2012-06-29 13:01:09
By Gillian Tett
Μερικές φορές στη ζωή έχει μια γλύκα να λες «σου το είχα πει». Αυτή η εβδομάδα ήταν μια τέτοια στιγμή. Πέντε χρόνια πριν, πρωτοξεκίνησα να προσπαθώ να εκθέσω το σκοτεινότερο υπογάστριο της αγοράς Libor μαζί με συναδέλφους όπως ο Michael Mackenzie.
Εκείνη την περίοδο, είχαμε προκαλέσει μεγάλες επικρίσεις από το British Bankers’ Association, καθώς και από μεγάλες τράπεζες όπως η Barclays. Η λέξη τρομολαγνεία είχε χρησιμοποιηθεί. Σήμερα όμως γνωρίζουμε πως παρά τις διαμαρτυρίες της ΒΒΑ η πραγματικότητα ήταν χειρότερη απ’ όσο φανταζόμασταν. Όπως έδειξαν τα emails που δημοσιοποίησε η Financial Services Authority, ορισμένοι traders της Barclaysενεπλάκησαν σε συνεχή και επίμονη προσπάθεια να χειραγωγήσουν την αγορά Libor από το 2006 και μετά, με την ενθάρρυνση ανώτερων managers. Και η βρετανική τράπεζα ίσως δεν ήταν μόνη.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορισμένοι παράγοντες θα θελήσουν να ρίξουν την ευθύνη στις ενέργειες λίγων απατεώνων traders. Και, με τη συνήθη τραπεζική πρακτική, οι κατώτεροι συγγραφείς των ενοχοποιητικών emails έχουν ήδη απολυθεί. Όμως, η ευρύτερη συμβολική σημασία αυτών των αποκαλύψεων δεν μπορεί να υποβαθμιστεί. Γιατί εκθέτουν μια μεγάλη αλαζονεία στην καρδιά του σύγχρονου τραπεζικού κόσμου.
Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες, οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες στο City του Λονδίνου και στη Wall Street, όλο και περισσότερο περιβάλλουν τις δραστηριότητές του με μια ευαγγελική αφοσίωση στη ρητορική των ελεύθερων αγορών: όποτε θέλουν να δικαιολογήσουν τα ιλιγγιώδη κέρδη, τις αλλόκοτες καινοτομίες ή, πιο πρόσφατα, την προσπάθεια να αποτρέψουν μια νέα ρυθμιστική προσπάθεια, παραθέτουν απαρέγκλιτα τις ιδέες του Adam Smith.
Αυτό που δείχνει όμως η υπόθεση Libor είναι ότι αυτή η γλώσσα της ελεύθερης αγοράς «τιμάται τόσο με την παραβίαση όσο και με την τήρηση», για να δανειστώ από τον Shakespeare. Κι αυτό δεν έγινε μόνο επειδή κάποιοι traders της Barclays «δεν ανέφεραν τίμια τις τιμές» όπως παραδέχονται στα emails. Το πραγματικό ζήτημα είναι ότι το Libor ποτέ δεν οργανώθηκε ως σωστή αγορά από την αρχή, κι αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο συνεχίστηκε ανενόχλητα η χειραγώγηση σε τόσο μεγάλο βαθμό για τόσο μεγάλο διάστημα.
Για να το καταλάβουμε ας ανατρέξουμε στο ίδιο το έργο του Smith. Όταν ο Σκοτσέζος οικονομολόγος έγραφε τις πραγματείες του πριν από τρεις αιώνες, ζούσε σε έναν κόσμο όπουκυριαρχούσαν μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις. Ο Smithθεώρησε δεδομένο ότι σε οποιοδήποτε σύστημα αγοράς τα συμφέροντα των ιδιοκτητών και των διευθυντών θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται και αυτές οι επιχειρήσεις δρουν σε ένα ευρύτερο κοινωνικό και ηθικό πλαίσιο. Θεωρούσε επίσης ότι υπάρχουν τα εξής στοιχεία: ευρεία, ελεύθερη συμμετοχή στις αγορές και αυθεντική διαφάνεια στις τιμές. Χωρίς τέτοια ανοιχτή πρόσβαση, είναι δύσκολο να υπάρχει ανταγωνισμός σε μια οικονομία της αγοράς ή το πολύ σημαντικό στοιχείο της εμπιστοσύνης.
Τώρα, στην περίπτωση του Libor, η αποτίμησή του ήταν σκοτεινή και ιδιότροπη, αφού βασιζόταν σε ιδιωτικές αναφορές τιμών, όχι σε απτές συμφωνίες. Επιπλέον, στην αγορά κυριαρχούσε μια μικρή κλίκα πανίσχυρων τραπεζών, που επίσης ήλεγχαν την ΒΒΑ. Οι ιδιοκτήτες των τραπεζών, δηλαδή οι μέτοχοι, έχουν λίγες ελπίδες να ελέγξουν τις δραστηριότητες αυτών των managers.
Η μεταρρύθμιση του συστήματος δεν θα είναι εύκολη. Στο κάτω-κάτω, ένας από τους λόγους που η ΒΒΑ ανέπτυξε το συγκεκριμένο σύστημα αναφοράς τιμών για το Libor εξαρχής ήταν ότι ήταν δυσκολότερο να χρησιμοποιήσει ένα ανοιχτό σύστημα αγοράς που αποτυπώνει επιτόκια δανεισμού, από τη συναλλαγή χρεογράφων. Το έργο έγινε ακόμη πιο δύσκολο τα τελευταία χρόνια όταν στέγνωσε η διατραπεζική αγορά δανεισμού.
Και ενώ ορισμένοι παίκτες προσπαθούν να εξιλεωθούν στρεφόμενοι σε άλλους δείκτες όπως το OIS, αυτοί είναι δύσκολο να αντικαταστήσουν σύντομα το Libor. Άλλωστε, περίπου 350 τρισ. δολάρια σε παράγωγα προϊόντα έχουν ήδη εκδοθεί χρησιμοποιώντας το Libor ως σημείο αναφοράς και περίπου το 90% των εμπορικών και στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑεκτιμάται ότι είναι επίσης συνδεδεμένο με τον δείκτη. Αυτό σημαίνει ότι το Libor, όπως οι οίκοι αξιολόγησης, είναι πλέον γερά δικτυωμένο στο σύστημα, έστω και με τα μειονεκτήματά του.
Αν μη τι άλλο, οι πρόσφατες αποκαλύψεις δείχνουν γιατί είναι δίκαιο για πολιτικές μορφές της Βρετανίας, όπως ο Alistair Darling, να ζητούν ριζική αναδιοργάνωση του συστήματος Libor. Δείχνουν επίσης γιατί οι Βρετανοί ρυθμιστές, και άλλοι, δεν πρέπει να σταματήσουν εκεί. Γιατί η υπόθεση Libor δεν είναι κάτι σπάνιο. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλές ακόμη άλλες μεριές στις αγορές χρεογράφων και παραγώγων που παραμένουν αδιαφανείς και ελιτίστικες και συνεχίζουν να παραβαίνουν τις βασικές αρχές του Smith, μολονότι οι ίδιοι οι τραπεζίτες παρουσιάζονται ως πρωταθλητές των ελεύθερων αγορών. Είναι ίσως μία από τις μεγαλύτερες ειρωνείες και υποκρισίες της εποχής μας. Και είναι επίσης αιτία λαϊκής αγανάκτησης, την οποία οι τραπεζικοί CEOs θα επιλέξουν να παραγνωρίσουν - εις βάρος τους.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Μερικές φορές στη ζωή έχει μια γλύκα να λες «σου το είχα πει». Αυτή η εβδομάδα ήταν μια τέτοια στιγμή. Πέντε χρόνια πριν, πρωτοξεκίνησα να προσπαθώ να εκθέσω το σκοτεινότερο υπογάστριο της αγοράς Libor μαζί με συναδέλφους όπως ο Michael Mackenzie.
Εκείνη την περίοδο, είχαμε προκαλέσει μεγάλες επικρίσεις από το British Bankers’ Association, καθώς και από μεγάλες τράπεζες όπως η Barclays. Η λέξη τρομολαγνεία είχε χρησιμοποιηθεί. Σήμερα όμως γνωρίζουμε πως παρά τις διαμαρτυρίες της ΒΒΑ η πραγματικότητα ήταν χειρότερη απ’ όσο φανταζόμασταν. Όπως έδειξαν τα emails που δημοσιοποίησε η Financial Services Authority, ορισμένοι traders της Barclaysενεπλάκησαν σε συνεχή και επίμονη προσπάθεια να χειραγωγήσουν την αγορά Libor από το 2006 και μετά, με την ενθάρρυνση ανώτερων managers. Και η βρετανική τράπεζα ίσως δεν ήταν μόνη.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορισμένοι παράγοντες θα θελήσουν να ρίξουν την ευθύνη στις ενέργειες λίγων απατεώνων traders. Και, με τη συνήθη τραπεζική πρακτική, οι κατώτεροι συγγραφείς των ενοχοποιητικών emails έχουν ήδη απολυθεί. Όμως, η ευρύτερη συμβολική σημασία αυτών των αποκαλύψεων δεν μπορεί να υποβαθμιστεί. Γιατί εκθέτουν μια μεγάλη αλαζονεία στην καρδιά του σύγχρονου τραπεζικού κόσμου.
Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες, οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες στο City του Λονδίνου και στη Wall Street, όλο και περισσότερο περιβάλλουν τις δραστηριότητές του με μια ευαγγελική αφοσίωση στη ρητορική των ελεύθερων αγορών: όποτε θέλουν να δικαιολογήσουν τα ιλιγγιώδη κέρδη, τις αλλόκοτες καινοτομίες ή, πιο πρόσφατα, την προσπάθεια να αποτρέψουν μια νέα ρυθμιστική προσπάθεια, παραθέτουν απαρέγκλιτα τις ιδέες του Adam Smith.
Αυτό που δείχνει όμως η υπόθεση Libor είναι ότι αυτή η γλώσσα της ελεύθερης αγοράς «τιμάται τόσο με την παραβίαση όσο και με την τήρηση», για να δανειστώ από τον Shakespeare. Κι αυτό δεν έγινε μόνο επειδή κάποιοι traders της Barclays «δεν ανέφεραν τίμια τις τιμές» όπως παραδέχονται στα emails. Το πραγματικό ζήτημα είναι ότι το Libor ποτέ δεν οργανώθηκε ως σωστή αγορά από την αρχή, κι αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο συνεχίστηκε ανενόχλητα η χειραγώγηση σε τόσο μεγάλο βαθμό για τόσο μεγάλο διάστημα.
Για να το καταλάβουμε ας ανατρέξουμε στο ίδιο το έργο του Smith. Όταν ο Σκοτσέζος οικονομολόγος έγραφε τις πραγματείες του πριν από τρεις αιώνες, ζούσε σε έναν κόσμο όπουκυριαρχούσαν μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις. Ο Smithθεώρησε δεδομένο ότι σε οποιοδήποτε σύστημα αγοράς τα συμφέροντα των ιδιοκτητών και των διευθυντών θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται και αυτές οι επιχειρήσεις δρουν σε ένα ευρύτερο κοινωνικό και ηθικό πλαίσιο. Θεωρούσε επίσης ότι υπάρχουν τα εξής στοιχεία: ευρεία, ελεύθερη συμμετοχή στις αγορές και αυθεντική διαφάνεια στις τιμές. Χωρίς τέτοια ανοιχτή πρόσβαση, είναι δύσκολο να υπάρχει ανταγωνισμός σε μια οικονομία της αγοράς ή το πολύ σημαντικό στοιχείο της εμπιστοσύνης.
Τώρα, στην περίπτωση του Libor, η αποτίμησή του ήταν σκοτεινή και ιδιότροπη, αφού βασιζόταν σε ιδιωτικές αναφορές τιμών, όχι σε απτές συμφωνίες. Επιπλέον, στην αγορά κυριαρχούσε μια μικρή κλίκα πανίσχυρων τραπεζών, που επίσης ήλεγχαν την ΒΒΑ. Οι ιδιοκτήτες των τραπεζών, δηλαδή οι μέτοχοι, έχουν λίγες ελπίδες να ελέγξουν τις δραστηριότητες αυτών των managers.
Η μεταρρύθμιση του συστήματος δεν θα είναι εύκολη. Στο κάτω-κάτω, ένας από τους λόγους που η ΒΒΑ ανέπτυξε το συγκεκριμένο σύστημα αναφοράς τιμών για το Libor εξαρχής ήταν ότι ήταν δυσκολότερο να χρησιμοποιήσει ένα ανοιχτό σύστημα αγοράς που αποτυπώνει επιτόκια δανεισμού, από τη συναλλαγή χρεογράφων. Το έργο έγινε ακόμη πιο δύσκολο τα τελευταία χρόνια όταν στέγνωσε η διατραπεζική αγορά δανεισμού.
Και ενώ ορισμένοι παίκτες προσπαθούν να εξιλεωθούν στρεφόμενοι σε άλλους δείκτες όπως το OIS, αυτοί είναι δύσκολο να αντικαταστήσουν σύντομα το Libor. Άλλωστε, περίπου 350 τρισ. δολάρια σε παράγωγα προϊόντα έχουν ήδη εκδοθεί χρησιμοποιώντας το Libor ως σημείο αναφοράς και περίπου το 90% των εμπορικών και στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑεκτιμάται ότι είναι επίσης συνδεδεμένο με τον δείκτη. Αυτό σημαίνει ότι το Libor, όπως οι οίκοι αξιολόγησης, είναι πλέον γερά δικτυωμένο στο σύστημα, έστω και με τα μειονεκτήματά του.
Αν μη τι άλλο, οι πρόσφατες αποκαλύψεις δείχνουν γιατί είναι δίκαιο για πολιτικές μορφές της Βρετανίας, όπως ο Alistair Darling, να ζητούν ριζική αναδιοργάνωση του συστήματος Libor. Δείχνουν επίσης γιατί οι Βρετανοί ρυθμιστές, και άλλοι, δεν πρέπει να σταματήσουν εκεί. Γιατί η υπόθεση Libor δεν είναι κάτι σπάνιο. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλές ακόμη άλλες μεριές στις αγορές χρεογράφων και παραγώγων που παραμένουν αδιαφανείς και ελιτίστικες και συνεχίζουν να παραβαίνουν τις βασικές αρχές του Smith, μολονότι οι ίδιοι οι τραπεζίτες παρουσιάζονται ως πρωταθλητές των ελεύθερων αγορών. Είναι ίσως μία από τις μεγαλύτερες ειρωνείες και υποκρισίες της εποχής μας. Και είναι επίσης αιτία λαϊκής αγανάκτησης, την οποία οι τραπεζικοί CEOs θα επιλέξουν να παραγνωρίσουν - εις βάρος τους.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Σήμερα η τελετή αποχώρησης του Π.Πικραμμένου από το δικαστικό Σώμα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
