροδεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας τα πήγε πολύ καλύτερα στον πρώτο γύρο από ό,τι περίμεναν οι περισσότερες δημοσκοπήσεις, με διψήφιο προβάδισμα έναντι του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Το κόμμα ήταν κοντά στην επίτευξη απόλυτης πλειοψηφίας και θα μπορούσε να επιδιώξει να κυβερνήσει σε συνασπισμό.
Ωστόσο, μετά την ισχυρή εμφάνιση του πρώτου γύρου, η Νέα Δημοκρατία προτίμησε να περάσει σε δεύτερο γύρο, καθώς στο νικητήριο κόμμα θα χορηγηθούν έως και 50 έδρες μπόνους.
Εάν διατηρηθούν τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου, θα κερδίσει την αυτοδυναμία.
Ως αποτέλεσμα, η πολιτική δυναμική στην Ελλάδα θα παραμείνει υποστηρικτική σε ό,τι αφορά τη μεταρρυθμιστική ατζέντα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτό το αποτέλεσμα έγινε δεκτό από τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Από την άλλη, η Τουρκία διεξήγαγε τόσο βουλευτικές όσο και προεδρικές εκλογές τον Μάιο.
Ο κυβερνών συνασπισμός AK party, εξασφάλισε την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.
Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος Erdogan επανεξελέγη για άλλη μια πενταετή θητεία στον προεδρικό θώκο.
Στα χαρτιά, αυτά τα αποτελέσματα δεν συνεπάγεται καμία αλλαγή στην τροχιά για την πολιτική και την οικονομία.
Ωστόσο, μετά τις εκλογές, ο Πρόεδρος Erdogan διόρισε έναν αξιόπιστο υπουργό Οικονομικών, τον Μehmet Simskek, και διοικήτρια της κεντρικής τράπεζας τη Hafize Gaye Erkan.
«Όπως σημειώσαμε παραπάνω, αλλά αξίζει να επαναλάβουμε, μια επιστροφή στην αξιόπιστη χάραξη πολιτικής στην Τουρκία θα ήταν ευπρόσδεκτη - αν και υπάρχει μεγάλος σκεπτικισμός ως προς το πόσο θα διαρκέσει αυτό».
Οι προηγούμενες προσπάθειες να ενσταλάξουν πιο παραδοσιακές πολιτικές προσεγγίσεις εγκαταλείφθηκαν μόλις η οικονομική δραστηριότητα άρχισε να επιβραδύνεται.
Δεδομένου ότι οι δημοτικές εκλογές αναμένονται το 2024, ενδέχεται να υπάρξει πίεση για αλλαγή πορείας για άλλη μια φορά.
Επιπλέον, το εύρος των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η οικονομική ομάδα είναι πιο σοβαρή από ό,τι στο παρελθόν.
Πώς φαίνονται οι αποτιμήσεις;
Στη συνδυασμένη βάση της βαθμολογίας z και σε σχέση με τον δικό τους ιστορικό μέσο όρο, είναι συνολικά φθηνές και για τις δύο αγορές, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Αυτό ο δείκτηςενσωματώνει τα προθεσμιακά κέρδη των 12 μηνών (PE), τoν δείκτη Price to Βοοκ και τη μερισματική απόδοση.
Παρόλο που η Ελλάδα μπορεί να μην φαίνεται τόσο ελκυστική σε σχέση με άλλες αναδυόμενες αγορές βάσει του δείκτη z-score, προσφέρει σταθερή και βασισμένη στις μεταρρυθμίσεις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης σε σχέση με άλλες αγορές με πολύ χαμηλότερο προφίλ κινδύνου από ό,τι έχει προσφέρει ιστορικά.
Ενώ οι αποτιμήσεις μπορεί να φαίνονται αρκετά φθηνές και στις δύο αγορές, το νόμισμα αποτελεί βασικό μέλημα για επενδύσεις στην Τουρκία.
Δεδομένων των μακροοικονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει, η λίρα είναι πιθανό να παραμείνει υπό πίεση σε βραχυπρόθεσμη βάση.
Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει τη συναλλαγματική ισοτιμία της τουρκικής λίρας ανά δολάριο ΗΠΑ και δείχνει πώς η νομισματική πίεση έχει διαβρώσει τις αποδόσεις προϊόντος του χρόνου, ειδικά τα τελευταία χρόνια.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Οι αντιλήψεις για τους κινδύνους για την Ελλάδα έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Η πιο ελεγχόμενη δημοσιονομική πολιτική, στον απόηχο των μακροπρόθεσμων προγραμμάτων διάσωσης, ήταν θετική.
Η επιστροφή της Νέας Δημοκρατίας το 2019 προσέφερε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην οικονομική βιωσιμότητα.
Ως αποτέλεσμα, το κόστος ασφάλισης του ελληνικού χρέους έχει μειωθεί και είναι πλέον χαμηλότερο από αυτό της Ιταλίας.
Αντίθετα, το κόστος ασφάλισης του τουρκικού χρέους έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια.
Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει αυτό, μετρούμενο βάσει του default swap spread στο πενταετές κρατικό ομόλογο.
EN
Ωστόσο, η Ελλάδα δεν είναι απρόσβλητη στην επιδείνωση των παγκόσμιων μακροοικονομικών προοπτικών, δεδομένου του υψηλού δείκτη χρέους προς ΑΕΠ.
Ως εκ τούτου, τυχόν επιδείνωση των εξωτερικών συνθηκών και πιθανή απότομη άνοδος των παγκόσμιων ρυθμών, θα έχουν επιπτώσεις στον Τουρισμό και την ανάπτυξη.
Ένα αιφνιδιαστικό εκλογικό αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου, το οποίο δεν περιμένουμε, θα μπορούσε επίσης να αλλάξει τη δυναμική όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις.
Στην Τουρκία, οι κίνδυνοι παραμένουν σημαντικοί – ειδικά για νόμισμα.
Μια άνοδος των τιμών της ενέργειας θα μπορούσε να προσθέσει πίεση στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, αυξάνοντας την πίεση χρηματοδότησης.
Η χρηματοδότηση των τρεχουσών συναλλαγών και η μετατροπή του χρέους βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο του διεθνούς επενδυτικού κλίματος, όπως επίσης και η πρόοδος των εγχώριων μεταρρυθμίσεων.
Εάν η χάραξη πολιτικής απογοητεύσει, κάτι που δεν θα βοηθήσει η σημερινή αύξηση των επιτοκίων, θα επιδεινώσει αυτά τα ζητήματα.
Η άποψή μας
«Συνεχίζουμε να ευνοούμε την Ελλάδα. Είναι πολύ πιθανό η Νέα Δημοκρατία να διατηρήσει την εξουσία στον επερχόμενο δεύτερο γύρο των εκλογών, διασφαλίζοντας έτσι την εφαρμογή της μεταρρυθμιστικής ατζέντας.
Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ δρόμο ακόμη για να φτάσει στην πλήρη ανάκαμψη.
Οι προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη είναι ισχυρές, με υποστήριξη από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, και οι αποτιμήσεις για την αγορά συνολικά παραμένουν ελκυστικές.
Απεναντίας, διατηρούμε αρνητική άποψη για τις τουρκικές μετοχές.
Εξακολουθούν να υφίστανται σοβαρές ανισορροπίες στην οικονομία και ο συναλλαγματικός κίνδυνος είναι συνεχής.
Ο διορισμός νέου υπουργού Οικονομικών και επικεφαλής κεντρικής τράπεζας φέρνει εμπειρία και μια αναμενόμενη πιο ορθόδοξη προσέγγιση στη χάραξη πολιτικής.
Ωστόσο, η έλλειψη κυβερνητικής αξιοπιστίας, μετά από μια σειρά ανατροπών πολιτικής τα τελευταία χρόνια, σημαίνει ότι πρέπει να παραμείνουμε επιφυλακτικοί.
Ως εκ τούτου, εάν υπάρξει μακροοικονομική σταθερότητα, η Τουρκία προσφέρει μια σειρά από πιθανές ευκαιρίες για επενδύσεις στο χρηματιστήριο.
Άλλωστε, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από ενδιαφέρουσες εταιρείες με ισχυρές ομάδες διαχείρισης για επενδύσεις.
Ενώ λαμβάνονται αρχικά μέτρα στην Τουρκία για την προσαρμογή της πολιτικής και τη μετακίνηση της οικονομίας σε μια πιο βιώσιμη βάση, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι.
Στο μεταξύ, οι αγορές θα αμφισβητήσουν τη μακροζωία αυτής της δέσμευσης.
Σε όλο το Αιγαίο, οι προοπτικές είναι οι καλύτερες των τελευταίων 15 ετών» καταλήγει η Schroders.
Πηγή bankingnews
greece-salonikia
Όπως επισημαίνει, γείτονες γεωγραφικά, οικονομικά η αντίθεση Ελλάδας-Τουρκίας είναι πιο έντονη από ποτέ.
Σε ό,τι αφορά τις παγκόσμιες επενδύσεις, λέει η Schroders, πρόκειται για μικρές αγορές – αν και την τελευταία δεκαετία τα βάσανα τα οποία υπομένουν τις έχουν κάνει πολλές φορές πρωτοσέλιδα στον διεθνή οικονομικό Τύπο.
«Η Ελλάδα υπέμεινε τις οδυνηρές συνέπειες μιας κρίσης δημόσιου χρέους που την οδήγησε κοντά στην έξοδο από την ευρωζώνη.
Από την άλλη, η Τουρκία, μια από τις αρχικές “εύθραυστες πέντε”, βρίσκεται σε επιδεινούμενη οικονομική τροχιά για πάνω από πέντε χρόνια».
Σήμερα η Ελλάδα είναι ένα success story οικονομικής ανάκαμψης που στηρίζεται σε μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ενώ η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με μια επείγουσα οικονομική προσαρμογή, σε μια προσπάθεια να αποτραπεί μια βαθύτερη κρίση.
Μακροπρόθεσμη προοπτική
Σύμφωνα με τη Schroder, τα τελευταία 15 χρόνια ήταν δύσκολα για την ελληνική οικονομία, που την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, την επακόλουθη κρίση δημόσιου χρέους και τη δημοσιονομική λιτότητα.
Το ΑΕΠ επί εξαετία κατέγραψε διαδοχικές πτώσεις (2008-2013), με τη μείωση να ξεπερνά το ένα τρίτο από την κορυφή στο κατώτατο σημείο, με αποτέλεσμα ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ να εκτιναχθεί στο 180% κατά τη διάρκεια της αναφερόμενης περιόδου.
Η Ελλάδα έλαβε τρία πακέτα διάσωσης μεταξύ 2010 και 2015, με υποστήριξη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το Eurogroup και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς επισής και κάποια ελάφρυνση χρέους.
Σύμφωνα με τους όρους των πακέτων διάσωσης, η Ελλάδα έπρεπε να ακολουθήσει ένα σκληρό πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής.
Ο στόχος ήταν η αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους, η διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, η προώθηση μεταρρυθμίσεων που ευνοούν την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση και ο εκσυγχρονισμός του κυβερνητικού τομέα.
Το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής έληξε το 2018 και η σταδιακή ανάκαμψη βρισκόταν σε εξέλιξη πριν χτυπήσει η πανδημία.
Η επανέναρξη της ορθόδοξης χάραξης πολιτικής, μετά την επιστροφή της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία το 2019, υπήρξε σημαντικός πυλώνας στήριξης για μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις.
Πιο πρόσφατα, η παγκόσμια ανάκαμψη που καθοδηγείται από τις υπηρεσίες, ιδίως ο τουρισμός, ήταν επωφελής.
Ενώ η Ελλάδα διέρχεται μια μεγάλη οικονομική κρίση τα τελευταία 15 χρόνια, η εικόνα στην Τουρκία κρύβει σταδιακή επιδείνωση της μακροοικονομικής πολιτικής και αυξανόμενο κίνδυνο κρίσης στο ισοζύγιο πληρωμών.
Η βασική αύξηση του ΑΕΠ δείχνει αυξανόμενες μακροοικονομικές ανισορροπίες, αποδυνάμωση των θεσμών και συνακόλουθη νομισματική αδυναμία.
Ο Πρόεδρος Erdogan είναι γνωστός για την αντισυμβατική πεποίθησή του ότι τα υψηλότερα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό.
Ως αποτέλεσμα η κεντρική τράπεζα διατήρησε τα επιτόκια χαμηλά για να ενισχυθεί η ονομαστική ανάπτυξη.
Ωστόσο, ο πληθωρισμός, που πήρε φωτιά, απέτρεψε τη μακροπρόθεσμη αποταμίευση σε λίρες, ενίσχυσε την πίεση στο νόμισμα και είχε άλλες ανεπιθύμητες συνέπειες.
Για παράδειγμα, ο τουρκικός δείκτης τιμών κατοικιών έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια, όπως δείχνει αυτό το επόμενο διάγραμμα.
Αυτό οφείλεται στην απότομη αύξηση της ζήτησης για πραγματικά περιουσιακά στοιχεία ενόψει του υψηλού και αυξανόμενου πληθωρισμού.
Η εισαγωγή προστατευόμενων επιτοκίων καταθέσεων απλώς περιέπλεξε αυτήν την εικόνα. Προηγούμενες προσπάθειες εξομάλυνσης της νομισματικής πολιτικής οδήγησαν τελικά σε αλλαγές ηγεσίας στην κεντρική τράπεζα.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο ετήσιος πληθωρισμός έφτασε στο 80% στα τέλη του περασμένου έτους.
Η Τουρκία είναι μία από τις αναδυόμενες οικονομίες που ονομάζονται «εύθραυστες πέντε» (οι άλλες είναι η Νότια Αφρική, η Βραζιλία, η Ινδονησία και η Ινδία) - ένας όρος που επινοήθηκε το 2013 για να περιγράψει εκείνες τις αναδυόμενες οικονομίες που εξαρτώνται από ξένο κεφάλαιο για να αναπτυχθούν.
Αυτή η εξάρτηση την άφησε επιρρεπή στις ιδιοτροπίες των ξένων επενδυτών και στις ροές κεφαλαίων.
Με μία μόνο εξαίρεση, η Τουρκία καταγράφει έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών κάθε χρόνο από το 2003.
Η χρηματοδότηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών γίνεται όλο και πιο δύσκολη και δαπανηρή λόγω των αυξανόμενων επιτοκίων παγκοσμίως και της μειωμένης διάθεσης για ανάληψη κινδύνων από τους διεθνείς επενδυτές.
Πιο πρόσφατα, η χρηματοδότηση έγινε επίσης πιο αδιαφανής, με τα καθαρά σφάλματα και τις παραλείψεις να αντιπροσωπεύουν σημαντικό ποσοστό.
Μια ιστορία δύο μακροοικονομικών προοπτικών Ελλάδα: Οι μακροοικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα είναι πλέον πολύ πιο σταθερές, δεδομένου ότι υποστηρίζονται και από την πτώση στις τιμές στην Ενέργεια.
Σημειώνεται πως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να παράσχει στην ελληνική οικονομία 30,5 δισεκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2022-2026.
Από αυτά τα 17,77 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις και τα 12,73 δισ. ευρώ δάνεια.
Αυτές οι επενδύσεις και οι σχετικές μεταρρυθμίσεις επικεντρώνονται στην επίτευξη πιο βιώσιμης μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, με σημαντική έμφαση στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
Στην πραγματικότητα, το 37,5% του σχεδίου είναι αφιερωμένο στην επίτευξη στόχων για το κλίμα, με ένα επιπλέον 23,3% να επικεντρώνεται στην ψηφιακή μετάβαση.
Η Ελλάδα στοχεύει σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050.
Το προσχέδιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, που δημοσιεύτηκε νωρίτερα αυτό το έτος και βρίσκεται επί του παρόντος σε διαβούλευση, περιλαμβάνει σημαντική αύξηση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως δείχνει το παρακάτω διάγραμμα.
EN
Ο τουρισμός παραμένει σημαντικός μοχλός της αύξησης του ΑΕΠ και εκτιμάται ότι συμβάλλει άμεσα στο 20% του ΑΕΠ.
Περίπου το 25% του εργατικού δυναμικού απασχολείται στον τουρισμό.
Αυτό είναι κυκλικό, αλλά οι προοπτικές για φέτος συνεχίζουν να είναι ενθαρρυντικές, με τη χώρα να παίρνει μερίδιο αγοράς από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Επίσης, προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,6% το 2023.
Η Ελλάδα βγήκε από τη δημοσιονομική επιτήρηση της ΕΕ πέρυσι, σε ισχύ για 12 χρόνια ως μέρος των συμφωνιών διάσωσης.
Η κίνηση παρείχε στην κυβέρνηση μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τις δαπάνες του προϋπολογισμού.
Ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος (προτού συμπεριληφθούν οι τόκοι) έχει πέσει και η δημοσιονομική πολιτική ενδέχεται να χαλαρώσει.
Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ παραμένει αυξημένος, έχοντας εκτοξευθεί στο 206% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά έχει πλέον μειωθεί σε περίπου 170%.
Βασικό όμως για την Ελλάδα είναι ότι η μέση διάρκεια του δημόσιου χρέους είναι 17,5 χρόνια, με το μεγαλύτερο χρέος της να μην αποπληρώνεται μέχρι το 2070.
Εν τω μεταξύ, το 99% του δημόσιου χρέους είναι σταθερού επιτοκίου, με μέσο κόστος 1,5%.
Σε ό,τι αφορά την πολιτική σκηνή, είναι πολύ πιθανό η Νέα Δημοκρατία να διατηρήσει την εξουσία στον επερχόμενο δεύτερο γύρο των εκλογών στις 25 Ιουνίου, και έτσι να διασφαλιστεί η συνέχιση της μεταρρυθμιστικής ατζέντας.
Αυτό το γεγονός από μόνο του, λέει η Schroders, αποτελεί εχέγγυο για την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, σε ό,τι αφορά το ελληνικό αξιόχρεο.
Επίσης, αυτό το αποτέλεσμα θα επαναφέρει την Ελλάδα στο ραντάρ μεγάλων, μακροπρόθεσμων θεσμικών επενδυτών, γεγονός το οποίο θα επιτρέψει φθηνότερη και πιο σταθερή χρηματοδότηση για μελλοντικές επενδύσεις.
Τουρκία: Στην ασιατική χώρα, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη εξαρτώνται από τον αυξανόμενο πληθυσμό.
Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις αγορές της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, οι οποίες προσφέρουν επίσης μια μακροπρόθεσμη ευκαιρία ανάπτυξης, μπορεί να προσφέρουν ευκαιρίες για εξαγωγές.
Σε μεσοπρόθεσμη βάση, ωστόσο, «η Τουρκία αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις και αναμένουμε ότι η οικονομική ανάπτυξη θα παραμείνει κάτω από την τάση για τα επόμενα δύο περίπου χρόνια».
Η ανάπτυξη του ΑΕΠ προβλέπεται στο 1,9% φέτος, εν μέρει λόγω της ανοικοδόμησης που θα υπάρξει μετά τον μεγάλο σεισμό στις αρχές του έτους και των προεκλογικών δαπανών.
Ωστόσο, το υψηλό επίπεδο χρέους σε ξένο νόμισμα στον τομέα των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των τραπεζών, θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί.
Αν και έχει υποχωρήσει τους τελευταίους μήνες, ο πληθωρισμός παραμένει αμετάβλητος, με το ονομαστικό επιτόκιο κοντά στο 40%.
Ο επίσημος στόχος για τον πληθωρισμό είναι 5%+/-2%.
Το βασικό επιτόκιο νομισματικής πολιτικής βρίσκεται τώρα στο 15%, έχοντας αυξηθεί από 8,5% αυτή την εβδομάδα υπό την ηγεσία της νέας διοικήτριας της κεντρικής τράπεζας.
Ωστόσο, η αλλαγή πολιτικής απογοήτευσε ακόμη και τις προσδοκίες και πιθανότατα θα χρειαστούν περαιτέρω αυξήσεις για να επιστρέψει ο πληθωρισμός ακόμη και πλησίον του στόχου.
Αν και μια επιστροφή σε πιο ορθόδοξη πολιτική θα ήταν ευπρόσδεκτη, η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας έχει τεθεί σε κίνδυνο τα τελευταία χρόνια και η αξιοπιστία θα χρειαστεί χρόνο για να αποκατασταθεί.
Από τις εκλογές και μετά, οι αρχές επέτρεψαν την υποτίμηση της λίρας.
Αυτό ήταν σχεδόν αναπόφευκτο καθώς τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι κοντά στα 7 δισεκατομμύρια δολάρια, που είναι ένα ιστορικό χαμηλό.
Μια αναμενόμενη τουριστική περίοδος ρεκόρ, με εισροές δολαρίων ΗΠΑ έως και 40 δισεκατομμύρια δολάρια θα πρέπει να είναι υποστηρικτική σε βραχυπρόθεσμη βάση.
Μαζί με ορισμένες προσπάθειες βελτίωσης της πολιτικής, αυτό θα εξοικονομήσει χρόνο στην οικονομία και θα αποτρέψει μια κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών.
Αλλά υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά για να διανυθεί.
Οι εκλογές ενισχύουν εκ νέου τις προοπτικές;
Η Ελλάδα και η Τουρκία διεξήγαγαν βουλευτικές εκλογές τον Μάιο, με τα αποτελέσματα ευνοϊκά για τα μέχρι πρότινος κυβερνώντα κόμματα.
Στην Ελλάδα, το κεντροδεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας τα πήγε πολύ καλύτερα στον πρώτο γύρο από ό,τι περίμεναν οι περισσότερες δημοσκοπήσεις, με διψήφιο προβάδισμα έναντι του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Το κόμμα ήταν κοντά στην επίτευξη απόλυτης πλειοψηφίας και θα μπορούσε να επιδιώξει να κυβερνήσει σε συνασπισμό.
Ωστόσο, μετά την ισχυρή εμφάνιση του πρώτου γύρου, η Νέα Δημοκρατία προτίμησε να περάσει σε δεύτερο γύρο, καθώς στο νικητήριο κόμμα θα χορηγηθούν έως και 50 έδρες μπόνους.
Εάν διατηρηθούν τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου, θα κερδίσει την αυτοδυναμία.
Ως αποτέλεσμα, η πολιτική δυναμική στην Ελλάδα θα παραμείνει υποστηρικτική σε ό,τι αφορά τη μεταρρυθμιστική ατζέντα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτό το αποτέλεσμα έγινε δεκτό από τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Από την άλλη, η Τουρκία διεξήγαγε τόσο βουλευτικές όσο και προεδρικές εκλογές τον Μάιο.
Ο κυβερνών συνασπισμός AK party, εξασφάλισε την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.
Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος Erdogan επανεξελέγη για άλλη μια πενταετή θητεία στον προεδρικό θώκο.
Στα χαρτιά, αυτά τα αποτελέσματα δεν συνεπάγεται καμία αλλαγή στην τροχιά για την πολιτική και την οικονομία.
Ωστόσο, μετά τις εκλογές, ο Πρόεδρος Erdogan διόρισε έναν αξιόπιστο υπουργό Οικονομικών, τον Μehmet Simskek, και διοικήτρια της κεντρικής τράπεζας τη Hafize Gaye Erkan.
«Όπως σημειώσαμε παραπάνω, αλλά αξίζει να επαναλάβουμε, μια επιστροφή στην αξιόπιστη χάραξη πολιτικής στην Τουρκία θα ήταν ευπρόσδεκτη - αν και υπάρχει μεγάλος σκεπτικισμός ως προς το πόσο θα διαρκέσει αυτό».
Οι προηγούμενες προσπάθειες να ενσταλάξουν πιο παραδοσιακές πολιτικές προσεγγίσεις εγκαταλείφθηκαν μόλις η οικονομική δραστηριότητα άρχισε να επιβραδύνεται.
Δεδομένου ότι οι δημοτικές εκλογές αναμένονται το 2024, ενδέχεται να υπάρξει πίεση για αλλαγή πορείας για άλλη μια φορά.
Επιπλέον, το εύρος των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η οικονομική ομάδα είναι πιο σοβαρή από ό,τι στο παρελθόν.
Πώς φαίνονται οι αποτιμήσεις;
Στη συνδυασμένη βάση της βαθμολογίας z και σε σχέση με τον δικό τους ιστορικό μέσο όρο, είναι συνολικά φθηνές και για τις δύο αγορές, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Αυτό ο δείκτηςενσωματώνει τα προθεσμιακά κέρδη των 12 μηνών (PE), τoν δείκτη Price to Βοοκ και τη μερισματική απόδοση.
Παρόλο που η Ελλάδα μπορεί να μην φαίνεται τόσο ελκυστική σε σχέση με άλλες αναδυόμενες αγορές βάσει του δείκτη z-score, προσφέρει σταθερή και βασισμένη στις μεταρρυθμίσεις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης σε σχέση με άλλες αγορές με πολύ χαμηλότερο προφίλ κινδύνου από ό,τι έχει προσφέρει ιστορικά.
Ενώ οι αποτιμήσεις μπορεί να φαίνονται αρκετά φθηνές και στις δύο αγορές, το νόμισμα αποτελεί βασικό μέλημα για επενδύσεις στην Τουρκία.
Δεδομένων των μακροοικονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει, η λίρα είναι πιθανό να παραμείνει υπό πίεση σε βραχυπρόθεσμη βάση.
Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει τη συναλλαγματική ισοτιμία της τουρκικής λίρας ανά δολάριο ΗΠΑ και δείχνει πώς η νομισματική πίεση έχει διαβρώσει τις αποδόσεις προϊόντος του χρόνου, ειδικά τα τελευταία χρόνια.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Οι αντιλήψεις για τους κινδύνους για την Ελλάδα έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Η πιο ελεγχόμενη δημοσιονομική πολιτική, στον απόηχο των μακροπρόθεσμων προγραμμάτων διάσωσης, ήταν θετική.
Η επιστροφή της Νέας Δημοκρατίας το 2019 προσέφερε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην οικονομική βιωσιμότητα.
Ως αποτέλεσμα, το κόστος ασφάλισης του ελληνικού χρέους έχει μειωθεί και είναι πλέον χαμηλότερο από αυτό της Ιταλίας.
Αντίθετα, το κόστος ασφάλισης του τουρκικού χρέους έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια.
Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει αυτό, μετρούμενο βάσει του default swap spread στο πενταετές κρατικό ομόλογο.
EN
Ωστόσο, η Ελλάδα δεν είναι απρόσβλητη στην επιδείνωση των παγκόσμιων μακροοικονομικών προοπτικών, δεδομένου του υψηλού δείκτη χρέους προς ΑΕΠ.
Ως εκ τούτου, τυχόν επιδείνωση των εξωτερικών συνθηκών και πιθανή απότομη άνοδος των παγκόσμιων ρυθμών, θα έχουν επιπτώσεις στον Τουρισμό και την ανάπτυξη.
Ένα αιφνιδιαστικό εκλογικό αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου, το οποίο δεν περιμένουμε, θα μπορούσε επίσης να αλλάξει τη δυναμική όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις.
Στην Τουρκία, οι κίνδυνοι παραμένουν σημαντικοί – ειδικά για νόμισμα.
Μια άνοδος των τιμών της ενέργειας θα μπορούσε να προσθέσει πίεση στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, αυξάνοντας την πίεση χρηματοδότησης.
Η χρηματοδότηση των τρεχουσών συναλλαγών και η μετατροπή του χρέους βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο του διεθνούς επενδυτικού κλίματος, όπως επίσης και η πρόοδος των εγχώριων μεταρρυθμίσεων.
Εάν η χάραξη πολιτικής απογοητεύσει, κάτι που δεν θα βοηθήσει η σημερινή αύξηση των επιτοκίων, θα επιδεινώσει αυτά τα ζητήματα.
Η άποψή μας
«Συνεχίζουμε να ευνοούμε την Ελλάδα. Είναι πολύ πιθανό η Νέα Δημοκρατία να διατηρήσει την εξουσία στον επερχόμενο δεύτερο γύρο των εκλογών, διασφαλίζοντας έτσι την εφαρμογή της μεταρρυθμιστικής ατζέντας.
Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ δρόμο ακόμη για να φτάσει στην πλήρη ανάκαμψη.
Οι προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη είναι ισχυρές, με υποστήριξη από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, και οι αποτιμήσεις για την αγορά συνολικά παραμένουν ελκυστικές.
Απεναντίας, διατηρούμε αρνητική άποψη για τις τουρκικές μετοχές.
Εξακολουθούν να υφίστανται σοβαρές ανισορροπίες στην οικονομία και ο συναλλαγματικός κίνδυνος είναι συνεχής.
Ο διορισμός νέου υπουργού Οικονομικών και επικεφαλής κεντρικής τράπεζας φέρνει εμπειρία και μια αναμενόμενη πιο ορθόδοξη προσέγγιση στη χάραξη πολιτικής.
Ωστόσο, η έλλειψη κυβερνητικής αξιοπιστίας, μετά από μια σειρά ανατροπών πολιτικής τα τελευταία χρόνια, σημαίνει ότι πρέπει να παραμείνουμε επιφυλακτικοί.
Ως εκ τούτου, εάν υπάρξει μακροοικονομική σταθερότητα, η Τουρκία προσφέρει μια σειρά από πιθανές ευκαιρίες για επενδύσεις στο χρηματιστήριο.
Άλλωστε, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από ενδιαφέρουσες εταιρείες με ισχυρές ομάδες διαχείρισης για επενδύσεις.
Ενώ λαμβάνονται αρχικά μέτρα στην Τουρκία για την προσαρμογή της πολιτικής και τη μετακίνηση της οικονομίας σε μια πιο βιώσιμη βάση, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι.
Στο μεταξύ, οι αγορές θα αμφισβητήσουν τη μακροζωία αυτής της δέσμευσης.
Σε όλο το Αιγαίο, οι προοπτικές είναι οι καλύτερες των τελευταίων 15 ετών» καταλήγει η Schroders.
Πηγή bankingnews
greece-salonikia
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
