Πολύ μικρότερος και πιο κοντά απ’ όσο θα έπρεπε στον Ήλιο, ο Ερμής προβληματίζει εδώ και δεκαετίες τους αστρονόμους, επειδή έρχεται σε αντίθεση με όσα γνωρίζουμε για τον σχηματισμό των πλανητών. Μια νέα διαστημική αποστολή που θα φτάσει το 2026 ίσως λύσει αυτό το μυστήριο.
Η επιφάνεια του Ερμή είναι σημαδεμένη από κρατήρες και ροές λάβας, αλλά κάτω από αυτήν κρύβεται ένας τεράστιος μεταλλικός πυρήνας.
Με μια επιφανειακή ματιά, ο Ερμής θα μπορούσε κάλλιστα να θεωρηθεί ο πιο αδιάφορος πλανήτης του Ηλιακού μας Συστήματος. Η άγονη επιφάνειά του έχει ελάχιστα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά, δεν υπάρχουν ενδείξεις για νερό στο παρελθόν του και η αραιή του ατμόσφαιρα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η πιθανότητα ύπαρξης ζωής είναι μηδενική. Κι όμως, αν τον παρατηρήσει κανείς πιο προσεκτικά, ο Ερμής αποδεικνύεται ένας συναρπαστικός και απίθανος κόσμος που περιβάλλεται από μυστήριο.
Οι πλανητικοί επιστήμονες εξακολουθούν να προβληματίζονται από την ίδια την ύπαρξη του πιο κοντινού πλανήτη στον Ήλιο. Αυτός ο παράξενος πλανήτης είναι «μικροσκοπικός», με μάζα 20 φορές μικρότερη από την Γη και διάμετρο μόλις λίγο μεγαλύτερη από την Αυστραλία. Παρ’ όλα αυτά, ο Ερμής είναι ο δεύτερος πυκνότερος πλανήτης του Ηλιακού μας Συστήματος μετά τη Γη, λόγω ενός τεράστιου μεταλλικού πυρήνα που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της μάζας του.
Η τροχιά του Ερμή – που «αγκαλιάζει» τον Ήλιο – βρίσκεται επίσης σε μια παράξενη θέση, την οποία οι αστρονόμοι δεν μπορούν να εξηγήσουν πλήρως. Όλα αυτά συγκλίνουν σε ένα κρίσιμο συμπέρασμα: δεν έχουμε ιδέα πώς σχηματίστηκε ο Ερμής. Από όσα γνωρίζουμε, ο πλανήτης απλώς δεν θα έπρεπε να υπάρχει ή μας διαφεύγει κάποια κρίσιμη λεπτομέρεια.
Το μυστήριο της προέλευσης του Ερμή, του τρόπου με τον οποίο σχηματίστηκε και το γιατί έχει τη σημερινή του μορφή αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα του Ηλιακού Συστήματος. Ωστόσο, κάποιες απαντήσεις ίσως να διαφαίνονται στον ορίζοντα. Μια κοινή ευρωπαϊκή και ιαπωνική αποστολή με την ονομασία BepiColombo εκτοξεύθηκε το 2018 και βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε πορεία προς τον Ερμή. Το διαστημόπλοιο θα είναι ο πρώτος επισκέπτης του πλανήτη εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Όταν τεθεί σε τροχιά τον Νοέμβριο του 2026 ένας από τους βασικούς του στόχους θα είναι να προσδιορίσει με ακρίβεια από πού προήλθε και πώς σχηματίστηκε ο Ερμής.
Η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο σχηματίστηκε ο Ερμής δεν είναι σημαντική μόνο για να μάθουμε περισσότερα για την προέλευση του δικού μας Ηλιακού Συστήματος, αλλά και για την μελέτη πλανητών γύρω από άλλα άστρα – των εξωπλανητών. Ο Ερμής είναι πιθανότατα ο μόνος πλανήτης του Ηλιακού μας Συστήματος που μοιάζει με έναν εξωπλανήτη, λόγω του ασυνήθιστου σχηματισμού του.
Οι αστρονόμοι συνειδητοποίησαν για πρώτη φορά ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τον Ερμή όταν το διαστημόπλοιο Mariner 10 της NASA πέρασε τρεις φορές κοντά από τον πλανήτη το 1974 και το 1975, στις πρώτες επισκέψεις της ανθρωπότητας στον εσώτατο κόσμο του Ηλιακού Συστήματος. Αυτές οι διελεύσεις παρείχαν τις πρώτες μετρήσεις του βαρυτικού πεδίου, δίνοντας για πρώτη φορά μια ματιά στο εσωτερικό του Ερμή και αποκαλύπτοντας την παράξενη δομή του.
Η Γη, η Αφροδίτη και ο Άρης διαθέτουν πυρήνες πλούσιους σε σίδηρο, που καταλαμβάνουν περίπου το μισό της ακτίνας τους. Στη Γη, αυτός χωρίζεται σε έναν στερεό εσωτερικό πυρήνα και έναν υγρό εξωτερικό πυρήνα, ο οποίος κινείται και δημιουργεί το προστατευτικό μαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας. Πάνω από αυτόν βρίσκονται ο μανδύας και στη συνέχεια ο φλοιός, όπου ζούμε.
Ο Ερμής είναι εντελώς διαφορετικός. Ο πυρήνας του εκτείνεται μέχρι το 85% της ακτίνας του, με μόνο έναν λεπτό βραχώδη μανδύα και φλοιό από πάνω. Αυτό εξηγεί την απίστευτη πυκνότητά του, αλλά το γιατί κατέληξε σε αυτή τη δομή δεν είναι απολύτως σαφές.
Μια μεταγενέστερη αποστολή στον Ερμή, η αποστολή Messenger της NASA που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη από το 2011 έως το 2015, προκάλεσε ακόμη περισσότερα ερωτήματα. Σε απόσταση μόλις 60 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον Ήλιο, οι θερμοκρασίες στον Ερμή κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορούν να φτάσουν τους 430°C, ενώ τη νύχτα μπορεί να πέσουν έως και τους -180°C.
Ωστόσο, παρά τις ακραίες θερμοκρασίες, το Messenger διαπίστωσε ότι στην επιφάνεια του Ερμή υπάρχουν πτητικά στοιχεία, όπως το κάλιο και το ραδιενεργό θόριο, τα οποία θα έπρεπε ήδη να είχαν εξατμιστεί. Αποκαλύφθηκε επίσης ότι πολύπλοκα μόρια, όπως άλατα χλωρίου, αλλά και πάγος νερού παγιδευμένος σε σκιασμένους πολικούς κρατήρες, κρύβονται στην επιφάνεια του πλανήτη. Ανακαλύψεις σαν κι αυτές έχουν ενισχύσει την ιδέα ότι ο Ερμής δεν σχηματίστηκε στη σημερινή του τροχιά γύρω από τον Ήλιο. Οι αστρονόμοι προβληματίζονται εδώ και καιρό για τη θέση του στο Ηλιακό Σύστημα, σε μια περιοχή όπου δεν πιστεύουμε ότι θα μπορούσε εύκολα να σχηματιστεί ένας πλανήτης σαν τον Ερμή.
Γνωρίζουμε ότι ηλιακά συστήματα σαν το δικό μας ξεκινούν ως ένας δίσκος σκόνης και αερίων γύρω από ένα άστρο. Σταδιακά, οι πλανήτες δημιουργούν κενά μέσα σε αυτόν τον δίσκο, αυξάνοντας το μέγεθός τους καθώς σαρώνουν περισσότερο υλικό. Όμως, σύμφωνα με τα μοντέλα σχηματισμού των πλανητών, ο Ερμής βρίσκεται πολύ μακριά από την Αφροδίτη για να βγάζει νόημα αυτό το σενάριο.
Οι αστρονόμοι έχουν αφιερώσει πολύ χρόνο βελτιώνοντας μοντέλα και δοκιμάζοντας ιδέες για το πώς θα μπορούσε να έχει σχηματιστεί ο Ερμής, και υπάρχουν μερικά επικρατέστερα σενάρια. Ένα από τα πιο συζητημένα είναι ότι ο Ερμής ήταν κάποτε πολύ μεγαλύτερος, ίσως με διπλάσια μάζα από τη σημερινή και σχεδόν στο μέγεθος του Άρη. Ενδέχεται επίσης να βρισκόταν σε τροχιά πιο μακριά από τον Ήλιο. Αυτό υποστηρίζεται από τα επίπεδα καλίου και θορίου που ανιχνεύθηκαν στον Ερμή, τα οποία μοιάζουν πολύ περισσότερο με εκείνα του Άρη, ενός πλανήτη που σχηματίστηκε πιο μακριά από τον Ήλιο.
Ο Ερμής έχει πολύ υψηλότερα επίπεδα καλίου και θορίου απ’ ό,τι αναμένεται για έναν πλανήτη τόσο κοντά στον Ήλιο.Η θεωρία λέει ότι, σε κάποια στιγμή μέσα στα πρώτα 10 εκατομμύρια χρόνια της ύπαρξής του, αυτός ο πρωτο-Ερμής συγκρούστηκε με ένα τεράστιο αντικείμενο, ίσως με έναν άλλο πλανήτη στο μέγεθος του Άρη. Η σύγκρουση αφαίρεσε τα εξωτερικά στρώματα του πλανήτη – τον φλοιό και τον μανδύα – αφήνοντας ουσιαστικά μόνο τον πυκνό, πλούσιο σε σίδηρο πυρήνα που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του σημερινού Ερμή. Αυτή η εξήγηση είναι ίσως εκείνη που προτιμάται περισσότερο σήμερα από τους αστρονόμους. Η γενική ερμηνεία είναι ότι ο Ερμής υπέστη μια γιγαντιαία πρόσκρουση που αφαίρεσε το μεγαλύτερο μέρος του μανδύα του.
Θα έπρεπε να ήταν μια «πλάγια» πρόσκρουση, ώστε να μη διαλυθεί εντελώς ο Ερμής. Ωστόσο, παρότι οι συγκρούσεις ήταν συχνές στο αρχέγονο Ηλιακό Σύστημα, η απομάκρυνση τόσο μεγάλου όγκου υλικού από τον Ερμή θα απαιτούσε μια εξαιρετικά βίαιη σύγκρουση με ταχύτητες άνω των 100 km/s. Ένα τέτοιο σενάριο θεωρείται απίθανο, επειδή τα περισσότερα αντικείμενα κινούνταν γύρω από τον Ήλιο σε παρόμοιες κατευθύνσεις και με παρόμοιες σχετικές ταχύτητες – όπως τα αυτοκίνητα σε κυκλικό κόμβο. Μια τέτοια σύγκρουση θα έπρεπε επίσης να έχει απογυμνώσει τον Ερμή από τα πτητικά του στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου του θορίου, καθιστώντας την ανίχνευσή τους από το Messenger εξίσου αινιγματική. Πώς θα μπορούσαν να έχουν επιβιώσει από ένα τόσο εκρηκτικό γεγονός;
Ίσως ο Ερμής να ήταν ο ίδιος το προσκρούον σώμα, συγκρουόμενος με έναν άλλο πλανήτη – όπως η Αφροδίτη – πριν καταλήξει στη σημερινή του θέση. Είναι μια πολλά υποσχόμενη ιδέα, επειδή σε μια τέτοια σύγκρουση θα ήταν ευκολότερο να αποσπαστεί ο μανδύας του Ερμή. Είναι πιο εύκολο να εξηγηθεί η τελική κατάσταση του Ερμή αν ήταν ο προσκρούων και όχι ο δεχόμενος την πρόσκρουση. Σε οποιοδήποτε σενάριο πρόσκρουσης για τον Ερμή, δεν είναι σαφές γιατί τα βραχώδη θραύσματα που εκτοξεύθηκαν στο διάστημα δεν επέστρεψαν στον πλανήτη ή δεν δημιούργησαν δικούς δορυφόρους (ο Ερμής δεν έχει δορυφόρους).
Μια πιθανότητα είναι μια διαδικασία που ονομάζεται collisional grinding, κατά την οποία το εκτιναχθέν υλικό από τον Ερμή διασπάστηκε σε σκόνη και στη συνέχεια παρασύρθηκε από τον καταιγισμό του ηλιακού ανέμου. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας τα ίδια τα θραύσματα τρίβονται και γίνονται όλο και μικρότερα. Καταλήγεις με έναν Ερμή μικρότερο αλλά και πιο πυκνό. Όμως, ο ρυθμός αυτής της διαδικασίας που απαιτείται είναι πολύ υψηλός για να λειτουργήσει αυτό το σενάριο, ίσως υψηλότερος απ’ όσο αναμένουμε.
Ένα άλλο σενάριο είναι ότι δεν υπήρξε καθόλου γιγαντιαία πρόσκρουση, αλλά ότι ο Ερμής σχηματίστηκε πράγματι από υλικό πιο κοντά στον Ήλιο, πλουσιότερο σε σίδηρο. Σε αυτή την εκδοχή, που προτιμά ο πλανητολόγος Anders Johansen, ο Ερμής σχηματίστηκε σε μια περιοχή του Ηλιακού Συστήματος πολύ θερμότερη από εκείνη των άλλων πλανητών. Οι εκρήξεις του νεαρού Ήλιου ουσιαστικά εξαέρωσαν το μεγαλύτερο μέρος της ελαφρύτερης σκόνης στη θέση του Ερμή, αφήνοντας μόνο το βαρύτερο, πλούσιο σε σίδηρο υλικό να συσσωρευτεί. Έτσι θα μπορούσε να σχηματιστεί ένας πλανήτης πλούσιος σε σίδηρο.
Και εδώ όμως υπάρχουν προβλήματα. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, γιατί ο Ερμής θα σταματούσε να μεγαλώνει πέρα από το σημερινό του μέγεθος, αντί να συνεχίσει να συσσωρεύει υλικό πλούσιο σε σίδηρο;
Γύρω από άλλα άστρα παρατηρούμε ενδείξεις για μεγαλύτερες εκδοχές του Ερμή, πυκνούς πλανήτες πλούσιους σε σίδηρο, πιο ογκώδεις και μεγαλύτερους από τη Γη, αλλά με επίσης μεγάλο σιδερένιο πυρήνα. Ο λόγος που δεν έχουμε ακόμη ανακαλύψει πλανήτες στο μέγεθος του Ερμή είναι ότι είναι απλώς πολύ μικροί για να εντοπιστούν μέσα στη λάμψη και τη βαρυτική επίδραση του μητρικού τους άστρου.
Υπάρχει και μια άλλη θεωρία για το πώς δημιουργήθηκε ο Ερμής – σύμφωνα με την οποία οι εσωτερικοί πλανήτες δεν σχηματίστηκαν στις σημερινές τους θέσεις, αλλά μετακινήθηκαν λίγο.
Σε ένα μοντέλο του Ηλιακού Συστήματος, οι εσωτερικοί πλανήτες – Ερμής, Αφροδίτη, Γη και Άρης – μπορεί να σχηματίστηκαν σε δύο ξεχωριστούς δακτυλίους υλικού γύρω από τον Ήλιο. Η Γη και η Αφροδίτη σχηματίστηκαν μαζί με τον Ερμή στον εσωτερικό δακτύλιο, πριν «μεταναστεύσουν και αφήσουν τον Ερμή πίσω», λόγω της μικρότερης μάζας του.
Προσομοιώσεις πλανητολόγων δείχνουν ότι οι βραχώδεις πλανήτες θα μπορούσαν να έχουν σχηματιστεί όλοι πολύ πιο κοντά στον Ήλιο, ακόμη και εντός της σημερινής τροχιάς του Ερμή, πριν μετακινηθούν προς τα έξω. Ο Ερμής βγαίνει εκτός παιχνιδιού και ξεμένει από υλικό. Η ιδέα αυτή δεν εξηγεί πλήρως γιατί ο Ερμής έχει τόσο μεγάλο πυρήνα, εκτός αν μετακινήθηκε σε μια περιοχή του Ηλιακού Συστήματος πλουσιότερη σε σίδηρο, αλλά εξηγεί γιατί ο πλανήτης έχει το σημερινό του μέγεθος και τη συγκεκριμένη απόσταση από την Αφροδίτη. Χρειάζεται μετανάστευση.
Υπάρχουν και μερικές πιο ασυνήθιστες ιδέες. Τι θα γινόταν αν ο Ερμής δεν ήταν κατ’ ουσίαν βραχώδης πλανήτης, αλλά ο γυμνός πυρήνας ενός γίγαντα αερίου πλανήτη σαν τον Δία, του οποίου η ατμόσφαιρα χάθηκε; Παρότι αυτή η ιδέα έχει προταθεί, κάποιοι οι πλανητολόγοι την θεωρούν απίθανη. Είναι πολύ δύσκολο να αφαιρεθεί η ατμόσφαιρα ενός πλανήτη στο μέγεθος του Δία λόγω της τεράστιας βαρύτητάς του.
Όλα αυτά προσφέρουν στους αστρονόμους πολλά στοιχεία, αλλά καμία συμφωνία για το πώς σχηματίστηκε ο Ερμής. Η αποστολή BepiColombo ίσως δώσει ορισμένες απαντήσεις.
Όταν η αποστολή – που στην πραγματικότητα αποτελείται από δύο διαστημόπλοια της ESA και της JAXA ενωμένα – τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Ερμή, τα δύο σκάφη θα διαχωριστούν. Στη συνέχεια θα χρησιμοποιήσουν τα όργανά τους για να χαρτογραφήσουν τη σύσταση της επιφάνειας του Ερμή, ενώ παράλληλα θα μελετήσουν τη βαρύτητα και το ασθενές μαγνητικό του πεδίο, μεταξύ άλλων παρατηρήσεων.
Το BepiColombo θα πραγματοποιήσει πρόσθετες μετρήσεις που μπορούν να μας πουν πολλά για την προέλευση του πλανήτη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το να ανακαλυφθεί από τι αποτελούνται η επιφάνεια και τα υποκείμενα στρώματα του πλανήτη. Η γνώση αυτής της σύστασης θέτει περιορισμούς στα σενάρια σχηματισμού του πλανήτη. Αν ο Ερμής ήταν κάποτε πολύ μεγαλύτερος και στη συνέχεια απογυμνώθηκε, αυτό θα έπρεπε να έχει δημιουργήσει έναν προσωρινά λιωμένο μανδύα, έναν τεράστιο ωκεανό μάγματος, του οποίου θα μπορούσαμε να δούμε ίχνη σήμερα. Αυτό στερεοποιείται με συγκεκριμένο τρόπο, και τέτοια στοιχεία μπορεί να αναζητήσει το BepiColombo.
Οι πρώτες εικόνες που μετέδωσε το διαστημόπλοιο κατά τη διέλευσή του από τον Ερμή νωρίτερα φέτος δεν έχουν ακόμη αποκαλύψει ενδείξεις αυτού του αρχαίου ωκεανού μάγματος. Έδειξαν όμως μια πλανητική επιφάνεια γεμάτη κρατήρες πρόσκρουσης και χαραγμένη από αρχαίες ροές λάβας. Διακρίνονται επίσης τα απομεινάρια μιας τεράστιας πλημμύρας λάβας πριν από περίπου 3,7 δισεκατομμύρια χρόνια, η οποία στερεοποιήθηκε σχηματίζοντας εκτεταμένες «ομαλές» περιοχές και γεμίζοντας παλαιότερους κρατήρες. Αν και πολύ μεταγενέστερα από τον πιθανό ωκεανό μάγματος, χαρακτηριστικές ρυτίδες στην ομαλή επιφάνεια δείχνουν ότι ο πλανήτης έχει συρρικνωθεί δραματικά καθώς ψυχόταν επί δισεκατομμύρια χρόνια.
Οι μετρήσεις του βαρυτικού πεδίου από το διαστημόπλοιο, που καταγράφουν πόσο παραμορφώνεται ο πλανήτης ως απόκριση στη βαρυτική έλξη του Ήλιου ανακλώντας μια δέσμη λέιζερ από την επιφάνειά του, αναμένεται επίσης να δώσουν στους επιστήμονες καλύτερη εικόνα για τη δομή του πυρήνα – ένα ακόμη κρίσιμο κομμάτι της ιστορίας του πλανήτη. Η γνώση της σύστασης του πυρήνα θα βοηθήσει επίσης στην ανασύνθεση της προέλευσης του Ερμή.
Το BepiColombo αναμένεται επίσης να αποκαλύψει περισσότερα για τα πτητικά στοιχεία του Ερμή, τα οποία εξακολουθούν να αποτελούν γρίφο. Ξέρουμε ότι ο Ερμής είναι πλούσιος σε πτητικά, αλλά δεν γνωρίζουμε ποια ακριβώς είναι όλα αυτά.
Θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη λύση και άλλων μυστηρίων σχετικά με τον Ερμή – όπως το γιατί η επιφάνειά του, γεμάτη κρατήρες, είναι τόσο σκοτεινή. Ο πλανήτης αντανακλά μόνο περίπου τα δύο τρίτα του φωτός που αντανακλά η Σελήνη της Γης, γεγονός που υποδηλώνει ότι ίσως υπάρχει ένα στρώμα σκοτεινού υλικού, όπως ο γραφίτης, που καλύπτει την επιφάνειά του.
Για να κατανοήσουν πραγματικά την προέλευση του Ερμή, οι επιστήμονες ονειρεύονται κάποτε να προσεδαφιστούν στον πλανήτη – κάτι που αρχικά περιλαμβανόταν στην πρόταση του BepiColombo, αλλά εγκαταλείφθηκε νωρίς λόγω κόστους και πολυπλοκότητας- και ίσως ακόμη και να επιστρέψουν δείγματα στη Γη. Κάτι που θα μας επέτρεπε να αναλύσουμε με ακρίβεια από τι αποτελείται ο πλανήτης.
Καμία τέτοια αποστολή δεν έχει προγραμματιστεί στο άμεσο μέλλον, αν και έχουν υπάρξει ορισμένες προτάσεις. Αντί για προσεδάφιση, η καλύτερη ελπίδα μας είναι να βρούμε έναν μετεωρίτη που να προέρχεται από τον Ερμή – κάτι που δεν είναι αδύνατο. Εκατοντάδες μετεωρίτες από τον Άρη έχουν βρεθεί στη Γη, αλλά κανένας με βεβαιότητα από τον Ερμή (ή την Αφροδίτη).
Έχει προταθεί ότι μια σπάνια κατηγορία μετεωριτών στη Γη, οι λεγόμενοι aubrites, είναι κομμάτια του υποτιθέμενου πρωτο-Ερμή, του αρχικά μεγαλύτερου πλανήτη που χτυπήθηκε από άλλο σώμα. Η ιδέα παραμένει «άγρια εικασία» αλλά είναι δελεαστική, λόγω της παρόμοιας χημείας και ορυκτολογίας τους με εκείνη που πιστεύουμε ότι θα είχε ο πρωτο-Ερμής. Μια ερευνητική ομάδα θα συνεχίσει να μελετά μια συλλογή μετεωριτών aubrite, εξετάζοντας αν όντως είναι κομμάτια του Ερμή.
Το διακύβευμα στην κατανόηση του σχηματισμού του Ερμή είναι η ίδια η κατανόηση του σχηματισμού των πλανητών. Ήταν ο πλανήτης απλώς μια πλήρης συγκυρία, αποτέλεσμα μιας τυχαίας σύγκρουσης υψηλής ταχύτητας στο Ηλιακό μας Σύστημα, ή κάτι πιο γενικό; Ίσως ο Ερμής να μην είναι τόσο σπάνιο αντικείμενο και να αποτελεί φυσικό αποτέλεσμα της πλανητικής δημιουργίας.
Προς το παρόν, το αίνιγμα της προέλευσης του Ερμή παραμένει. Γιατί έχουμε αυτόν τον παράξενα μικρό και υπερβολικά μεταλλικό πλανήτη στο Ηλιακό μας Σύστημα, και διαθέτουν άραγε και άλλα άστρα τον δικό τους «Ερμή»; Στην επιφάνειά του ο Ερμής μπορεί να μοιάζει με έναν γκρίζο, γεμάτο λακκούβες κόσμο χωρίς προφανές ενδιαφέρον, αλλά κατά βάθος αυτός ο αινιγματικός πλανήτης είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά μέρη του Ηλιακού Συστήματος.
Είναι πιθανό ο Ερμής να είναι απλώς ένας απίθανος πλανήτης, ένας πλανήτης που στις περισσότερες εκδοχές της ιστορίας απλώς δεν θα έπρεπε να υπάρχει – αλλά στη δική μας υπάρχει.
πηγή: https://www.bbc.com/future/article/20251223-mercury-the-planet-that-shouldnt-exist
https://physicsgg.me/
tinanantsou.blogspot.gr
