Η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων, παρά τον έντονο κοινωνικό και πολιτισμικό της χαρακτήρα, συνοδεύεται από ένα σημαντικό περιβαλλοντικό κόστος που συχνά περνά απαρατήρητο. Ο όρος οικολογικό αποτύπωμα περιγράφει την ποσότητα φυσικών πόρων που απαιτούνται για να υποστηριχθεί ένας συγκεκριμένος τρόπος ζωής, καθώς και την ικανότητα του περιβάλλοντος να απορροφήσει τα απόβλητα και τις εκπομπές που αυτός παράγει. Κατά τη διάρκεια των γιορτών, το αποτύπωμα αυτό διογκώνεται αισθητά.
Ένας από τους βασικότερους παράγοντες είναι η εκτόξευση της κατανάλωσης αγαθών και ενέργειας. Μελέτες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες δείχνουν ότι την περίοδο των Χριστουγέννων οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά άτομο μπορεί να είναι πολλαπλάσιες σε σχέση με μια συνηθισμένη ημέρα, κυρίως λόγω αγορών, μεταφορών και αυξημένης ενεργειακής χρήσης στα νοικοκυριά. Ο εορταστικός φωτισμός, η θέρμανση και η χρήση ηλεκτρικών συσκευών συνθέτουν μια περίοδο υψηλής ενεργειακής ζήτησης.
Παράλληλα, καταγράφεται κατακόρυφη αύξηση των αποβλήτων. Συσκευασίες δώρων, χαρτόνια, πλαστικά, διακοσμητικά και υπολείμματα τροφίμων οδηγούν σε αύξηση της παραγωγής απορριμμάτων έως και 30% σε σύγκριση με άλλες περιόδους του έτους. Ιδιαίτερα προβληματική είναι η χρήση μη ανακυκλώσιμων υλικών περιτυλίγματος, τα οποία συχνά καταλήγουν απευθείας σε χώρους ταφής.
Ένα ακόμη λιγότερο ορατό αλλά κρίσιμο ζήτημα είναι τα ηλεκτρονικά απόβλητα (e-waste). Τα Χριστούγεννα αποτελούν περίοδο αιχμής για την αγορά ηλεκτρονικών συσκευών και διακοσμητικών με σύντομο κύκλο ζωής, όπως λαμπιόνια και παιχνίδια με μπαταρίες. Μεγάλο ποσοστό αυτών απορρίπτεται μέσα σε λίγους μήνες, επιβαρύνοντας το περιβάλλον με υλικά δύσκολα στην ανακύκλωση.
Σημαντική είναι επίσης η κατανάλωση φυσικών πόρων. Εκατομμύρια φυσικά χριστουγεννιάτικα δέντρα κόβονται κάθε χρόνο παγκοσμίως, ενώ η παραγωγή τροφίμων για τις γιορτινές ημέρες —συχνά σε ποσότητες που ξεπερνούν τις πραγματικές ανάγκες— οδηγεί σε αυξημένη σπατάλη και περιβαλλοντική επιβάρυνση. Οι μετακινήσεις για οικογενειακές επισκέψεις και διακοπές, ιδιαίτερα με μέσα υψηλών εκπομπών, εντείνουν περαιτέρω το αποτύπωμα.
Τα διαθέσιμα διαχρονικά στοιχεία δείχνουν ότι, παρά τις τεχνολογικές βελτιώσεις σε τομείς όπως ο φωτισμός και η ενεργειακή απόδοση, το συνολικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα των Χριστουγέννων δεν παρουσιάζει ουσιαστική μείωση την τελευταία δεκαετία, καθώς η αυξημένη κατανάλωση και παραγωγή αποβλήτων αντισταθμίζουν τα όποια οφέλη.
-----------
Λύσεις και τρόποι αντιμετώπισης
Παρότι το περιβαλλοντικό κόστος των Χριστουγέννων είναι υψηλό, υπάρχουν πρακτικές επιλογές που μπορούν να το περιορίσουν ουσιαστικά. Η μείωση της υπερκατανάλωσης, μέσω επιλογής δώρων με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής ή άυλων δώρων όπως εμπειρίες, συμβάλλει άμεσα στη μείωση αποβλήτων. Αντίστοιχα, η επαναχρησιμοποίηση υλικών περιτυλίγματος και διακοσμητικών μειώνει την ανάγκη για νέους πόρους.
Επιπλέον, η χρήση φωτισμού LED χαμηλής κατανάλωσης, ο περιορισμός της σπατάλης τροφίμων και η σωστή ανακύκλωση χαρτιού, ηλεκτρονικών και δέντρων μπορούν να μειώσουν αισθητά το οικολογικό αποτύπωμα των γιορτών. Μικρές αλλαγές στη συμπεριφορά, όταν υιοθετούνται συλλογικά, έχουν τη δυνατότητα να μετατρέψουν μια ιδιαίτερα επιβαρυντική περίοδο σε πιο βιώσιμη, χωρίς να αλλοιώνεται το εορταστικό της νόημα.
soulouposeto
