2013-01-10 10:36:02
της Κορίνας Καφετζοπούλου
Ο άνθρωπος στη διάρκεια της πορείας του έκανε σπουδαία επιτεύγματα. Δημιούργησε τα επτά θαύματα, πάτησε στο φεγγάρι κι έδωσε πολλές απαντήσεις σε διαφορά ζητήματα που αφορούν στον πλανήτη. Δεν μπορεί όμως ακόμα να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα που αφορούν μυστήριο της υπόστασής του: Τη δημιουργία, τη λειτουργία του ανθρώπου και το τέλος της ζωής.
O ερευνητής κ.Νεκτάριος Ταβερναράκης
«Πάρα πολλά ακόμα πράγματα δεν τα έχουμε απαντήσει, δεν τα έχουμε ερευνήσει καν. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι η πιο περίπλοκη δομή του σύμπαντος και ο εγκέφαλός του ακόμα πιο περίπλοκη», θα πει στο MadeinCreta ο διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (Ι.Μ.Β.Β.) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (Ι.Τ.Ε.) Νεκτάριος Ταβερναράκης.
Ο πολυβραβευμένος ερευνητής που χρόνια τώρα προσπαθεί να απαντήσει στο θεμελιώδες ερώτημα: «γιατί γερνάμε;» Ο άνθρωπος που μαζί με την ερευνητική του ομάδα κατάφερε να εντοπίσει κάποιους από τους ρυθμιστές του γήρατος και να διπλασιάσει το χρόνο ζωής του πειραματόζωου!
«Για τον άνθρωπο αυτό θα ήταν σαν να καταφέρναμε να ζει για 200 ή 500 χρόνια»! θα πει σε κάποια στιγμή της συζήτησης και θα ξεκαθαρίσει ωστόσο ότι αυτή η ερευνητική προσπάθεια δεν γίνεται για να κινηθεί ο θάνατος, αυτό είναι αδύνατο, γίνεται για να βρεθούν φάρμακα τα οποία θα μπορούσαν να λειτουργήσουν στο μέλλον, ως ασπίδα σε μερίδα πληθυσμού που χαρακτηρίζεται υψηλού ρίσκου, απέναντι σε ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ, το πάρκινσον, ο καρκίνος και άλλες ασθένειες που σχετίζονται με το γήρας.
Και ήδη ανακάλυψαν το μηχανισμό για την προστασία των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου από τις περιπτώσεις νέκρωσης!
Η νέκρωση αυτή είναι η αιτία για την εμφάνιση των νόσων Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ, και άλλων νευροεκφυλιστικών νόσων όπως και των εγκεφαλικών. Ο Έλληνας βιολόγος απαντά επίσης και στο γιατί μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί το φάρμακο του καρκίνου ενώ λέει και πολλά άλλα σημαντικά.
Το MadeinCreta συνάντησε τον κορυφαίο επιστήμονα, στις εγκαταστάσεις του ΙΤΕ, όπου πριν τη συνέντευξη είδαμε το εργαστήριο και το πειραματόζωο "πάνω" στο οποίο εξελίσσεται όλη αυτή η έρευνα.
Δια γυμνού οφθαλμού αυτός ο νηματώδης σκώληκας με τα βίας διακρίνεται και όμως τα γονιδιά του είναι ίδια με τα ανθρώπινα.
Ως μοντέλο για τον πειραματισμό τους επέλεξαν τον νηματώδη σκώληκα Caenorhabditis elegans, ένα πολύ καλά μελετημένο πειραματόζωο το οποίο τροποποίησαν γενετικά.
Είναι ένας μικροσκοπικός οργανισμός που μετά βίας φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε το μέγεθός του με, λίγο πιο μεγάλο από, κόκκο άμμου, ίσως.
Η μορφή του 20πλασιάζεται μέσα από το μικροσκόπιο και κοιτώντας το να ζει και να κινείται, είναι κανείς να απορεί, πως αυτός ο τόσο μικροσκοπικός οργανισμός που επιβιώνει μόνο για δυο εβδομάδες, είναι «το βήμα προς τον άνθρωπο». «Γιατί απορείτε τόσο… Η βιολογία είναι μία, και τα ανθρώπινα κύτταρα είναι ίδια με αυτά του σκουληκιού»! θα επισημάνει λίγο αργότερα ο κ. Ταβερναράκης.
Μίλησε επίσης και για άλλα θέματα, όπως για το διαρκή αγώνα των επιστημόνων για την επιβίωση του ΙΤΕ, μέσω των ευρωπαϊκών κονδυλίων, διότι ως γνωστό, ειδικά η έρευνα στη χώρα μας, δεν επιχορηγείται.
-Ψάχνετε να βρείτε το ελιξίριο της νεότητας;
«Όχι, ψάχνουμε να βρούμε γιατί γερνάμε. Τι είναι αυτό που μέσα στα κύτταρά μας αλλάζει και μας γερνάει, αυτό είναι το πρώτο βήμα».
-Αυτό δεν το ξέρουν οι επιστήμονες;
«Όσο κι αν σας φαίνεται περίεργο όχι. Η γήρανση άρχισε να μελετάται σχετικά πρόσφατα, τα τελευταία 30 χρόνια. Οι αλχημιστές έψαχναν να βρουν το ελιξίριο της νεότητας. Επιστημονικά όμως, η έρευνα για τη γήρανση θα έλεγα ότι αποτελεί ένα νέο πεδίο έρευνας και παρ'όλα αυτά έχουμε μάθει πάρα πολλά» .
-Εσείς τι καταφέρατε;
«Αρχικά έχουν επιτευχθεί παρά πολλά. Ήδη στα πειραματόζωα πετύχαμε να διπλασιάσουμε το χρόνο ζωής τους! Ζουν δυο εβδομάδες και κατορθώσαμε να ζήσουν ένα μήνα. Αυτή τη στιγμή δηλαδή ο άνθρωπος μπορεί να επιμηκύνει τη ζωή, ενός άλλου ζώντος οργανισμού.
Καταφέραμε το πειραματόζωο να ζήσει έναν ή δυο μήνες περισσότερο από το φυσιολογικό του. Είναι σαν να κάνεις έναν άνθρωπο να ζήσει 200 χρόνια ή 500 χρόνια! Αυτό έχει επιτευχθεί, δεν ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας. Το έχουμε κάνει, γίνεται στο εργαστήριο μας»
H πιο μυστηριώδης και ανεξήγητη "μηχανή" του σύμπαντος είναι ο ανθρώπινος εγκέφαλoς.
-Τι τους "αλλάξατε" για να κατορθώσετε αυτό;
«Μέσα από αυτές τις επιστημονικές έρευνες και τις μελέτες απομονώθηκαν και χαρακτηρίστηκαν κάποια γονίδια που θεωρούνται πλέον ρυθμιστές της γήρανσης. Και όταν κανείς επέμβει και τα αλλάξει αυτά- κάτι που γίνεται στα πειραματόζωα όχι όμως και στον άνθρωπο, απαγορεύεται - όταν κάνει αλλαγές δηλαδή στα γονίδια τους και στο DNA τους μπορούν να ζήσουν περισσότερο».
-Γιατί πρέπει να παρέμβουμε στη φυσιολογική εξέλιξη της ζωής;
«Δεν παρεμβαίνουμε με την έννοια να σταματήσουμε το θάνατο ή να επιμηκύνουμε τη ζωή. Προσπαθούμε να καταλάβουμε όμως γιατί γίνεται αυτό. Γιατί γερνάμε και γιατί γινόμαστε πιο ευπαθείς στην καρκινογένεση, σε νευροεκφυλιστικές νόσους, σε παθολογικά φαινόμενα που συμβαίνουν με τη γήρανση. Όταν το κατανοήσουμε αυτό θα μπορέσουμε πιθανόν να το εφαρμόσουμε στον άνθρωπο, σε περιπτώσεις ασθενειών που σχετίζονται με τη γήρανση.
Η γήρανση συνοδεύεται από πάρα πολλές παθολογικές καταστάσεις, όπως το Αλτσχάιμερ, το πάρκινσον και ο καρκίνος, εγκεφαλικά επεισόδια... Αυτά θέλουμε να προλάβουμε, σε αυτή την κατεύθυνση είναι η έρευνά μας».
-Ψάχνετε δηλαδή να βρείτε τι αλλάζει και μας κάνει πιο ευάλωτους;
«Αυτό ακριβώς. Για να το μάθουμε αυτό πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τη διαδικασία της γήρανσης, πως γίνεται με επιστημονικούς όρους. Ήδη σε αυτό έχει γίνει μεγάλη πρόοδος και πολλά από τα φάρμακα που ξεκινούν τώρα να χορηγούνται σε ασθενής προέκυψαν από τέτοιου είδους έρευνες.
Οι έρευνες δημοσιεύονται, αποτελούν δημόσιο αγαθό και τα αποτελέσματα αξιοποιούνται από τις φαρμακευτικές εταιρίες»
-Είναι δυνατόν τόσοι ερευνητές να μην έχουν βρει το φάρμακο του καρκίνου;
«Ο καρκίνος είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο φαινόμενο. Καταρχήν ο καρκίνος δεν είναι ένα πράγμα. Εκείνο που διαφέρει είναι ότι μπορεί να λέμε καρκίνος του προστάτη ή του στήθους αλλά ανάλογα με τον άνθρωπο, ο καρκίνος είναι διαφορετικός. Ένα φάρμακο μπορεί να είναι αποτελεσματικό σε κάποιον ασθενή και σε κάποιον άλλο ακριβώς το ίδιο θανατηφόρο.
Η κοινή γνώμη μπορεί να απορεί γιατί τόσα χρόνια οι επιστημονικές έρευνες δεν έχουν βρει το φάρμακο του καρκίνου. Η απάντηση είναι γιατί τον καρκίνο, τον «γεννάει» το κάθε σώμα και είναι διαφορετικός σε κάθε άνθρωπο ακόμα και στην ίδια μορφή. Είναι σαν τη Λερναία Ύδρα, έχει πολλά κεφάλια, δεν μπορείς να τον καταπολεμήσεις με ένα φάρμακο. Και στην καταπολέμηση του καρκίνου όμως έχουν γίνει τεράστια άλματα, κι όλα αυτά στηρίζονται στις επιστημονικές έρευνες.
Όλα τα ερευνητικά κέντρα, και το δικό μας, έχουν ένα κίνητρο: Να βοηθήσουμε τον άνθρωπο. Έχουμε συνεργασία με μεγάλα κέντρα του εξωτερικού όπου πλέον να κάνουν δοκιμές σε ασθενείς και όχι σε πειραματόζωα».
Η λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού παραμένει μυστήριο
Η ανακάλυψη του μηχανισμού που νεκρώνει τα νευρικά κύτταρα θεωρείται σπουδαία και ανοίγει το δρόμο για την αντιμετώπιση πολλών νευροεκφυλιστικών νόσων.
-Το ιδανικό για εσάς στην έρευνα ποιο είναι;
«Να δημιουργήσουμε ασπίδες για τις ασθένειες. Αυτό είναι πιο χρήσιμο από το να κινηθούμε θεραπευτικά σε κάτι που ίσως είναι μη αναστρέψιμο. Σε μια πρόσφατη ερευνά μας είδαμε ότι μπορούμε να προστατέψουμε νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου από περιπτώσεις νέκρωσης, που συμβαίνουν στα εγκεφαλικά και σε άλλες νευροεκφυλιστικές νόσους, όπως προαναφέραμε.
Βρήκαμε το μηχανισμό που μπορεί να προστατεύσει τα νευρικά κύτταρά μας από το να πεθάνουν. Στην ουσία θα μπορούσαμε, προληπτικά να ενεργοποιήσουμε το μηχανισμό σε αυτά τα κύτταρα για να είναι ανθεκτικά και να μην πεθάνουν όταν θα βρεθούν σε συνθήκες που θα αυτό θα συνέβαινε.
Αυτή είναι μια γνώση που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να φτιαχτεί ένα φάρμακο που θα μπορούσε να προστατεύει τα κύτταρα από πιθανές βλάβες, είτε εξαιτίας της γήρανσης είτε εξαιτίας εγκεφαλικών είτε εξαιτίας νευροεκφυλισμού. Πρόκειται για ένα γενικό μηχανισμό που δεν αφορά μόνο μια ασθένεια ή ένα φαινόμενο κυτταρικού θανάτου. Βάσει αυτής της ανακάλυψης θα μπορούσε να παρασκευαστεί ένα φάρμακο, που θα το πάρει ο άνθρωπος, για να ενεργοποιείται ο μηχανισμός που υπάρχει ήδη στα κύτταρά μας».
-Και όλα αυτά μελετώντας το νηματώδη σκώληκα. Λύστε μας μια απορία. Πως ένας μικροσκοπικός οργανισμός που ζει μόνο δυο εβδομάδες έχει την ίδια δομή με τον ανθρώπινο;
«Η βιολογία είναι μια. Έτσι όπως έχει αναπτυχθεί η ζωή πάνω στη γη, τα ανθρώπινα κύτταρα είναι ίδια με αυτά ενός ποντικού, ενός σκωληκίου, μιας μύγας. Για αυτό και τα χρησιμοποιούμε ως εργαλεία για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στον άνθρωπο. Και το ανθρώπινο DNA και τα γονίδια μας έχουν ομοιότητες, είναι όμοια, με το DNA όλων των ζώντων οργανισμών ανεξαρτήτου μεγέθους. Οπότε αν κάτι μπορέσουμε να το καταλάβουμε στα πειραματόζωα μπορούμε να το εφαρμόσουμε στον άνθρωπο. Αυτά τα πειραματόζωα είναι ένα βήμα προς τον άνθρωπο».
Οι αλχημιστές έψαχναν να βρουν το ελιξίριο της νεότητας. Οι επιστήμονες θέλουν να καταναοήσουν γιατί ο άνθρωπος γερνάει
-Τι είναι για σας ο ανθρωπινός οργανισμός;
«Ο ανθρώπινος οργανισμός θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι από τις πιο περίπλοκες δομές που υπάρχουν στο συμπαν. Ειδικά ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει μια εξαιρετικά πολύπλοκη δομή.
Είναι τόσο περίπλοκη που οποιαδήποτε παρέμβαση περισσότερες πιθανότητες έχει να χαλάσει το σύστημα πάρα να το επιδιορθώσει. Έτσι όπως φτιαχτήκαμε… πολλά πράγματα έχουν «κατασκευαστεί» από μόνα τους. Το να πάμε εμείς να επέμβουμε για να επιδιορθώσουμε κάτι, το πιο πιθανό είναι να το χαλάσουμε.
Για να μπορέσουμε να παρέμβουμε πρέπει να μάθουμε πως λειτουργεί και προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται όλες οι έρευνες».
-Και κάτι τελευταίο, επιστήμη και θρησκεία συμβαδίζουν;
«Η θρησκεία και η επιστήμη προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις στα ανθρώπινα ερωτήματα. Φαινόμενα που παλαιότερα εξηγούσε η θρησκεία τώρα τα εξηγεί η επιστήμη. Δεν έχουμε ακόμα κατανοήσει πολλά θέματα όπως την εξέλιξη της γλώσσας και του μυαλού. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι υπάρχει θεϊκή παρέμβαση. Αργότερα ίσως, αν αυτά τα ερωτήματα απαντηθούν, η θεϊκή παρέμβαση να υποχωρήσει .
-Όπου δεν υπάρχει επιστημονική απάντηση υπάρχει Θεός;
«Θα μπορούσατε να το πείτε και έτσι. Είναι η ανάγκη του ανθρώπου να δώσει απαντήσεις. Εγώ δε βλέπω ότι η θρησκεία και η επιστήμη διαφέρουν ως προς αυτό. Και οι δυο δίνουν απαντήσεις. Κάνουν αυτό που θέλει ο άνθρωπος απαντούν σε ερωτήματα».
Ο αγώνας της διαρκούς χρηματοδότησης
-Κύριε Ταβερναράκη στήσατε το εργαστήριο το 2001 όλη αυτή η έρευνα κοστίζει, πως πορεύεστε όλα αυτά τα χρόνια;
«Οι επιστήμονες στο ΙΤΕ μπορούν να διεξάγουν έρευνες αριστείας καθώς δεν υστερεί σε τίποτα σε σχέση και με τα μεγάλα ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού. Εξασφαλίζει συνθήκες για έρευνες αριστείας. Η εξασφάλιση της χρηματοδότησης όμως για τους επιστήμονες, είναι ένα μόνιμο άγχος.
Αυτό είναι ένα διαρκές πρόβλημα, ο αγώνας μας για τη συνεχή ροή των χρηματοδοτήσεων μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Οι χρηματοδοτήσεις αφορούν στην πληρωμή των ερευνητών και των φοιτητών και βέβαια στα αναλώσιμα υλικά της έρευνας.
Η έρευνα είναι κάτι που κοστίζει και δυστυχώς το Ελληνικό κράτος δεν υποστηρίζει την έρευνα. Ευτυχώς για μας, μπορούμε να διεκδικούμε χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση κι από άλλες πηγές. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι δύσκολο κάποιος να αφοσιωθεί μόνο στη δουλειά του.
Από το προσωπικό μου χρόνο κάθε ημέρα το 50% πηγαίνει στο να προσπαθώ να γράψω προτάσεις. Αν δεν το είχα αυτό θα έκανα έρευνα συνέχεια. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει η ασφάλεια ότι θα βρεις τα χρήματα για να αφοσιωθείς στο επάγγελμά σου. Είναι συνεχής η προσπάθεια.
*Για την ιστορία αναφέρεται ότι οι αμοιβές ενός ερευνητή στη Γερμανία κυμαίνονται στα 7χιλ -8 χιλ ευρώ , στην Ελβετία στις 14 χιλ -15 χιλ ευρώ και στην Ελλάδα στα 1000-1500 ευρώ ανάλογα με την εμπειρία και τα χρόνια.
madeincreta.gr
Ο άνθρωπος στη διάρκεια της πορείας του έκανε σπουδαία επιτεύγματα. Δημιούργησε τα επτά θαύματα, πάτησε στο φεγγάρι κι έδωσε πολλές απαντήσεις σε διαφορά ζητήματα που αφορούν στον πλανήτη. Δεν μπορεί όμως ακόμα να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα που αφορούν μυστήριο της υπόστασής του: Τη δημιουργία, τη λειτουργία του ανθρώπου και το τέλος της ζωής.
O ερευνητής κ.Νεκτάριος Ταβερναράκης
«Πάρα πολλά ακόμα πράγματα δεν τα έχουμε απαντήσει, δεν τα έχουμε ερευνήσει καν. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι η πιο περίπλοκη δομή του σύμπαντος και ο εγκέφαλός του ακόμα πιο περίπλοκη», θα πει στο MadeinCreta ο διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (Ι.Μ.Β.Β.) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (Ι.Τ.Ε.) Νεκτάριος Ταβερναράκης.
Ο πολυβραβευμένος ερευνητής που χρόνια τώρα προσπαθεί να απαντήσει στο θεμελιώδες ερώτημα: «γιατί γερνάμε;» Ο άνθρωπος που μαζί με την ερευνητική του ομάδα κατάφερε να εντοπίσει κάποιους από τους ρυθμιστές του γήρατος και να διπλασιάσει το χρόνο ζωής του πειραματόζωου!
«Για τον άνθρωπο αυτό θα ήταν σαν να καταφέρναμε να ζει για 200 ή 500 χρόνια»! θα πει σε κάποια στιγμή της συζήτησης και θα ξεκαθαρίσει ωστόσο ότι αυτή η ερευνητική προσπάθεια δεν γίνεται για να κινηθεί ο θάνατος, αυτό είναι αδύνατο, γίνεται για να βρεθούν φάρμακα τα οποία θα μπορούσαν να λειτουργήσουν στο μέλλον, ως ασπίδα σε μερίδα πληθυσμού που χαρακτηρίζεται υψηλού ρίσκου, απέναντι σε ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ, το πάρκινσον, ο καρκίνος και άλλες ασθένειες που σχετίζονται με το γήρας.
Και ήδη ανακάλυψαν το μηχανισμό για την προστασία των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου από τις περιπτώσεις νέκρωσης!
Η νέκρωση αυτή είναι η αιτία για την εμφάνιση των νόσων Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ, και άλλων νευροεκφυλιστικών νόσων όπως και των εγκεφαλικών. Ο Έλληνας βιολόγος απαντά επίσης και στο γιατί μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί το φάρμακο του καρκίνου ενώ λέει και πολλά άλλα σημαντικά.
Το MadeinCreta συνάντησε τον κορυφαίο επιστήμονα, στις εγκαταστάσεις του ΙΤΕ, όπου πριν τη συνέντευξη είδαμε το εργαστήριο και το πειραματόζωο "πάνω" στο οποίο εξελίσσεται όλη αυτή η έρευνα.
Δια γυμνού οφθαλμού αυτός ο νηματώδης σκώληκας με τα βίας διακρίνεται και όμως τα γονιδιά του είναι ίδια με τα ανθρώπινα.
Ως μοντέλο για τον πειραματισμό τους επέλεξαν τον νηματώδη σκώληκα Caenorhabditis elegans, ένα πολύ καλά μελετημένο πειραματόζωο το οποίο τροποποίησαν γενετικά.
Είναι ένας μικροσκοπικός οργανισμός που μετά βίας φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε το μέγεθός του με, λίγο πιο μεγάλο από, κόκκο άμμου, ίσως.
Η μορφή του 20πλασιάζεται μέσα από το μικροσκόπιο και κοιτώντας το να ζει και να κινείται, είναι κανείς να απορεί, πως αυτός ο τόσο μικροσκοπικός οργανισμός που επιβιώνει μόνο για δυο εβδομάδες, είναι «το βήμα προς τον άνθρωπο». «Γιατί απορείτε τόσο… Η βιολογία είναι μία, και τα ανθρώπινα κύτταρα είναι ίδια με αυτά του σκουληκιού»! θα επισημάνει λίγο αργότερα ο κ. Ταβερναράκης.
Μίλησε επίσης και για άλλα θέματα, όπως για το διαρκή αγώνα των επιστημόνων για την επιβίωση του ΙΤΕ, μέσω των ευρωπαϊκών κονδυλίων, διότι ως γνωστό, ειδικά η έρευνα στη χώρα μας, δεν επιχορηγείται.
-Ψάχνετε να βρείτε το ελιξίριο της νεότητας;
«Όχι, ψάχνουμε να βρούμε γιατί γερνάμε. Τι είναι αυτό που μέσα στα κύτταρά μας αλλάζει και μας γερνάει, αυτό είναι το πρώτο βήμα».
-Αυτό δεν το ξέρουν οι επιστήμονες;
«Όσο κι αν σας φαίνεται περίεργο όχι. Η γήρανση άρχισε να μελετάται σχετικά πρόσφατα, τα τελευταία 30 χρόνια. Οι αλχημιστές έψαχναν να βρουν το ελιξίριο της νεότητας. Επιστημονικά όμως, η έρευνα για τη γήρανση θα έλεγα ότι αποτελεί ένα νέο πεδίο έρευνας και παρ'όλα αυτά έχουμε μάθει πάρα πολλά» .
-Εσείς τι καταφέρατε;
«Αρχικά έχουν επιτευχθεί παρά πολλά. Ήδη στα πειραματόζωα πετύχαμε να διπλασιάσουμε το χρόνο ζωής τους! Ζουν δυο εβδομάδες και κατορθώσαμε να ζήσουν ένα μήνα. Αυτή τη στιγμή δηλαδή ο άνθρωπος μπορεί να επιμηκύνει τη ζωή, ενός άλλου ζώντος οργανισμού.
Καταφέραμε το πειραματόζωο να ζήσει έναν ή δυο μήνες περισσότερο από το φυσιολογικό του. Είναι σαν να κάνεις έναν άνθρωπο να ζήσει 200 χρόνια ή 500 χρόνια! Αυτό έχει επιτευχθεί, δεν ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας. Το έχουμε κάνει, γίνεται στο εργαστήριο μας»
H πιο μυστηριώδης και ανεξήγητη "μηχανή" του σύμπαντος είναι ο ανθρώπινος εγκέφαλoς.
-Τι τους "αλλάξατε" για να κατορθώσετε αυτό;
«Μέσα από αυτές τις επιστημονικές έρευνες και τις μελέτες απομονώθηκαν και χαρακτηρίστηκαν κάποια γονίδια που θεωρούνται πλέον ρυθμιστές της γήρανσης. Και όταν κανείς επέμβει και τα αλλάξει αυτά- κάτι που γίνεται στα πειραματόζωα όχι όμως και στον άνθρωπο, απαγορεύεται - όταν κάνει αλλαγές δηλαδή στα γονίδια τους και στο DNA τους μπορούν να ζήσουν περισσότερο».
-Γιατί πρέπει να παρέμβουμε στη φυσιολογική εξέλιξη της ζωής;
«Δεν παρεμβαίνουμε με την έννοια να σταματήσουμε το θάνατο ή να επιμηκύνουμε τη ζωή. Προσπαθούμε να καταλάβουμε όμως γιατί γίνεται αυτό. Γιατί γερνάμε και γιατί γινόμαστε πιο ευπαθείς στην καρκινογένεση, σε νευροεκφυλιστικές νόσους, σε παθολογικά φαινόμενα που συμβαίνουν με τη γήρανση. Όταν το κατανοήσουμε αυτό θα μπορέσουμε πιθανόν να το εφαρμόσουμε στον άνθρωπο, σε περιπτώσεις ασθενειών που σχετίζονται με τη γήρανση.
Η γήρανση συνοδεύεται από πάρα πολλές παθολογικές καταστάσεις, όπως το Αλτσχάιμερ, το πάρκινσον και ο καρκίνος, εγκεφαλικά επεισόδια... Αυτά θέλουμε να προλάβουμε, σε αυτή την κατεύθυνση είναι η έρευνά μας».
-Ψάχνετε δηλαδή να βρείτε τι αλλάζει και μας κάνει πιο ευάλωτους;
«Αυτό ακριβώς. Για να το μάθουμε αυτό πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τη διαδικασία της γήρανσης, πως γίνεται με επιστημονικούς όρους. Ήδη σε αυτό έχει γίνει μεγάλη πρόοδος και πολλά από τα φάρμακα που ξεκινούν τώρα να χορηγούνται σε ασθενής προέκυψαν από τέτοιου είδους έρευνες.
Οι έρευνες δημοσιεύονται, αποτελούν δημόσιο αγαθό και τα αποτελέσματα αξιοποιούνται από τις φαρμακευτικές εταιρίες»
-Είναι δυνατόν τόσοι ερευνητές να μην έχουν βρει το φάρμακο του καρκίνου;
«Ο καρκίνος είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο φαινόμενο. Καταρχήν ο καρκίνος δεν είναι ένα πράγμα. Εκείνο που διαφέρει είναι ότι μπορεί να λέμε καρκίνος του προστάτη ή του στήθους αλλά ανάλογα με τον άνθρωπο, ο καρκίνος είναι διαφορετικός. Ένα φάρμακο μπορεί να είναι αποτελεσματικό σε κάποιον ασθενή και σε κάποιον άλλο ακριβώς το ίδιο θανατηφόρο.
Η κοινή γνώμη μπορεί να απορεί γιατί τόσα χρόνια οι επιστημονικές έρευνες δεν έχουν βρει το φάρμακο του καρκίνου. Η απάντηση είναι γιατί τον καρκίνο, τον «γεννάει» το κάθε σώμα και είναι διαφορετικός σε κάθε άνθρωπο ακόμα και στην ίδια μορφή. Είναι σαν τη Λερναία Ύδρα, έχει πολλά κεφάλια, δεν μπορείς να τον καταπολεμήσεις με ένα φάρμακο. Και στην καταπολέμηση του καρκίνου όμως έχουν γίνει τεράστια άλματα, κι όλα αυτά στηρίζονται στις επιστημονικές έρευνες.
Όλα τα ερευνητικά κέντρα, και το δικό μας, έχουν ένα κίνητρο: Να βοηθήσουμε τον άνθρωπο. Έχουμε συνεργασία με μεγάλα κέντρα του εξωτερικού όπου πλέον να κάνουν δοκιμές σε ασθενείς και όχι σε πειραματόζωα».
Η λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού παραμένει μυστήριο
Η ανακάλυψη του μηχανισμού που νεκρώνει τα νευρικά κύτταρα θεωρείται σπουδαία και ανοίγει το δρόμο για την αντιμετώπιση πολλών νευροεκφυλιστικών νόσων.
-Το ιδανικό για εσάς στην έρευνα ποιο είναι;
«Να δημιουργήσουμε ασπίδες για τις ασθένειες. Αυτό είναι πιο χρήσιμο από το να κινηθούμε θεραπευτικά σε κάτι που ίσως είναι μη αναστρέψιμο. Σε μια πρόσφατη ερευνά μας είδαμε ότι μπορούμε να προστατέψουμε νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου από περιπτώσεις νέκρωσης, που συμβαίνουν στα εγκεφαλικά και σε άλλες νευροεκφυλιστικές νόσους, όπως προαναφέραμε.
Βρήκαμε το μηχανισμό που μπορεί να προστατεύσει τα νευρικά κύτταρά μας από το να πεθάνουν. Στην ουσία θα μπορούσαμε, προληπτικά να ενεργοποιήσουμε το μηχανισμό σε αυτά τα κύτταρα για να είναι ανθεκτικά και να μην πεθάνουν όταν θα βρεθούν σε συνθήκες που θα αυτό θα συνέβαινε.
Αυτή είναι μια γνώση που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να φτιαχτεί ένα φάρμακο που θα μπορούσε να προστατεύει τα κύτταρα από πιθανές βλάβες, είτε εξαιτίας της γήρανσης είτε εξαιτίας εγκεφαλικών είτε εξαιτίας νευροεκφυλισμού. Πρόκειται για ένα γενικό μηχανισμό που δεν αφορά μόνο μια ασθένεια ή ένα φαινόμενο κυτταρικού θανάτου. Βάσει αυτής της ανακάλυψης θα μπορούσε να παρασκευαστεί ένα φάρμακο, που θα το πάρει ο άνθρωπος, για να ενεργοποιείται ο μηχανισμός που υπάρχει ήδη στα κύτταρά μας».
-Και όλα αυτά μελετώντας το νηματώδη σκώληκα. Λύστε μας μια απορία. Πως ένας μικροσκοπικός οργανισμός που ζει μόνο δυο εβδομάδες έχει την ίδια δομή με τον ανθρώπινο;
«Η βιολογία είναι μια. Έτσι όπως έχει αναπτυχθεί η ζωή πάνω στη γη, τα ανθρώπινα κύτταρα είναι ίδια με αυτά ενός ποντικού, ενός σκωληκίου, μιας μύγας. Για αυτό και τα χρησιμοποιούμε ως εργαλεία για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στον άνθρωπο. Και το ανθρώπινο DNA και τα γονίδια μας έχουν ομοιότητες, είναι όμοια, με το DNA όλων των ζώντων οργανισμών ανεξαρτήτου μεγέθους. Οπότε αν κάτι μπορέσουμε να το καταλάβουμε στα πειραματόζωα μπορούμε να το εφαρμόσουμε στον άνθρωπο. Αυτά τα πειραματόζωα είναι ένα βήμα προς τον άνθρωπο».
Οι αλχημιστές έψαχναν να βρουν το ελιξίριο της νεότητας. Οι επιστήμονες θέλουν να καταναοήσουν γιατί ο άνθρωπος γερνάει
-Τι είναι για σας ο ανθρωπινός οργανισμός;
«Ο ανθρώπινος οργανισμός θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι από τις πιο περίπλοκες δομές που υπάρχουν στο συμπαν. Ειδικά ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει μια εξαιρετικά πολύπλοκη δομή.
Είναι τόσο περίπλοκη που οποιαδήποτε παρέμβαση περισσότερες πιθανότητες έχει να χαλάσει το σύστημα πάρα να το επιδιορθώσει. Έτσι όπως φτιαχτήκαμε… πολλά πράγματα έχουν «κατασκευαστεί» από μόνα τους. Το να πάμε εμείς να επέμβουμε για να επιδιορθώσουμε κάτι, το πιο πιθανό είναι να το χαλάσουμε.
Για να μπορέσουμε να παρέμβουμε πρέπει να μάθουμε πως λειτουργεί και προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται όλες οι έρευνες».
-Και κάτι τελευταίο, επιστήμη και θρησκεία συμβαδίζουν;
«Η θρησκεία και η επιστήμη προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις στα ανθρώπινα ερωτήματα. Φαινόμενα που παλαιότερα εξηγούσε η θρησκεία τώρα τα εξηγεί η επιστήμη. Δεν έχουμε ακόμα κατανοήσει πολλά θέματα όπως την εξέλιξη της γλώσσας και του μυαλού. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι υπάρχει θεϊκή παρέμβαση. Αργότερα ίσως, αν αυτά τα ερωτήματα απαντηθούν, η θεϊκή παρέμβαση να υποχωρήσει .
-Όπου δεν υπάρχει επιστημονική απάντηση υπάρχει Θεός;
«Θα μπορούσατε να το πείτε και έτσι. Είναι η ανάγκη του ανθρώπου να δώσει απαντήσεις. Εγώ δε βλέπω ότι η θρησκεία και η επιστήμη διαφέρουν ως προς αυτό. Και οι δυο δίνουν απαντήσεις. Κάνουν αυτό που θέλει ο άνθρωπος απαντούν σε ερωτήματα».
Ο αγώνας της διαρκούς χρηματοδότησης
-Κύριε Ταβερναράκη στήσατε το εργαστήριο το 2001 όλη αυτή η έρευνα κοστίζει, πως πορεύεστε όλα αυτά τα χρόνια;
«Οι επιστήμονες στο ΙΤΕ μπορούν να διεξάγουν έρευνες αριστείας καθώς δεν υστερεί σε τίποτα σε σχέση και με τα μεγάλα ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού. Εξασφαλίζει συνθήκες για έρευνες αριστείας. Η εξασφάλιση της χρηματοδότησης όμως για τους επιστήμονες, είναι ένα μόνιμο άγχος.
Αυτό είναι ένα διαρκές πρόβλημα, ο αγώνας μας για τη συνεχή ροή των χρηματοδοτήσεων μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Οι χρηματοδοτήσεις αφορούν στην πληρωμή των ερευνητών και των φοιτητών και βέβαια στα αναλώσιμα υλικά της έρευνας.
Η έρευνα είναι κάτι που κοστίζει και δυστυχώς το Ελληνικό κράτος δεν υποστηρίζει την έρευνα. Ευτυχώς για μας, μπορούμε να διεκδικούμε χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση κι από άλλες πηγές. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι δύσκολο κάποιος να αφοσιωθεί μόνο στη δουλειά του.
Από το προσωπικό μου χρόνο κάθε ημέρα το 50% πηγαίνει στο να προσπαθώ να γράψω προτάσεις. Αν δεν το είχα αυτό θα έκανα έρευνα συνέχεια. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει η ασφάλεια ότι θα βρεις τα χρήματα για να αφοσιωθείς στο επάγγελμά σου. Είναι συνεχής η προσπάθεια.
*Για την ιστορία αναφέρεται ότι οι αμοιβές ενός ερευνητή στη Γερμανία κυμαίνονται στα 7χιλ -8 χιλ ευρώ , στην Ελβετία στις 14 χιλ -15 χιλ ευρώ και στην Ελλάδα στα 1000-1500 ευρώ ανάλογα με την εμπειρία και τα χρόνια.
madeincreta.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Καταδικάζει το ΚΚΕ τις καταλήψεις.
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
