2025-07-18 23:17:59
Γνωρίστε τη Σοφία Αντωνιάδη, την πρωτοπόρο βυζαντινολόγο που έγινε η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στην ιστορία της Ολλανδίας, διηύθυνε το Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας και άφησε πίσω της τεράστιο έργο, παραμένοντας σχεδόν άγνωστη. Μια ιστορία σεμνότητας και μεγαλείου.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, η ιδέα μιας Ελληνίδας να σπουδάζει στη Σορβόννη, να γράφει για τον Πασκάλ και να κατακτά μια πανεπιστημιακή έδρα στην καρδιά της Ευρώπης, έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Κι όμως, η Σοφία Αντωνιάδη δεν ακολούθησε απλώς αυτόν τον δρόμο. Τον χάραξε η ίδια, με μια σιωπηλή δύναμη που άλλαξε τα δεδομένα. Και όταν υπέγραφε το σπουδαίο της έργο, δεν χρειαζόταν τίτλους. Υπέγραφε απλά: Σοφία.
Από τη Σορβόννη στο Λάιντεν: Η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια
Πριν καν συμπληρώσει τα τριάντα της χρόνια, η Σοφία Αντωνιάδη έπαιρνε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Παρισιού με δύο ταυτόχρονες διατριβές – μία για τον τρόπο γραφής στο Ευαγγέλιο του Λουκά και μία για τον φιλόσοφο Πασκάλ ως μεταφραστή της Βίβλου. Η Ορθοδοξία, η κλασική φιλολογία και το δυτικό πνεύμα ενώνονταν στα χέρια της με έναν τρόπο μοναδικό.
Το 1929, το περίφημο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν στην Ολλανδία την κάλεσε να αναλάβει την έδρα της Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας. Η αποδοχή της πρότασης έγραψε ιστορία: η Σοφία Αντωνιάδη έγινε η πρώτη γυναίκα τακτική καθηγήτρια στην ιστορία της Ολλανδίας. Ήταν, επίσης, η πρώτη που δίδαξε τη νεοελληνική γλώσσα ως ζωντανή συνέχεια της αρχαίας, σε μια εποχή που ελάχιστοι το αναγνώριζαν.
“Madame Grèce”: Μια πρέσβειρα του Ελληνισμού στην Ολλανδία
Για σχεδόν 25 χρόνια, η Σοφία Αντωνιάδη έγινε η ψυχή των ελληνικών σπουδών στην Ολλανδία. Οι φοιτητές και οι συνάδελφοί της τη φώναζαν με σεβασμό «Madame Grèce» (Κυρία Ελλάδα). Δεν τους δίδασκε απλώς γραμματική και συντακτικό. Τους μάθαινε να αισθάνονται τη βυζαντινή λειτουργία όχι ως μια στεγνή θρησκευτική τελετή, αλλά ως ένα ζωντανό φιλολογικό μνημείο αιώνων.
Έγραφε ασταμάτητα άρθρα, μελέτες και εγχειρίδια. Οργάνωνε βιβλιοθήκες και συνέδρια. Αλλά ποτέ δεν πρόβαλε τον εαυτό της. Δεν έλεγε «η Δόκτωρ Αντωνιάδη». Έλεγε «Σοφία».
Η αναστήλωση της Βενετίας: Δράση αντί για γραφεία
Το 1955, ανέλαβε τη διεύθυνση του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας. Αντί να κλειστεί στα γραφεία, βγήκε στα εργοτάξια. Έβαλε μπροστά τις αναστηλώσεις των κτιρίων που κατέρρεαν, έσωσε ανεκτίμητους θησαυρούς και έδωσε νέα πνοή στον ελληνισμό της πόλης.Αναδιοργάνωσε και εμπλούτισε το Μουσείο του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων.
Ξανάχτισε την ιστορική Φλαγγίνειο Σχολή.
Εξέδωσε το επιστημονικό περιοδικό «Θησαυρίσματα».
Με τα ίδια της τα χέρια, έσωσε κείμενα, στέγες, εικόνες, βιβλία και ψυχές, όλα μαζί.
Η κληρονομιά μιας σπουδαίας που δεν μίλησε ποτέ για τον εαυτό της
Οι τιμές ήρθαν, παρόλο που δεν τις κυνήγησε ποτέ: Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Ευποιΐας, Παράσημο του Φοίνικα, Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Η Σοφία Αντωνιάδη πέθανε στην Αθήνα το 1972. Αν το όνομά της δεν σας είναι οικείο, είναι γιατί η ίδια επέλεξε να μείνει στη σκιά. Δεν μίλησε ποτέ για τον εαυτό της, αλλά μόνο για το αντικείμενο της αγάπης της: την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό της. Τη γλώσσα που ταξίδεψε στα χείλη της από τα χειρόγραφα του Πασκάλ ως τα σοκάκια της Βενετίας, αφήνοντας πίσω της ένα έργο τόσο μεγάλο, όσο ταπεινή ήταν η ίδια.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης, e-didaskalia.blogspot.com
Στις αρχές του 20ού αιώνα, η ιδέα μιας Ελληνίδας να σπουδάζει στη Σορβόννη, να γράφει για τον Πασκάλ και να κατακτά μια πανεπιστημιακή έδρα στην καρδιά της Ευρώπης, έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Κι όμως, η Σοφία Αντωνιάδη δεν ακολούθησε απλώς αυτόν τον δρόμο. Τον χάραξε η ίδια, με μια σιωπηλή δύναμη που άλλαξε τα δεδομένα. Και όταν υπέγραφε το σπουδαίο της έργο, δεν χρειαζόταν τίτλους. Υπέγραφε απλά: Σοφία.
Από τη Σορβόννη στο Λάιντεν: Η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια
Πριν καν συμπληρώσει τα τριάντα της χρόνια, η Σοφία Αντωνιάδη έπαιρνε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Παρισιού με δύο ταυτόχρονες διατριβές – μία για τον τρόπο γραφής στο Ευαγγέλιο του Λουκά και μία για τον φιλόσοφο Πασκάλ ως μεταφραστή της Βίβλου. Η Ορθοδοξία, η κλασική φιλολογία και το δυτικό πνεύμα ενώνονταν στα χέρια της με έναν τρόπο μοναδικό.
Το 1929, το περίφημο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν στην Ολλανδία την κάλεσε να αναλάβει την έδρα της Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας. Η αποδοχή της πρότασης έγραψε ιστορία: η Σοφία Αντωνιάδη έγινε η πρώτη γυναίκα τακτική καθηγήτρια στην ιστορία της Ολλανδίας. Ήταν, επίσης, η πρώτη που δίδαξε τη νεοελληνική γλώσσα ως ζωντανή συνέχεια της αρχαίας, σε μια εποχή που ελάχιστοι το αναγνώριζαν.
“Madame Grèce”: Μια πρέσβειρα του Ελληνισμού στην Ολλανδία
Για σχεδόν 25 χρόνια, η Σοφία Αντωνιάδη έγινε η ψυχή των ελληνικών σπουδών στην Ολλανδία. Οι φοιτητές και οι συνάδελφοί της τη φώναζαν με σεβασμό «Madame Grèce» (Κυρία Ελλάδα). Δεν τους δίδασκε απλώς γραμματική και συντακτικό. Τους μάθαινε να αισθάνονται τη βυζαντινή λειτουργία όχι ως μια στεγνή θρησκευτική τελετή, αλλά ως ένα ζωντανό φιλολογικό μνημείο αιώνων.
Έγραφε ασταμάτητα άρθρα, μελέτες και εγχειρίδια. Οργάνωνε βιβλιοθήκες και συνέδρια. Αλλά ποτέ δεν πρόβαλε τον εαυτό της. Δεν έλεγε «η Δόκτωρ Αντωνιάδη». Έλεγε «Σοφία».
Η αναστήλωση της Βενετίας: Δράση αντί για γραφεία
Το 1955, ανέλαβε τη διεύθυνση του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας. Αντί να κλειστεί στα γραφεία, βγήκε στα εργοτάξια. Έβαλε μπροστά τις αναστηλώσεις των κτιρίων που κατέρρεαν, έσωσε ανεκτίμητους θησαυρούς και έδωσε νέα πνοή στον ελληνισμό της πόλης.Αναδιοργάνωσε και εμπλούτισε το Μουσείο του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων.
Ξανάχτισε την ιστορική Φλαγγίνειο Σχολή.
Εξέδωσε το επιστημονικό περιοδικό «Θησαυρίσματα».
Με τα ίδια της τα χέρια, έσωσε κείμενα, στέγες, εικόνες, βιβλία και ψυχές, όλα μαζί.
Η κληρονομιά μιας σπουδαίας που δεν μίλησε ποτέ για τον εαυτό της
Οι τιμές ήρθαν, παρόλο που δεν τις κυνήγησε ποτέ: Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Ευποιΐας, Παράσημο του Φοίνικα, Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Η Σοφία Αντωνιάδη πέθανε στην Αθήνα το 1972. Αν το όνομά της δεν σας είναι οικείο, είναι γιατί η ίδια επέλεξε να μείνει στη σκιά. Δεν μίλησε ποτέ για τον εαυτό της, αλλά μόνο για το αντικείμενο της αγάπης της: την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό της. Τη γλώσσα που ταξίδεψε στα χείλη της από τα χειρόγραφα του Πασκάλ ως τα σοκάκια της Βενετίας, αφήνοντας πίσω της ένα έργο τόσο μεγάλο, όσο ταπεινή ήταν η ίδια.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης, e-didaskalia.blogspot.com
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Επέστρεψε σώος στην οικογένειά του
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
