2013-08-05 08:50:04
Halimi Serge , [Καϊμάκη Βάλια (μτφ)] Le Monde Diplomatique
Είχαν ορκιστεί ότι δεν θα διεκδικούσαν την αιγυπτιακή προεδρία. Όταν πάτησαν τον όρκο τους, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι δήλωσαν ότι θα έφερναν « ψωμί, ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη ». Υπό τη διακυβέρνησή τους η ανασφάλεια αυξήθηκε, το ίδιο και η φτώχια.
Ο όχλος τότε κατέβηκε ξανά στους δρόμους για να απαιτήσει την αποχώρηση του προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι. Κάπως έτσι ξεκινάνε κάποιες επαναστάσεις. Όταν θριαμβεύουν, τις γιορτάζουμε για αιώνες μετά, χωρίς ν’ ανησυχούμε υπερβολικά για το αν ήταν σχετικά αυθόρμητες ή για το αν η ανάφλεξή τους είχε νομική βάση. Η ιστορία δεν είναι μάθημα νομικών.
Την επομένη της δικτατορίας του Χόσνεϊ Μουμπάρακ, θα ήταν απατηλό να φανταστεί κανείς ότι η μακρόχρονα φιμωμένη πολιτική ζωή δεν θα βάραινε στις πρώτες εκλογές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι εκλογείς συχνά δρουν υπό την επήρεια των καλύτερα δομημένων κοινωνικών ή θεσμικών δυνάμεων (τις μεγάλες οικογένειες, το στρατό, το πρώην μοναδικό κόμμα) ή υπό την επήρεια των οργανωμένων ομάδων που έχουν δημιουργήσει παράνομα δίκτυα για να αποφύγουν την καταπίεση (Αδελφοί Μουσουλμάνοι). Η εκμάθηση της δημοκρατίας ξεφεύγει από τα όρια στο χρονικό διάστημα μόνο μιας εκλογής [1].
Οι υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν, οι ηγέτες που εκλέχθηκαν στο νήμα και που ήρθαν αμέσως αντιμέτωποι με τη δυσαρέσκεια ή το θυμό της κοινής γνώμης, οι πορείες διαμαρτυρίας που οργανώθηκαν από έναν ετερόκλιτο συνασπισμό : τα τελευταία χρόνια, εκτός από την Αίγυπτο είναι και άλλες χώρες που γνώρισαν τέτοιου τύπου καταστάσεις, χωρίς όμως ο στρατός να πάρει την εξουσία, να φυλακιστεί χωρίς δίκη ο αρχηγός του κράτους, να δολοφονηθούν οι υποστηρικτές του. Αλλιώς, αυτό το ονομάζουμε πραξικόπημα.
Τον όρο αυτό, οι δυτικές χώρες δεν τον χρησιμοποιούν. Ασκώντας με τον πιο καλαίσθητο τρόπο τη διπλωματία, φαίνεται πως εκτιμούν ότι κάποια πραξικοπήματα –στο Μαλί, την Ονδούρα, την Αίγυπτο- είναι λιγότερο απαράδεκτα από άλλα. Κατ’ αρχάς, οι ΗΠΑ στήριξαν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, ενώ κατόπιν διατήρησαν τη στρατιωτική τους βοήθεια στο Κάιρο όταν ο πρόεδρος Μόρσι καθαιρέθηκε από τον στρατό. Μια συντηρητική συμμαχία του στρατού με τους Αδελφούς θα ήταν το ιδανικό για την Ουάσινγκτον, αλλά καταστράφηκε. Χαίρονται σήμερα οι νοσταλγοί του παλαιού καθεστώτος, οι νασερικοί εθνικιστές, οι Αιγύπτιοι νεοφιλελεύθεροι, οι σαλαφιστές, η λαϊκή αριστερά, οι Σαουδάραβες μονάρχες. Κάποιοι από αυτούς σίγουρα θα απογοητευτούν σύντομα Παρ’ όλο που η Αίγυπτος έχει πτωχεύσει, η διαμάχη ανάμεσα σε στρατιωτικούς και ισλαμιστές δεν αφορά καθόλου τις οικονομικές και κοινωνικές επιλογές, οι οποίες έχουν μείνει σχεδόν αναλλοίωτες από την πτώση του Μουμπάρακ. Κι όμως, είτε καταλήγει σε εκλογές είτε σε πραξικόπημα, τι αξίζει μια επανάσταση αν δεν αλλάζει τίποτα στους δύο αυτούς τομείς ; Οι νέοι ηγέτες υποτάσσουν τη σωτηρία της χώρας τους στην οικονομική βοήθεια (12 δισ. δολάρια) από τις χώρες του Κόλπου, ιδιαίτερα της αντιδραστικής Σαουδικής Αραβίας [2]. Αν αυτή τους η επιλογή επιμείνει, ό,τι και να λένε οι νομικοί, ο αιγυπτιακός λαός θα ξαναβγεί στους δρόμους.
Notes
[1] Βλ. Alexis de Tocqueville, « “Chacun à son rang” », Le Monde diplomatique, Απρίλιος 1998.
[2] Βλ. « Impunité saoudienne », Le Monde diplomatique, Μάρτιος 2012.
Le Monde Diplomatique
InfoGnomon
Είχαν ορκιστεί ότι δεν θα διεκδικούσαν την αιγυπτιακή προεδρία. Όταν πάτησαν τον όρκο τους, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι δήλωσαν ότι θα έφερναν « ψωμί, ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη ». Υπό τη διακυβέρνησή τους η ανασφάλεια αυξήθηκε, το ίδιο και η φτώχια.
Ο όχλος τότε κατέβηκε ξανά στους δρόμους για να απαιτήσει την αποχώρηση του προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι. Κάπως έτσι ξεκινάνε κάποιες επαναστάσεις. Όταν θριαμβεύουν, τις γιορτάζουμε για αιώνες μετά, χωρίς ν’ ανησυχούμε υπερβολικά για το αν ήταν σχετικά αυθόρμητες ή για το αν η ανάφλεξή τους είχε νομική βάση. Η ιστορία δεν είναι μάθημα νομικών.
Την επομένη της δικτατορίας του Χόσνεϊ Μουμπάρακ, θα ήταν απατηλό να φανταστεί κανείς ότι η μακρόχρονα φιμωμένη πολιτική ζωή δεν θα βάραινε στις πρώτες εκλογές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι εκλογείς συχνά δρουν υπό την επήρεια των καλύτερα δομημένων κοινωνικών ή θεσμικών δυνάμεων (τις μεγάλες οικογένειες, το στρατό, το πρώην μοναδικό κόμμα) ή υπό την επήρεια των οργανωμένων ομάδων που έχουν δημιουργήσει παράνομα δίκτυα για να αποφύγουν την καταπίεση (Αδελφοί Μουσουλμάνοι). Η εκμάθηση της δημοκρατίας ξεφεύγει από τα όρια στο χρονικό διάστημα μόνο μιας εκλογής [1].
Οι υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν, οι ηγέτες που εκλέχθηκαν στο νήμα και που ήρθαν αμέσως αντιμέτωποι με τη δυσαρέσκεια ή το θυμό της κοινής γνώμης, οι πορείες διαμαρτυρίας που οργανώθηκαν από έναν ετερόκλιτο συνασπισμό : τα τελευταία χρόνια, εκτός από την Αίγυπτο είναι και άλλες χώρες που γνώρισαν τέτοιου τύπου καταστάσεις, χωρίς όμως ο στρατός να πάρει την εξουσία, να φυλακιστεί χωρίς δίκη ο αρχηγός του κράτους, να δολοφονηθούν οι υποστηρικτές του. Αλλιώς, αυτό το ονομάζουμε πραξικόπημα.
Τον όρο αυτό, οι δυτικές χώρες δεν τον χρησιμοποιούν. Ασκώντας με τον πιο καλαίσθητο τρόπο τη διπλωματία, φαίνεται πως εκτιμούν ότι κάποια πραξικοπήματα –στο Μαλί, την Ονδούρα, την Αίγυπτο- είναι λιγότερο απαράδεκτα από άλλα. Κατ’ αρχάς, οι ΗΠΑ στήριξαν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, ενώ κατόπιν διατήρησαν τη στρατιωτική τους βοήθεια στο Κάιρο όταν ο πρόεδρος Μόρσι καθαιρέθηκε από τον στρατό. Μια συντηρητική συμμαχία του στρατού με τους Αδελφούς θα ήταν το ιδανικό για την Ουάσινγκτον, αλλά καταστράφηκε. Χαίρονται σήμερα οι νοσταλγοί του παλαιού καθεστώτος, οι νασερικοί εθνικιστές, οι Αιγύπτιοι νεοφιλελεύθεροι, οι σαλαφιστές, η λαϊκή αριστερά, οι Σαουδάραβες μονάρχες. Κάποιοι από αυτούς σίγουρα θα απογοητευτούν σύντομα Παρ’ όλο που η Αίγυπτος έχει πτωχεύσει, η διαμάχη ανάμεσα σε στρατιωτικούς και ισλαμιστές δεν αφορά καθόλου τις οικονομικές και κοινωνικές επιλογές, οι οποίες έχουν μείνει σχεδόν αναλλοίωτες από την πτώση του Μουμπάρακ. Κι όμως, είτε καταλήγει σε εκλογές είτε σε πραξικόπημα, τι αξίζει μια επανάσταση αν δεν αλλάζει τίποτα στους δύο αυτούς τομείς ; Οι νέοι ηγέτες υποτάσσουν τη σωτηρία της χώρας τους στην οικονομική βοήθεια (12 δισ. δολάρια) από τις χώρες του Κόλπου, ιδιαίτερα της αντιδραστικής Σαουδικής Αραβίας [2]. Αν αυτή τους η επιλογή επιμείνει, ό,τι και να λένε οι νομικοί, ο αιγυπτιακός λαός θα ξαναβγεί στους δρόμους.
Notes
[1] Βλ. Alexis de Tocqueville, « “Chacun à son rang” », Le Monde diplomatique, Απρίλιος 1998.
[2] Βλ. « Impunité saoudienne », Le Monde diplomatique, Μάρτιος 2012.
Le Monde Diplomatique
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Λουκέτα και κατασχέσεις για όσους χρωστάνε
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
