2025-08-08 11:59:27
Πριν από 2500 χρόνια, οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούσαν ότι φυσώντας με το στόμα τους δημιουργούσαν τον αέρα, και νόμιζαν ότι ο άνεμος ήταν η ανάσα των θεών. Η ιδέα του αέρα ως στατικού αλλά αόρατου υλικού που γεμίζει τον χώρο, τους ήταν αδιανόητη. Το πείραμα με τον «κλέφτη νερού», του φυσικού φιλοσόφου Εμπεδοκλή, ήταν το πρώτο καταγεγραμμένο πείραμα που αποδείκνυε ότι ο αέρας υπήρχε ακόμη και απουσία ανέμου, ότι αυτός ο αέρας καταλάμβανε χώρο και μπορούσε επιπλέον να ασκήσει δύναμη από μόνος του.
Μια σύγχρονη εκδοχή του «κλέφτη νερού». Η εικόνα είναι από το βιβλίο του Carl Sagan, «Cosmos» (σελ. 179) , στο οποίο περιγράφεται το πείραμα του Εμπεδοκλή
Οι κολοκύθες την εποχή του Εμπεδοκλή, χρησιμοποιούνταν συχνά για την μεταφορά νερού. Άνοιγες τρύπες στο κάτω μέρος και μια τρύπα στο πάνω μέρος, όπου μπορούσες να βάλεις το δάχτυλό σου. Αυτή η διάταξη, γνωστή ως κλέφτης νερού (ή κλεψύδρα), βυθιζόταν στο νερό μέχρι να γεμίσει και κλείνοντας με το δάκτυλο την πάνω τρύπα μετέφεραν το νερό όπου ήθελαν και στη συνέχεια βγάζοντας το δάχτυλο από την πάνω τρύπα, επέτρεπαν το νερό να εξέλθει.
Αυτό ήταν αρκετά εντυπωσιακό. Τι συμβαίνει λοιπόν; Πρέπει να υπάρχει κάτι που πιέζει προς τα πάνω το νερό, στις τρύπες του πυθμένα, και το εμποδίζει να διαφύγει προς τα κάτω. Αλλά όταν δεν υπάρχει άνεμος, δεν φαίνεται να υπάρχει απολύτως τίποτα εκεί. Οπότε τι θα μπορούσε να είναι; Πρέπει να είναι ο αέρας που καταλαμβάνει χώρο και ασκεί δύναμη. Παρότι δεν μπορούμε να τον δούμε, ξέρουμε ότι πρέπει να είναι εκεί γιατί παρατηρούμε τις επιπτώσεις του. Έτσι απέδειξε ο Εμπεδοκλής ότι ο αέρας καταλαμβάνει χώρο, ότι μπορεί να ασκήσει μια δύναμη και ότι υπάρχει ακόμη και απουσία ανέμου.
Εννοείται πως ο Εμπεδοκλής δεν γνώριζε τα πάντα, π.χ. ότι ο αέρας αποτελούνταν από μικρά συστατικά σωματίδια – μόρια – που ασκούσαν πίεση, ότι αυτή είναι ανάλογη της πυκνότητας και της θερμοκρασίας, ή τους νόμους της υδροστατικής πίεσης κλπ. Άλλωστε, στο έργο του Περί Φύσης, ο Εμπεδοκλής επιχειρεί να εξηγήσει την αναπνοή συγκρίνοντάς την με τον τρόπο λειτουργίας του «κλέφτη νερού», αλλά αποτυγχάνει.
Αυτό που έκανε ο Εμπεδοκλής ήταν ότι προσπάθησε (όπως και οι άλλοι προσωκρατικοί φιλόσοφοι) να εξηγήσει τον κόσμο με το μυαλό του και την παρατήρηση. Εφάρμοσε την επιστημονική διαδικασία: πρότεινε ένα μοντέλο που σε σχέση με τα άλλα μοντέλα της εποχής του, ήταν πιο επιτυχημένο, διότι επαληθευόταν από την παρατήρηση, τις μετρήσεις και τα πειράματα.
Ο Carl Sagan εξηγεί το πείραμα του Εμπεδοκλή
tinanantsou.blogspot.gr
Μια σύγχρονη εκδοχή του «κλέφτη νερού». Η εικόνα είναι από το βιβλίο του Carl Sagan, «Cosmos» (σελ. 179) , στο οποίο περιγράφεται το πείραμα του Εμπεδοκλή
Οι κολοκύθες την εποχή του Εμπεδοκλή, χρησιμοποιούνταν συχνά για την μεταφορά νερού. Άνοιγες τρύπες στο κάτω μέρος και μια τρύπα στο πάνω μέρος, όπου μπορούσες να βάλεις το δάχτυλό σου. Αυτή η διάταξη, γνωστή ως κλέφτης νερού (ή κλεψύδρα), βυθιζόταν στο νερό μέχρι να γεμίσει και κλείνοντας με το δάκτυλο την πάνω τρύπα μετέφεραν το νερό όπου ήθελαν και στη συνέχεια βγάζοντας το δάχτυλο από την πάνω τρύπα, επέτρεπαν το νερό να εξέλθει.
Αυτό ήταν αρκετά εντυπωσιακό. Τι συμβαίνει λοιπόν; Πρέπει να υπάρχει κάτι που πιέζει προς τα πάνω το νερό, στις τρύπες του πυθμένα, και το εμποδίζει να διαφύγει προς τα κάτω. Αλλά όταν δεν υπάρχει άνεμος, δεν φαίνεται να υπάρχει απολύτως τίποτα εκεί. Οπότε τι θα μπορούσε να είναι; Πρέπει να είναι ο αέρας που καταλαμβάνει χώρο και ασκεί δύναμη. Παρότι δεν μπορούμε να τον δούμε, ξέρουμε ότι πρέπει να είναι εκεί γιατί παρατηρούμε τις επιπτώσεις του. Έτσι απέδειξε ο Εμπεδοκλής ότι ο αέρας καταλαμβάνει χώρο, ότι μπορεί να ασκήσει μια δύναμη και ότι υπάρχει ακόμη και απουσία ανέμου.
Εννοείται πως ο Εμπεδοκλής δεν γνώριζε τα πάντα, π.χ. ότι ο αέρας αποτελούνταν από μικρά συστατικά σωματίδια – μόρια – που ασκούσαν πίεση, ότι αυτή είναι ανάλογη της πυκνότητας και της θερμοκρασίας, ή τους νόμους της υδροστατικής πίεσης κλπ. Άλλωστε, στο έργο του Περί Φύσης, ο Εμπεδοκλής επιχειρεί να εξηγήσει την αναπνοή συγκρίνοντάς την με τον τρόπο λειτουργίας του «κλέφτη νερού», αλλά αποτυγχάνει.
Αυτό που έκανε ο Εμπεδοκλής ήταν ότι προσπάθησε (όπως και οι άλλοι προσωκρατικοί φιλόσοφοι) να εξηγήσει τον κόσμο με το μυαλό του και την παρατήρηση. Εφάρμοσε την επιστημονική διαδικασία: πρότεινε ένα μοντέλο που σε σχέση με τα άλλα μοντέλα της εποχής του, ήταν πιο επιτυχημένο, διότι επαληθευόταν από την παρατήρηση, τις μετρήσεις και τα πειράματα.
Ο Carl Sagan εξηγεί το πείραμα του Εμπεδοκλή
πηγή: https://bigthink.com/starts-with-a-bang/scientists-possibility-god/
https://physicsgg.me/
tinanantsou.blogspot.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Έφυγε από τη ζωή ο σιδηροδρομικός Κωνσταντίνος Λαϊος
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
